Stuifmail zondag 22 juli: zwarte nachtschade, spinsel, gierzwaluw, langpootmug en zwart wit merel

22 juli 2018 om 09:36
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Vandaag besteedt Frans aandacht aan de zwarte nachtschade, spinsel van de perenspinselbladwesp, gierzwaluwen, langpootmuggen en de zwart wit merel.
Profielfoto van Jacky Goossens
Geschreven door

Zwarte nachtschade
Op de foto die ik kreeg van José van Poppel zie je een plant met mooie, groene, spits toelopende bladeren en een witte bloem met geel aan de binnenkant. Deze plant heet zwarte nachtschade en behoort tot de nachtschadefamilie. Deze familie kent enkele bij ons zeer bekende soorten, namelijk de aardappel, de paprika, de tomaat en de mooie klimplant bitterzoet. Iedereen weet dat de bessen van aardappels giftig zijn voor de mens en dat geldt ook voor deze zwarte nachtschade. De bessen komen na de bloei, en dat is vanaf juni, aan de plant. Ook hierbij zie je eerst groene en later zwarte bessen. Voorheen werden plantendelen van de zwarte nachtschade lokaal gebruikt als geneesmiddel tegen oppervlakkige abcessen en ontstekingen.

Caroline Daas vond spinsel van de perenspinselbladwesp in haar meidoorn. Ze heeft die allemaal uit de boom geplukt en aan de kippen gegeven. Nu vraagt ze aan mij of er milieuvriendelijke manieren zijn om dit spinsel te voorkomen. Het antwoord: alsjeblieft niet voorkomen, maar gewoon laten zitten. Je hebt dan wel even een beetje een vreemde meidoorn, maar het doet de meidoorn niets en de bladwespen doen verder ook geen kwaad. Dat spinsel is een bescherming tegen de vogels, want die lusten de larven (ook wel bastaardrupsen genoemd) van die perenspinselbladwesp graag. Als de larven eenmaal in hun spinsel zitten, blijven de vogels er meestal wel vanaf. De larven eten de bladeren van de meidoorn. Als ze gaan verpoppen, komen er weer mooie verse bladeren terug aan de meidoorn. Niets aan de hand dus en het komt bij meerdere soorten voor binnen de rozenfamilie. Sommige struiken worden helemaal ingepakt, als een soort truc. Zij kiezen ervoor om de bladeren te laten opeten en krijgen na Sint-janslot dag op 24 juni weer verse bladeren. Andere planten stoppen gif in hun bladeren om niet opgegeten te worden en weer anderen brengen stekels of doorns aan.

De Buuf ziet in onze buurt zwaluwen rondvliegen en vraagt zich af of dat gierzwaluwen zijn. Het antwoord is ja, dat zijn gierzwaluwen, maar geen zwaluwen. Bij de familie van de zwaluwen horen in Nederland 1) de boerenzwaluw, 2) de huiszwaluw en 3) de oeverzwaluw. Gierzwaluwen horen dus niet bij die familie, maar bij de familie van gierzwaluwen. Deze laatste groep vogels komt juist in onze wijk veel voor omdat er veel aan nestgelegenheid was en de laatste jaren ook nieuwe nestkasten zijn opgehangen. De tweede vraag die ze heeft, gaat over de betekenis van hoog- en laagvliegende zwaluwen. Zwaluwen gaan laag vliegen als het koud en nat is en ze gaan hoog vliegen bij zonnig en warm weer. Dat doen ze zo omdat ze op jacht zijn naar insecten. Bij warm weer vliegen de insecten hoog in de lucht omdat ze worden meegevoerd met de opstijgende warme luchtstromen. Bij koud weer blijven die insecten laag bij de grond.

Op de foto zie je een langpootmug waarvan er maar liefst 25 soorten in Nederland leven. Langpootmuggen horen bij de orde van de tweevleugeligen, net zoals de vliegen en zweefvliegen. Binnen die orde vallen ze onder de groep van muggen en binnen die muggengroep horen ze bij de familie van langpootmuggen. Het bijzondere van deze langpootmuggen is dat veel soorten behoorlijk groot worden in vergelijking met andere insecten. Dat boezemt bij veel mensen ontzag in, maar dat hoeft zeker niet want langpootmuggen zijn zeer onschuldige insecten. Hun larven, die emelten heten, kunnen wel schade aanrichten aan gewassen. Wat je mooi op de foto kunt zien, is hun gedrag overdag, want dan houden ze zich vaak schuil op of in planten. Het zijn dus schemeractieve en nachtactieve insecten die enorm aangetrokken worden door licht. De volwassen langpootmuggen zijn slechte vliegers, die niet of enkel nectar eten. Overigens leven langpootmuggen maar enkele dagen en dan vooral om te paren.

Op de foto zie je heel vaag een zwart wit getekende merel. De vraag van Cecile is of dit bestaat. Dit soort merels bestaan en dat fenomeen noemt men leucistische merels. Deze vogels hebben een afwijkend verenpak dat is ontstaan door pigmentafwijking. Leucisme komt voor bij alle dieren. De kleuring van de veren bij vogels wordt veroorzaakt door melanine. Dit is het natuurlijke pigment van het lichaam. Bij dieren met leucisme wordt melanine wel aangemaakt en is het pigment dus wel aanwezig. Het komt alleen niet tot uiting in de veren door een gemis aan bepaalde eiwitten. Het gevolg van deze erfelijke aandoening zijn kleurloze (witte) veren. De oorzaak is vaak te vinden in een voedseltekort of verkeerd voedsel.

 

 

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Deel dit artikel
Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!