Video

Stuifmail zondag 22 september: stadsreus, windepijlstaart, droog heiven, roodborst en rupsendoder

22 september 2019 om 09:25
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Deze zondag besteedt Frans onder meer aandacht aan de stadsreus, de windepijlstaart, een opgedroogd heiven, een roodborst en een rupsendoder.
Profielfoto van Peter de Bekker
Geschreven door

Stadsreus
Op de plant koninginnenkruid zie je een geelzwart insect zitten. André Oude Vrielink dacht dat dit een soort knuffelbij was, maar dat is het niet. Dit insect behoort tot de grote groep van de tweevleugeligen en heet stadsreus. Dit is namelijk de grootste zweefvlieg die wij kennen. Voorheen werd de naam hoornaarzweefvlieg gehanteerd. Tegenwoordig zeggen we stadsreus, maar persoonlijk vind ik de naam hoornaarzweefvlieg beter passen bij dit insect. Deze grootste zweefvlieg doet namelijk zoals zoveel zweefvliegen aan mimicry - nabootsing - en hoopt daarmee de vijand op een dwaalspoor te brengen. Stadsreuzen kunnen maximaal 2,5 centimeter lang worden en de Europese hoornaar maximaal 3,5 centimeter. De stadsreus komt hier dus aardig bij in de buurt. Naast hun deze lengte en kleurenpracht bewegen ze ook soms een klein beetje zoals een hoornaar. De mimicry wordt door de stadsreus dus tot in de puntjes uitgevoerd.

Windepijlstaart
Op de foto van Martien van Genugten zie je op de deurbel een heel mooie vlinder. Je ziet grijze en zwarte vlekken aan de bovenkant van de vleugels en het lichaamsdeel bestaat uit zwarte, roze en witte banden. We hebben hier te maken met de windepijlstaart, een vlinder uit de prachtige pijlstaartfamilie. De pijlstaartenfamilie bevat grote rupsen en grote nachtvlinders. De rupsen van deze windepijlstaart kunnen wel acht centimeter lang worden en zijn zo dik als een mensenduim. Rupsen van de windepijlstaart leven van haagwinde (de pispotjes) en van akkerwinde. Sinds 2015 worden er steeds meer windepijlstaarten gezien. Oorspronkelijk komt de volwassen vlinder - een zeldzame trekvlinder - uit Zuid-Europa. De windepijlstaartvlinder kan een spanwijdte hebben van 130 millimeter, maar wat vooral opvalt bij deze nachtvlinder is de zeer lange roltong van wel vijftien centimeter.

Opgedroogd Heiven
'Buuf' Adeline Besselink zag het Heiven in Oisterwijk helemaal droog staan en ze stelt zich de vraag hoe erg dit is? Mijn reactie is: verschrikkelijk. Ik zie meerdere vennen in ons Brabantse landschap helemaal 'leeg' staan. Maar het zijn vennen en die zijn afhankelijk van regenwater. Vennen die ook kwelwater krijgen, hebben het ook moeilijk maar staan vaak nog niet droog. Zij hebben we last van de zeer lage waterstand. het feit dat de regenwatervennen droog staan is een kleine ramp, want de planten hebben hier veel last van en drogen uit. Daarnaast is elk dierenleven verdwenen. Sommige dieren kunnen wel even een soort diapauze nemen, maar voor hoe lang? Er moet snel dus heel veel water vallen, anders zijn we een heleboel vennen kwijt.

Roodborst
Will Dirkx zag dat roodborsten voor de vijfde keer zijn gaan broeden in zijn garage. Hij vraagt zich af hoe dat kan, vijf nesten grootbrengen. Dit is inderdaad uitzonderlijk. Drie legsels in een goed jaar is mogelijk. Vier zou in een gunstig jaar natuurlijk ook kunnen, maar vijf... daar heb ik toch mijn vraagtekens bij. Het is natuurlijk wel zo dat mannetjes met meerdere vrouwtjes paren en vrouwtjes ook meerdere mannetjes kiezen. Wat zou kunnen, is dat dit niet het nest is van één koppel, maar dat meerdere vogels van hetzelfde nest gebruikmaken. Ik ben benieuwd hoe het in 2020 gaat verlopen in de garage bij Will Dirkx.

