Soms weet zelfs boswachter Frans Kapteijns het antwoord niet

31 maart om 09:45 • Aangepast 19 april om 02:08
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij aandacht aan vreemde vergroeiingen op een boom, een Mexicaanse mus die geen mus is en een larve in een composthoop.

Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister de podcast hier:

Wachten op privacy instellingen...

Vreemde vergroeiingen op een boom op landgoed bij Hilvarenbeek
Elly Sips stuurde mij een foto van vreemde vergroeiingen op een boomstam. Ze vroeg wat dit zijn. Op de foto zie je inderdaad iets vreemds, ik kan ook niet goed zien wat het is. Ik denk meteen aan vruchtlichamen van een zwam. Maar omdat ze zo vaag zijn, is het erg lastig om er de juiste naam op te plakken. Toch durf ik me eraan te wagen om de zwam aan te duiden. Ik denk dat het vruchtlichamen zijn van de vuurzwam. Ook mijn collega Ger Ewijk denkt dit, dus wil ik het daarop houden tot iemand met een andere reactie komt.

Klimop op bomen (foto: Albrecht Fietz via Pixabay).
Klimop op bomen (foto: Albrecht Fietz via Pixabay).

Bomen overwoekerd met klimop
Ik kreeg de vraag hoe erg het is als een boom overwoekerd wordt door klimop. Nou, in principe is klimop niet schadelijk voor bomen want zo'n klimop hecht zich met zuignapjes vast aan de boom. Die doet verder niets, ook niet met de sapstromen van de boom. Wat wel kan, is dat als klimop jaren op zo'n boom zit en naar boven over de takken gaat groeien. Dan kan het mis gaan. Allereerst wordt de boom daar dan te zwaar, want die moet dan ook het gewicht van die klimop dragen. De boom gaat de takken dan dikker maken, waardoor extra voeding en energie naar die takken kan gaan. Maar dat gaat ten koste van de groei van de boom. Hierdoor gaan de andere takken en twijgen elk jaar minder snel groeien en wordt de klimop wordt de baas in de kroon. Voor de boom betekent dit minder fotosynthese, omdat er minder bladgroei is. De boom verzwakt hierdoor. Daardoor is de boom een gemakkelijke prooi voor bacteriën, schimmels, insecten enzovoorts. Dat betekent vaak het einde van de boom. Maar als de klimop zich beperkt rond de stam van de boom is er niets aan de hand.

Een Mexicaanse roodmus (foto: Begga Steggink).
Een Mexicaanse roodmus (foto: Begga Steggink).

Vreemde vogel gespot in een tuin in Mierlo
Begga Steggink zag in haar tuin een vogel die ze niet eerder had gezien. Ze dacht aan een roodmus. Volgens mij heeft Begga gelijk en is dit de Mexicaanse roodmus. Mexicaanse roodmussen zijn echter geen mussen. Ze horen thuis in de familie van de vinken. Ze kwamen oorspronkelijk voor in Mexico en het zuidwesten van de Verenigde Staten. Het is hier een echte volièrevogel. Mogelijk is deze ontsnapt uit een volière. Mexicaanse roodmussen zijn erg populair onder vogelkwekers, daarom ontsnappen er links en rechts weleens enkele. Volgens mij kunnen deze vogels best wel overleven in ons land, al zal het vinden van een partner een probleem zijn. In de toekomst, met het warmer worden van ons klimaat, zou het best weleens kunnen dat Mexicaanse roodmussen ons land gaan bezetten.

De schors van een plataan (foto: An Roelen).
De schors van een plataan (foto: An Roelen).

Dit lag bij de voordeur, wat is het?
An Roelen vond iets bij de voordeur van het huis haar schoonzus. Ze is benieuwd wat het is. Volgens mij is dit de afgevallen schors van een plataan of andere boom. Veel mensen weten dit niet, maar ook bomen vervellen. Bij sommige bomen gaat het elke keer om wat plaatjes, maar bij andere bomen vallen grote stukken tegelijk af zoals bij platanen. Alle bomen vervellen dus, maar elke boomsoort doet dit weer op een eigen manier. Bij sommige bomen valt de bast (schors) in repen af en andere boomsoorten zie je bijvoorbeeld op een meer schilferende manier vervellen. Dit vervellen wordt deels veroorzaakt doordat de boom snel groeit. Toch is dit vervellen ook prettig, want daardoor blijven bomen gezond en krijgen parasieten, mossen en schimmels geen kans om zich op de boom te vestigen. Bij flinke warmte kun je dit vervellen goed zien want dan gebeurt dit vervellen massaal. De bomen lijken dan net mensen.

