Video

Stuifmail zondag 17 februari: krokus, eikels, roodborstje en maretak

17 februari 2019 om 10:13
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Deze zondag besteedt Frans onder meer aandacht aan de krokus, eikels, een roodborstje en de maretak.
Profielfoto van Peter de Bekker
Geschreven door

Krokus
Op de prachtige foto van Heleen Veduyn zie je een plant met een mooie witte steel en paarse kroonbladeren. Heleen vraagt zich af - wellicht omdat ze nauwelijks groene blaadjes ziet - of dit een krokus is of toch herfsttijloos. Dit is wel degelijk een krokus en geen herfsttijloos. Dit om twee redenen. Ten eerste zegt de naam het al een klein beetje, want de plant herfsttijloos bloeit in de herfst. 

Het woord tijloos slaat op het feit dat de bloem aanwezig is en niet de bladeren van de plant. Die bladeren en vruchten komen pas in het voorjaar tevoorschijn. Daarnaast heeft Heleen de plant gefotografeerd in Huis ter Heide bij Loon op Zand. Daar komen herfsttijlozen in principe niet, want die planten groeien voornamelijk op kalkhoudende bodems. De laatste jaren kom je wel op meerdere plekken in Nederland herfsttijlozen tegen, maar dan als tuin- of stinzenplant. Meestal zijn het dan gekweekte soorten. Op zandgronden zie je ze niet zo snel. Uitzondering is de vloeiweide aan de grens met België, zoals het natuurgebied Plateau bij Bergeijk. Hier zorgt kalkrijk bevloeiingswater voor het kalkgehalte.

Voorraad eikels
Op de foto die Tony Kraayvanger stuurde, zie je een heleboel eikels netjes bij elkaar gelegd. Toon vraagt zich af welke vogel dit doet. Volgens mij is hier geen vogel verantwoordelijk voor, want de vogel die dol is op eikels en een voorraad aanlegt, is de Vlaamse gaai en die verstopt eikel per eikel in de grond. Dat doet ook de eekhoorn, dan zie je geen enkele eikel liggen. Daarnaast zijn duiven ook verzot op eikels, maar die slikken ze meteen in. Volgens mij is hier een zoogdier de dader. Ik denk aan de grote bosmuis. Grote bosmuizen leggen vaak enorme voedselvoorraden aan bij hun holen. Vooraf verzamelen ze dan zo’n voorraad en van daaruit sjouwen ze die hun holen in.

Roodborst
'Buuf' Adeline Besselink ziet in haar tuin twee roodborstjes, maar er zijn geen gevechten. Wat is hier aan de hand? Volgens mij gaat het om een koppel, maar ik kan me voorstellen dat het erg lastig is om het verschil te zien tussen het mannetje en vrouwtje van de roodborst. Daarbij zingen zowel de mannetjes als de vrouwtjes, dus dat maakt het niet gemakkelijker. Zelfs de roodborsten zien soms het verschil niet en daarom worden ook vrouwtjes soms aanvallend onthaald. In dat geval is het een kort gevecht en ziet het mannetje in dat hij abuis is. Dan start hij onmiddellijk haar het hof te maken. Hierbij brengt hij het vrouwtje lekkere hapjes waar zij met trillende vleugeltjes om bedelt. Mocht het toch een mannetje zijn, wordt het een heel hevige vechtpartij. Dat leidt soms tot de dood van een van de twee. Waaraan kun je dan wel het verschil tussen het mannetje en het vrouwtje zien? Nou, het mannetje heeft een iets fellere rode kleur op de borst dan het vrouwtje. En volgens mij is bij het mannetje een groter deel van het verenpak rood.

Maretak
José Bartels vraagt zich af waarom de maretak enkel voorkomt in Limburg. Allereerst wil ik vaststellen dat het gaat om de maretak met de wetenschappelijke naam viscum album, want er zijn over de wereld meerdere soorten maretakken. Maretakken zijn bolvormige struiken, die de hele winter door groen gekleurd blijven terwijl de bomen waarop ze groeien al hun bladeren hebben afgestoten. In principe zijn maretakken halfparasieten, die zout en water aftappen van de vaten van de bomen waar ze aan groeien. In het vroege voorjaar - als er nog geen blad aan de bomen zit - bloeien deze maretakken en uit de vruchtbeginsels ontstaan witte bessen. maretakken groeien voornamelijk aan populieren, kersenbomen en soms ook nog wel eens op de takken van een andere loofboomsoorten. Maretakken groeien niet in geheel Limburg, vooral in het zuiden van Limburg. Feitelijk groeien onze maretakken alleen daar waar voldoende kalk in de bodem zit. Het is een kalkindicatorsoort. Daarom kun je de maretak vooral in het zuiden van Limburg tegenkomen. Mocht je elders maretakken zien groeien, dan kun je gegarandeerd stellen dat er kalk in de bodem zit.

Zangvogels
Erik Roels heeft een filmpje gemaakt van tuinvogels. 

Wachten op privacy instellingen...

Afname insecten desastreus voor natuur
Wetenschappers concluderen in een nieuwe analyse opnieuw dat het aantal insectensoorten de komende decennia wereldwijd met veertig procent zal afnemen. Uit de analyse blijkt dat insectensoorten acht keer zo snel uitsterven als zoogdieren, vogels en reptielen.

Ook in een nieuw wetenschappelijk artikel wordt de noodklok geluid. Dit artikel verschijnt in het aprilnummer van Biological Diversity, maar haalde zaterdag al de voorpagina van The Guardian. Dagelijkse berichten over Brexit en Donald Trump werden verdrongen door de alarmerende kop ‘Ineenstorting natuur dreigt door kelderende aantallen insecten’.

Themadag Wolven
Er is geen dier dat zoveel tot de verbeelding spreekt als de wolf. Kenden wij hem vroeger vooral uit spookjes, nu loopt hij in levenden lijve vanuit Duitsland via Budel naar België. De vraag is niet meer of de canis lupus ooit in Brabant een territorium zal krijgen, de vraag is wanneer dat gebeurt. Al binnen enkele weken wordt het persbericht verwacht dat de wolf zich definitief op de Veluwe heeft gevestigd.

Natuurtip
Volgende week zondag kunnen natuurliefhebbers genieten van een rondje Tongelaar. De wandeling begint om tien uur 's ochtends en duurt tot twaalf uur 's middags. Tongelaar is een eeuwenoud landgoed, waarop één van de oudste nog bestaande burchten van Nederland staat. Een gids vertelt over de geschiedenis van het landgoed en wandelt met de deelnemers langs alle gebouwen die op het landgoed staan. Ook geeft de gids inzicht in het gebruik van de landerijen. Hierdoor ontstaat een goed beeld van de omvang, de indeling en het gebruik van het landgoed.

Deelname is gratis  en reserveren is niet nodig. Parkeren kan bij de splitsing van de Hoogedijk met de Vaardijk in Mill.

Brabants Landschap en Kasteel Tongelaar zijn trots ambassadeur van 'Goei Leven in het Land van Cuijk'. Daarom bieden zij na afloop van de wandeling een Goei Leven-arrangement aan, bestaande uit:

• Soep van het Seizoen met ingrediënten van bio-boer Jaap

• Zuurdesembrood van Teun "de Bakker van Hier"

• Koffie of thee

Dit arrangement kost zes euro per persoon. 

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.