Bijzonder boek ontdekt over bloedbad in Bergen op Zoom

18 juni 2013 om 12:15
nl
Museum Het Markiezenhof in Bergen op Zoom heeft een bijzonder dagboek gekocht over een van de meest bloedige veldslagen in de Brabantse geschiedenis: het beleg van Bergen op Zoom in 1747 door het Franse leger.
Geschreven door

Er vielen die zomer extreem veel doden in de Scheldestad, waarschijnlijk meer dan tienduizend. De stad werd verdedigd door de hoogbejaarde Zweede veldheer Cronström (86). Het 'ordre-boek' zoals het officieel heet, gaat vooral over de geallieerde troepenbewegingen buiten de stad, vanuit het geallieerde hoofdkwartier in Oudenbosch .
"Waardevolle informatie en een unieke bron", zegt directeur Wim Reijnders van het Markiezenhof. Samen met wethouder Van der Weegen toonde hij het ongeveer 180 pagina's tellende handgeschreven dagboek woensdagochtend aan de buitenwereld. Het dagboek was jarenlang particulier bezit en werd te koop aangeboden. Via een boekhandel in Deventer kwam het op een veiling terecht. Het Markiezenhof kocht het boek voor slechts 900 euro. "Een zacht prijsje", zegt een trotse wethouder Van der Weegen.
Oorlog Over de aanval op Bergen was al een Frans dagboek bekend van Jacob Eggers. Dit 'Bergse' dagboek vertelt het verhaal vanuit het Geallieerde kamp. Nederland vocht toen samen met Engeland, Oostenrijk en enkele Duitse staatjes tegen Frankrijk. Er is in beschreven hoe de geallieerde troepen vanuit Maastricht door Oost-Brabant naar Bergen trekken.
Vooral over de gebeurtenissen in omliggende plaatsen als Wouw, Nispen, Oudenbosch en Halsteren wordt verslag gedaan. Het boek werd bijgehouden door majoor Van Cannenburg en zijn adjudanten, soms van uur tot uur. Er staan ook details in over de troepenverplaatsingen, de aflossing achter de linies bij Steenbergen en bevoorrading maar ook over bijvoorbeeld het neerzetten van 'secreten' (mobiele wc's) voor de soldaten in het veld.
Geplunderd en uitgemoord1747 is het 'rampjaar' van Bergen op Zoom. De stad was sinds de middeleeuwen een vesting en was nog nooit veroverd. Toen er oorlog uitbrak tussen diverse Europese landen begon de  Franse koning Lodewijk XV een veldtocht om de Nederlanders een lesje te leren. De verovering van Maastricht mislukte en de Fransen trokken gefrustreerd naar Bergen. Maandenlang kreeg de stad de volle laag van de Franse kanonnen.
Het garnizoen met onder meer Schotse soldaten was geen partij voor de Franse invasie. Na meer dan twee maanden ellende en ontberingen viel de verwoeste stad in Franse handen. Bergen werd geplunderd en uitgemoord. Van de prachtige middeleeuwse stad was bijna niks meer over.
MaquetteVoor de Franse troepen was de verovering van de Scheldestad een belangrijke zege. De Fransen hebben toen een zeer gedetailleerde metersgrote maquette laten maken van de stad. Die is van grote historische waarde omdat veel huizen van toen niet er al lang niet meer staan. Bergen op Zoom heeft als enige Nederlandse stad een originele kopie in bruikleen gekregen van de Franse staat.
Onlangs was er opnieuw aandacht voor '1747' omdat een inwoner ontdekte dat een deel van de oorlogsbuit - enkele kanonnen- gewoon bij een Fransman in de tuin ligt. De gemeente wil die kanonnen graag terug en zwaait met een 18e eeuws verdrag over teruggave van geroofde spullen.
Het dagboek over de belegering van Bergen is in goede staat en wordt eerst onderzocht op schimmels en daarna beschikbaar gesteld op de studiezaal van het museum. Mogelijk wordt het snel gedigitaliseerd en op de website gezet om te voorkomen dat er al te veel mensen in gaan zitten bladeren.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.