Een grote steatoda met twee vuurwantsen (foto: Gerry de Wit).
Een grote steatoda met twee vuurwantsen (foto: Gerry de Wit).

Welke spin zit hier op de muur met twee insecten?
Gerry de Wit vraagt zich af welke spin er met een keversoort bezig was op de buitenmuur van haar huis De naam van deze spin is grote steatoda. De kevers die zij meende te zien zijn trouwens geen kevers maar vuurwantsen. Grote steatoda’s zijn familie van de beroemde en beruchte zwarte weduwe, die in Nederland niet voorkomt. Laat dat 'grote' trouwens maar weg, want deze spin is niet groter dan een centimeter. Wel is de spin giftig, maar niet zo giftig als de zwarte weduwe. Ook deze spin kwam van oorsprong niet in onze contreien voor. Wanneer ze precies Europa binnenkwamen, is niet duidelijk. In het algemeen zie je deze spinnen niet. Ze blijven in principe bij hun webben. In de winter gaan ze natuurlijk wel op zoek naar schuilplaatsen. Dit kan bij huizen zijn. Op zich zijn dit prima dieren, die veel voor de mens lastige dieren vangen. Daarnaast is de grote steatoda niet agressief van aard. Deze spin zal dus nooit actief een mens aanvallen. Kom je deze spin tegen, dan kun je deze het best voorzichtig buiten zetten.

Wachten op privacy instellingen...

Hoe komen die grote spinnen in Nederland?– NOS Jeugdjournaal
Laatst was het groot nieuws in het Jeugdjournaal: er was een exotische spin tussen bananen gevonden in een supermarkt. En een tijdje geleden vond een man een vogelspin in een bak druiven. Hoe komen die joekels hier en hoe gevaarlijk zijn ze eigenlijk? Dat zie je in bovenstaand filmpje.

De larve neushoornkever (foto: Rietje van Weert).
De larve neushoornkever (foto: Rietje van Weert).

Wat voor larve zag ik bij het omscheppen van de composthoop?
Rietje van Weert kwam in een composthoop een larve tegen die ze nog nooit eerder in hun zesjarige composthoop had aangetroffen. Wat ze gezien heeft - en waar ze een mooie foto van gemaakt heeft - is de larve van een neushoornkever. Dankzij de toegenomen interesse in tuinieren, het maken van composthopen en het warmer worden van ons klimaat komen deze kevers hier steeds vaker voor. Neushoornkevers overwinteren als larven, speciaal in composthopen. Ze behoren tot de grote familie van bladsprietkevers, net zoals de mestkever en de meikever. Overigens noemen we alle crèmewitte zachtvlezige larven van bladsprietkevers engerlingen, dus zijn ze lastig uit elkaar te houden.

Een neushoornkevermannetje en -vrouwtje (foto: Saxifraga/Mark Zekhuis).
Een neushoornkevermannetje en -vrouwtje (foto: Saxifraga/Mark Zekhuis).

In juni kruipen de volwassen neushoornkevers uit de grond. Van eind juni tot augustus vliegen ze tijdens de avonduren in zwermen in de buurt van geschikte broedplekken.

Een zilveren boomkussen (foto: Paula Spruyt).
Een zilveren boomkussen (foto: Paula Spruyt).

Wat zit er op een omgezaagde stam van een conifeer?
Paula Spruyt zag op de omgezaagde stam van een conifeer een soort zwam. Ze wil graag weten welke zwam dit is. Op de foto die ze mij stuurde, zie je een beetje een zilverwitachtig organisme. Dit organisme heet zilveren boomkussen. Het is geen schimmel of zwam, maar een myxomyceet (slijmzwam). Zilveren boomkussens behoren tot het rijk van de mycetozoa. Dit zijn kussenvormige myxomyceten. Hun vlies heeft in het begin een zilveren glans. Ze kunnen maximaal tien centimeter groot worden. De inhoud van het zilveren boomkussen is eerst wit, later chocoladebruin, en dat zie je ook een beetje op de foto. In het Nederlands vallen ze onder het rijk van de slijmzwammen, maar dit zijn absoluut geen zwammen of schimmels. Het zijn eencellige diertjes.

Sterrenschot (foto: Moniek Schuermans).
Sterrenschot (foto: Moniek Schuermans).

