Nederland was écht bevrijd, maar de verwarring groeide

6 mei 2020 om 08:00 • Aangepast 11 mei 2020 om 16:44
nl
6 mei 1945. Aan de verwarring in het bezette deel van Nederland komt geen eind. De Duitsers zijn er nog steeds en blijven zitten waar ze zitten. De geallieerden zijn het bezet gebied nog niet binnengetrokken. Er is in bezet Nederland, waaronder het Land van Heusden en Altena, een machtsvacuüm ontstaan.
Geschreven door

De onduidelijkheid is begonnen na het staakt-het-vuren en overgave in Duitsland aan generaal Montgomery, op 4 mei. Een dag later op 5 mei krijgt de bezetter in Wageningen aanvullende bepalingen voorgelegd. Maar de Duitsers moeten dat eerst bespreken. Het antwoord komt op 6 mei 1945, in de late middag.

Generaal Blaskowitz gaat op deze dag weer naar Wageningen. In een lokaal van de Landbouwhogeschool heeft hij een ontmoeting met de Canadese generaal Foulkes. En daar tekent de Duitse bevelhebber de aanvullende capitulatie-overeenkomst. Nederland is nu dus écht bevrijd, maar dan vooral op papier.

Generaal Johannes Blaskowitz (foto: Bundesarchiv)
Generaal Johannes Blaskowitz (foto: Bundesarchiv)

Terug naar normaal
Vanaf dit moment is het een stuk duidelijker wat de Duitse bezetter gaat doen om het leven in Nederland weer normaal te krijgen. Afspraak is dat de Duitse troepen op de plek moeten blijven waar ze nu zijn. Verder moet het Duitse bevel complete inzage geven in de aantallen soldaten en hun wapens, waar ze gelegerd zijn en hoeveel voedsel ze nog hebben. Ook moeten de Duitsers kaarten waar mijnenvelden liggen overhandigen en moeten ze die mijnen opruimen, obstakels opruimen en vaarwegen begaanbaar maken.

De Duitse politie komt onder de hoede van het leger. Bovendien willen de geallieerden alle codes voor het Duits radioverkeer hebben. De Duitsers mogen ook niks slopen of verplaatsen. Dieren moeten ze zelf verzorgen. Het gaat dan vooral om paarden. Bovendien moeten de Duitsers luisteren naar bevelen van de geallieerden en helpen bij de voedselhulp.

Borghouts (met hoed) en Bernhard.
Borghouts (met hoed) en Bernhard.

Kloof
Bij de besprekingen is ook Jan Borghouts (1910-1966) uit Bergen op Zoom, alias Peter Zuid, topman uit het verzet. Hij is er voor de Binnenlandse Strijdkrachten (BS). Maar feitelijk is de Brabander geen partij in het overleg.

In de overeenkomst wordt met geen woord gerept over de mogelijk rol van de BS. Dat zijn gewapende groepen burgers van onder meer oud-verzetsmensen die ook graag een rol willen spelen in de bevrijding. De geallieerden willen er niet aan. Ze hebben geen enkel vertrouwen in de gewapende teams. Teleurgesteld gaat Borghout terug naar het hoofdkwartier. Het machtsvacüum blijft.

Niet op de achtergrond
Tegen de afspraken tussen geallieerden en Duitsers in beslissen de Binnenlandse Strijdkrachten toch om wat te doen. Die avond krijgen de commandanten van de BS het bevel om op te treden tegen individuele Duitsers die zich misdragen. Maar ze mogen alleen in actie komen als de geallieerden er nog niet zijn.

Mannen van de BS en Duitsers.
Mannen van de BS en Duitsers.

Die laten ze zich ook deze hele dag nog niet zien. Er is geen enkele Canadese of Britse bevrijder in Holland of het Land van Heusden en Altena. Ze komen er wel aan, maar dat gaat erg traag. Zo is de Prinses Irene Brigade - als onderdeel van het Canadese leger - nog steeds gelegerd in en rond Den Bosch. Ze krijgen op 6 mei het bevel om in te pakken en naar Wageningen te gaan. Daar krijgen ze nóg een dag om hun uitrusting en materieel in orde te maken. Op 8 mei mogen ze via Utrecht, naar Den Haag voor een feestelijke intocht. De bevrijders maken geen haast.

Rustdag
Voor een groot deel van Nederland is deze zondag 6 mei 1945 de de traditionele wekelijkse rustdag. Veel mensen bezoeken de kerk, soms wel twee keer op zondag. Ze wonen missen en diensten bij vol dankbaarheid, want het land is bevrijd van jarenlange onderdrukking. Velen krijgen niks mee van de vage politieke en militaire situatie en de verwarring. Maar dat zou spoedig wel gaan gebeuren.

Oorlogskranten
In de laatste weken van de oorlog werd er op verschillende fronten gevochten om de nazi's te verslaan. In de verzetskranten werden de Nederlanders, voor zover het mogelijk was, op de hoogte gehouden van de laatste ontwikkelingen. Een aantal van deze kranten uit het archief van Jan de Wit uit Rosmalen is hier te lezen.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.