11 september 1944: de bevrijders rijden Brabant binnen ...maar ze keren ook snel weer om

11 september 2014 om 11:11
nl
Het is donderdag precies zeventig jaar geleden dat de eerste geallieerde militairen voet zetten in ons land. Dat gebeurde bij Borkel en Schaft, kort na het middaguur, op 11 september 1944. Een team Britse verkenners nam poolshoogte. Met gevaar voor eigen leven wilden ze weten of de brug over de rivier de Dommel sterk genoeg was om tanks te dragen. De inkijkoperatie was een groot succes maar voor Valkenswaard liep het uit op een drama.
Geschreven door

Halverwege september 1944 waren de geallieerde legers zich aan het opmaken voor een groot nieuw offensief: Market Garden. Doel was de strategisch gelegen weg van Valkenswaard naar Veghel, Grave, Nijmegen en Arnhem in handen te krijgen en de Duitsers te verjagen.
Over de weg moesten de troepen dan massaal doorstoten naar het hart van Nazi-Duitsland. Cruciaal in de opmars waren de bruggen over onder meer de Dommel, het Wilhelminakanaal en de Zuid-Willemsvaart.
Geen drones maar pantserwagensEen team van het tweede Household Cavalry Regiment kreeg op 11 september de opdracht om uit te zoeken of de brug sterk genoeg was. Anno 1944 waren er nog geen drones of satellieten. Daarom moesten militairen zelf in bezet gebied gaan kijken. De Britse luitenant Rupert Buchanan-Jardine -toen 21- leidde de eenheid die bestond uit twee open pantserwagens. Hij zat in de wagen met Bob Buckley. Korporaal Jack Brook zat in de andere wagen samen met Ted Bateman.
Ongehinderd reden ze kort na de middag richting Valkenswaard. De mannen drongen diep door tot zo'n acht kilometer achter de vijandelijke linies. Ze kregen contact met inwoners die dachten dat ze bevrijd werden.
Bij café Rustoord aan de Luikerweg hielden de militairen halt om een praatje te houden. Uit foto's van pastoor Goyarts van het bijzondere moment blijkt dat het druk was. Brook reed intussen door en zag op de brug een Duitse tank staan. Na radiocontact met de geallieerde troepen keerde hij om.  
OmsingelingPlotseling ontdekten buurtbewoners dat de Duitsers de Britse gasten hadden gespot en aan het omsingelen waren. Luitenant Rupert gaf het bevel terug te trekken. Ze sprongen in hun wagens en scheurden terug naar België. Maar de Duitsers openden het vuur en hun wagens werden aan alle kanten geraakt. Wonderwel raakten de verkenners niet gewond en konden hun waardevolle informatie delen met de legertop.
Kort na hun vertrek ging het mis in het gebied. Rond vier uur beschoten de Duitse troepen enkele inwoners van Valkenswaard en daarbij vielen slachtoffers. Zeker vier mensen werden geraakt door Duitse kogels. Landbouwer Christiaan Tegenbosch (69) werd gedood, hij was vader van negen kinderen. Ook Johannes Maas (54) kwam om het leven. Zes dagen later volgde de bevrijding van Valkenswaard. Tegenbosch en Maas waren de eerste slachtoffers van de bevrijding in Brabant. De mannen lieten allebei een weduwe achter die hen ver na de oorlog overleefde.  
OnderscheidingDat gold ook voor de soldaten. Vanwege zijn heldhaftige optreden kreeg de Britse luitenant van koningin Wilhelmina De Bronzen Leeuw. Sir Rupert overleefde de oorlog en leidde daarna een rustig leven als baron. Hij overleed toen hij 87 was in 2010. Ted Bateman en Buckley kregen voor zover bekend niets voor deze gedurfde actie. Bateman sneuvelde later bij Nijmegen.
Ook Jack Brook werd voor deze actie niet onderscheiden maar hij had al een onderscheiding voor een gevecht in Normandie. Na de oorlog werd Brook sales manager bij British Steel. Hij werd 81. Hij stierf in 2002. Beide mannen bezochten nog diverse keren Valkenswaard. Het dorp had de bevrijders in hun hart gesloten.  

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.