Is dit sterrenschot?
Moniek Schuermans stuurde mij bovenstaande foto en vroeg zich af wat dit is. Zelf dacht ze aan sterrenschot en dat klopt volgens mij. Je ziet op die foto een doorzichtige geleiachtige substantie. Dit noemen we in principe sterrenschot. Persoonlijk gebruik ik dit woord liever dan heksensnot. Heksensnot is een woord dat de laatste jaren wordt gebruikt, waar voorheen werd sterrenschot gezegd. Dit woord stamt al uit de zeventiende eeuw. Mensen dachten toen echt dat dit de reststoffen waren van sterren. In werkelijkheid is sterrenschot braaksel van diverse diersoorten, zoals reigers en bunzingen. Die dieren hebben dan vrouwelijke kikkers of padden gegeten. Wat ze vervolgens uitbraken, is het zweleiwit dat in die vrouwelijke amfibieën zit. Het dier of de vogel dat die kikker of pad heeft gegeten heeft vocht in de maag zitten en dat wordt opgenomen door dit zweleiwit. Dit veroorzaakt meteen braakneigingen. Vermoedelijk waren bij dit opgegeten amfibie, waar het zweleiwit van was, de zwarte eitjes nog niet afgedaald. Anders waren er zwarte puntjes in het gelei te zien.

Een buizerd tijdens een vlucht (foto: Tom en Nellie van den Heuvel).
Een buizerd tijdens een vlucht (foto: Tom en Nellie van den Heuvel).

Rubriek mooie foto’s
In de rubriek mooie foto's dit keer een foto die gemaakt is door Tom en Nellie van den Heuvel. Zij legden een buizerd vast tijdens diens vlucht.

De weidevogelwerkgroep in actie.
De weidevogelwerkgroep in actie.

Natuurtip 1: Lezing rond weidevogelbescherming
Dinsdag 2 april kunnen liefhebbers een lezing bijwonen over weidevogelbescherming. Deze duurt van acht tot tien uur s' avonds. Vogelwerkgroep De Kulert organiseert deze samen met de stichting Brabants Landschap. De laatste ontwikkelingen rond weidevogelbescherming en beheermogelijkheden worden tijdens deze lezing toegelicht. Weidevogels leven van insecten en wormen die op de akker- en graslanden te vinden zijn. Zonder akkers geen weide- en akkervogels dus. Echter de condities moeten wel juist zijn.

De weidevogelbescherming bestaat uit het lokaliseren van de nesten. Bij de landbouwbewerkingen worden deze dan tijdelijk verplaatst om de nesten te sparen. Dit doet de boer zelf of in samenwerking met de vogelgroep. Voor het beheer van de (jonge) vogels, die leven van insecten en zaadjes, zijn zaken zoals water, kruidenrijk grasland en bloemenstroken nodig. Stichting Brabants Landschap staat voor natuurbescherming. Deze levert de materialen die nodig zijn voor de weidevogelbescherming. Boeren kunnen subsidies krijgen voor het beheer.

• De bijeenkomst vindt plaats in scoutcentrum De Muggenhof aan de Albert Schweitzerstraat 38 in Deurne.

• De lezing wordt verzorgd door Fien Oost, coördinator soortenbescherming, binnen het coördinatiepunt landschapsbeheer van Brabants Landschap.

• De lezing is gratis.

• Aanmelden kan via [email protected] of via het contactformulier op www.vwgdekulert.nl..

Een koninginnenpage (foto: Ren van den Heuvel).
Een koninginnenpage (foto: Ren van den Heuvel).

Natuurtip 2; Lezing over meer biodiversiteit op onze dijken
Donderdag 4 april organiseert natuurvereniging IVN Grave met waterschap Aa en Maas om acht uur 's avonds een lezing over meer biodiversiteit op de dijken in onze omgeving. Technisch medewerker waterveiligheid Pieter Jeuken en beleidsadviseur Hanneke Kloosterboer van het waterschap zetten uiteen hoe het waterschap voortaan omgaat met het maaien en verpachten van dijken, zodat flora en fauna meer kans krijgen zich te ontwikkelen.

De dijken van Aa en Maas moeten stevig genoeg zijn om ons te beschermen tegen hoog water. Het gras op de dijk zorgt voor deze stevigheid. Een bloemrijke en kruidenrijke dijk is niet alleen goed voor de insecten, maar ook voor de dijk zelf. De ene plant wortelt oppervlakkig, de andere diep. Dit zorgt voor een extra stevige grasmat. Met de nieuwe manier van onderhoud door het waterschap gaat het vergroten van biodiversiteit én het versterken van onze dijken dus hand in hand. Bovendien is het ook nog eens een prachtig gezicht voor alle fietsers en wandelaars die van de dijk genieten.

• De lezing vindt plaats in dorpshuis Ons Trefpunt aan de Beukenlaan 11 in Velp bij Grave.

• De entree bedraagt vijf euro, inclusief een kop koffie of thee.

• Aanmelden kan via [email protected].

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!