Rupsendoder
Op de bovenstaande foto zie je een langwerpig zwart insect met bijna op het einde een oranjerood deel. We hebben hier te maken met een van de graafwespen, in dit geval de rupsendoder. Je kunt rupsendoders bijna overal tegenkomen in Brabant. Je ziet ze heel veel op zanderige, schrale plekken in heidegebieden, op zandpaden maar ook bij stuifzand. Graafwespen zijn solitaire wespen die tunnelachtige nesten graven op zanderige plaatsen. Heeft de rupsendoder een geschikte plek gevonden, dan graaft ze eerst een nest in de grond en sluit dit meteen daarna. Zo’n nest of nestgang kan wel twintig centimeter loodrecht naar beneden zijn gegraven. Als de nestgang is gesloten, prent de rupsendoder eerst de positie van het nest in haar systeem en gaat dan op pad naar een prooi. De rups die daarna gevonden wordt, verlamt de rupsendoder door een steek met de angel. Daarna vliegt ze met de rups onder zich naar het nest. Soms zie je ze ook bij zwaardere prooien de rups echt slepen. De rups wordt uiteindelijk in de nestgang gestopt en er wordt een eitje bij gelegd, waarna de nestgang weer gesloten wordt. Uit dit eitje komt een larve, die leeft van de rups of rupsen. Deze larve overwintert daarna als pop in de nestgang. Bij sommige soorten rupsendoders is er zelfs broedzorg. Deze inspecteren hun broednesten met enige regelmaat. Mocht de voedselvoorraad op zijn, dan vullen ze die bij.

Reeënbronst Chaamse Bossen
Jasper en Sabina Don hebben een filmpje gemaakt van een tocht die zij maakten met de boswachters Marcel Douma en Michel Bathoorn. Zij spotten toen reeën in de Strijbeekse en Chaamse bossen. "Meteen bij de eerste stop was het raak: een smalree reageerde op de lokroep van een reegeit. Iets later zagen we een smalree in het hoge gras. Daarna kwamen we bij Ossegoor een gaffelbok tegen die een reegeit het hof aan het maken was. Op het eind van de avond hoorden we een reebok die blaffend en scheldend reageerde op de lokroep van de reegeit. Echt een avond om nooit te vergeten!"

Limburgs industrieterrein omgetoverd tot natuurjuweel
Midden in het Limburgse natuurgebied Kruispeel bevond zich straalbedrijf Cuijpers. Pogingen om dit bedrijfscomplex te verhuizen, mislukten steeds. Maar nu ligt er op het voormalige industrieterrein een prachtig natuurgebied van dertig hectare. Met een slimme manier om de grond te saneren, wist ARK samen met rentmeester Van Soest dit proces los te trekken. Zo kon een essentiële natuurverbinding worden hersteld.

Steun de tweede Atlas van de Europese zoogdieren
Europa kent een enorme verscheidenheid aan zoogdieren: van de grote rosse vleermuis in Oost-Europa tot de ijsbeer op de Noordpool. In 1999 is de verspreiding van Europese zoogdieren vastgelegd in de ‘Atlas of European Mammals’. De kennis over Europese zoogdieren is sindsdien spectaculair toegenomen. Onderzoekers en liefhebbers uit heel Europa hebben besloten een vernieuwde atlas te maken.

Natuurtip
Zaterdag 28 september vindt van tien uur 's ochtends tot twaalf uur 's middags een excursie plaats door het prachtige landschap van nationaal park de Loonse en Drunense Duinen. Het is dan Burendag. Mensen hebben elkaar nodig. In de natuur is dit niet anders. Ontdek zaterdag 28 september samen met een ervaren duingids tijdens deze wandeling verbazingwekkende voorbeelden van samenleven en overleven in de natuur. En geniet onderweg natuurlijk van het prachtige landschap. Informatie is te verkrijgen via telefoonnummer 088 500 3110 of door een mailtje te sturen naar [email protected]. Vooraf aanmelden is nodig zodat voldoende gidsen beschikbaar zijn.

Deelnemers wordt gevraagd om kwart voor tien 's ochtends aanwezig zijn zodat de groep op tijd kan vertrekken. Honden zijn tijdens deze wandeling helaas niet welkom.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.