Europese Commissie wil Oekraïne 90 miljard via Russische tegoeden geven

De EU moet de bevroren Russische tegoeden gebruiken om Oekraïne te financieren. Dat staat in een voorstel dat de Europese Commissie vandaag presenteert, ondanks stevig verzet van België. De leiders van de 27 EU-landen moeten het later deze maand eens worden over hoe zij Oekraïne van geld willen voorzien.

Oekraïne komt volgens het IMF de komende twee jaar 135 miljard euro tekort. De Commissie stelt vandaag voor om tweederde van dat tekort, 90 miljard euro, op te vangen. "De rest is aan internationale partners", aldus Commissievoorzitter Von der Leyen. De Europese steun is bedoeld om de Oekraïense maatschappij draaiende te houden en om militair in te zetten.

Het gaat om Russisch geld dat de EU als sanctie bevroren heeft nadat Rusland in 2022 Oekraïne was binnengevallen. De Commissie stelt voor dit geld via een leenconstructie aan Oekraïne te geven. Oekraïne zou het alleen terug hoeven te betalen als Rusland na de oorlog de schade van de oorlog aan Oekraïne terugbetaalt. EU-landen staan garant voor de risico's.

Verzet België

Voor het inzetten van de Russische tegoeden is volgens de Commissie steun van een ruime meerderheid van de lidstaten nodig. De regeringsleiders en staatshoofden van de EU-landen komen op 18 december bij elkaar in Brussel. Zij moeten dan een besluit nemen over hoe de EU-landen Oekraïne willen financieren, want Oekraïne heeft het geld in het tweede kwartaal van 2026 al nodig.

De Commissie dringt al langer aan op het gebruik van de bevroren Russische tegoeden. Maar die optie stuit op stevig verzet uit met name België. Het grootste deel van die tegoeden staat namelijk geparkeerd in Brussel, bij de financiële instelling Euroclear. België vreest daarom op te moeten draaien voor de kosten wanneer Rusland naar de rechter stapt omdat het zijn geld terug wil.

De Belgische premier Bart de Wever schreef vorige week een brief aan Commissievoorzitter Von der Leyen, waarin hij nogmaals zijn zorgen uiteenzette over het plan. "Het voorstel is fundamenteel verkeerd", schreef hij daarin. Naast rechtszaken is De Wever ook bang internationale verdragen te schenden en het vertrouwen in de euro aan te tasten.

Afgelopen weken probeerden ambtenaren van de Europese Commissie de Belgen te overtuigen dat EU-landen de risico's eerlijk zullen delen. Dat is vooralsnog niet gelukt. "We gaan geen risico van honderden miljarden op Belgische schouders laden. Vandaag niet, morgen niet, nooit", zei De Wever vanochtend. De Belgische minister van Buitenlandse Zaken Prevót vindt het voorstel van de Commissie vandaag nog niet bevredigend. "We hebben een frustrerend gevoel niet te worden gehoord."

Maar de Europese Commissie blijft inzetten op deze constructie. "We hebben heel goed naar de Belgische zorgen geluisterd", zegt Von der Leyen. "We hebben in dit voorstel veiligheidsgaranties ingebouwd om de lidstaten te beschermen en de risico's zo klein mogelijk te maken."

Gezamenlijk lenen

Omdat het onduidelijk is of het plan voor de Russische tegoeden zal slagen, legt Von der Leyen vandaag ook een alternatief op tafel: gezamenlijk lenen. Geld uit de EU-begroting dient als garantie voor die lening. Maar voor dat plan is steun van alle EU-landen nodig.

Of die steun er komt, is zeer onzeker. Landen als Nederland en Duitsland zijn traditioneel geen voorstander van gezamenlijke leningen. Daarnaast moeten ook meer Ruslandgezinde landen als Slowakije en Hongarije akkoord gaan.