Video

Wat is dit trillende bijtje aan het doen? Frans Kapteijns beantwoordt vragen in Stuifm@il

14 juni 2020 om 09:09 • Aangepast 21 juni 2020 om 09:14
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer in Stuifmail aandacht voor een trillend bijtje, een pop of een larve en aangevreten bladeren.

Een trillend bijtje, wat gebeurt hier?
Piet Haverkamp zag een soort 'bijtje' op een vlieg zitten. Het insect zat daar wel zeker twee minuten trillend op. Wat Piet Haverkamp werkelijk zag was pure seks. Het zijn namelijk twee zweefvliegen van het geslacht merodon. Dit geslacht van zweefvliegen ziet er hommelachtig behaard uit en kent veel kleurvariaties. Vermoedelijk hebben we hier te maken met de grote narcisvlieg, maar daar ben ik niet zeker van. Dan noem je zoiets merodon spec. Zweefvliegen van dit geslacht noemen we ook wel hommelnabootsers. Dit wordt ook wel mimicry genoemd, dit is een soort verdediging. Wat verder nog bijzonder is bij dit geslacht is dat mannen en vrouwen af kunnen wijken qua uiterlijk. Dit noemen we dan weer seksuele dimorfie. Kortom, Piet Haverkamp was getuige van de paring van twee zweefvliegen.

Een zwavelzwam op een oude eik (foto Els Jansen ).
Een zwavelzwam op een oude eik (foto Els Jansen ).

Is dit een paddenstoel of toch niet?
Op de openingsfoto zie je een gele zwam op een boomstam. De naam van deze zwam is zwavelzwam. Deze boomzwam heeft deze naam te danken aan de kleur en de geur, want deze zwam ruikt naar zwavel. Als de boomzwam vers is, ruikt deze zwam zelfs naar kip, vandaar de Engelse naam 'chicken of de woods'. In een jong stadium zijn deze zwammen zelfs zeer smakelijk. Zwavelzwammen zijn parasitaire zwammen. Ze zijn vooral op eiken te vinden. In volle bloei zijn het heldergele tot baksteenrode zwammen. Je vindt ze vooral op oude eikenbomen, van de zomer tot aan de vroege herfst. Als zo’n eikenboom - al vind je deze zwammen soms ook op ander loofhout - bezet is met een zwavelzwam wordt de stam van die boom langzaam van binnen uitgehold.

Een kolibrievlinder (foto: Laurens Quinten).
Een kolibrievlinder (foto: Laurens Quinten).

Dit is geen kolibrie, maar wat is het wel?
Op de ietwat bewogen foto hierboven zie je een grijze vlinder met wat oranje en witte kleuren bij een paarse bloem. Dat de foto wat bewogen is, is logisch wat de vleugels van deze vlinder maken heel veel slagen zodat de vlinder stil hangend voor zo’n bloem nectar kan opzuigen. Dit is geen kolibrie zoals Laurens Quinten al terecht opmerkte, maar een kolibrievlinder. Deze vlinder behoort tot de familie van de pijlstaartvlinders. Dit zijn prachtige nachtvlinders, maar deze kolibrievlinder is dagactief. Deze zeer snelle vlinder, net zo snel als een kolibrie, is een van de meest bekende trekvlinders. Het meest zie je deze kolibrievlinder in augustus en september, maar de laatste jaren zie je ze ook in het vroege voorjaar. In de winter trekken heel veel kolibrievlinders naar zuidelijkere delen van Afrika.

Een jonge ekster (foto: Jos Witteveen).
Een jonge ekster (foto: Jos Witteveen).

Jonge ekster blijft in de tuin
De buurman van Jos Witteveen heeft twee jonge eksters gered die uit het nest gevallen waren. De vogels fladderden meteen naar de tuin van Jos Witteveen. De oudste van de twee was vervolgens snel weg, maar de jongste is gebleven. Nu is de vraag van Jos: hoe lang houdt die dit uit en zou hij nog leren vliegen? Wel, eksterouders houden het voeren heel lang vol. Net zo lang tot het diertje volgroeid is en dus kan wegvliegen. Om dat groeien te stimuleren is flink voeren noodzakelijk. Vaak gebeurt dit voor de mens heel ongezien. Gaat het voeren goed, dan wordt het diertje krachtig genoeg om op een bepaald moment het luchtruim te kiezen. Eksters behoren tot de familie van de kraaien en dat zijn heel sociale vogels.

Een plant met aangevreten bladeren (foto: Cor Ros).
Een plant met aangevreten bladeren (foto: Cor Ros).

Aangevreten bladeren
De familie Ros heeft een plant staan met aangevreten bladeren. Aan de onderkant zien ze witte stipjes. Ze hebben gespoten met zeepsop, maar de vraat blijft. Wat kunnen ze doen? Ze moeten eerst de dader of daders zoeken, want die luis vreet niet aan bladeren. Deze diertjes beschadigen de planten wel door de plantensappen op te zuigen, maar niet door vraat. De vraat wordt veroorzaakt door iets anders. Dat kan een keversoort zijn, larven van kevers, rupsen of een soort slakken. Hopelijk vinden ze de daders en dan kan ik melden wat kan helpen.

Wachten op privacy instellingen...

Spreeuwen in oude spechtenholtes
Jozef van der Heijden filmde spreeuwen. Deze vogels nestelen zich in natuurlijke holtes in bomen, meestal oude spechtenholtes. Holtes van de groene specht en de grote bonte specht zijn geliefd vanwege de grootte van het vlieggat. De middelste bonte specht en kleine bonte specht hebben een te klein vlieggat en zijn daardoor niet te gebruiken door spreeuwen.

De pop van een pijlstaartvlinder (foto: Lettie Nieuwenhuizen).
De pop van een pijlstaartvlinder (foto: Lettie Nieuwenhuizen).

Pop of larve
Op de bovenstaande foto zie je een roodbruine cocon ofwel een pop van een insect. Veel insecten ondergaan een volledige gedaantewisseling, een metamorfose. Het begint met een ei, dan volgt een larvaal stadium. Daarna een popstadium en daarna zie je het volwassen insect. Op de foto zie je dus een pop met aan het eind een duidelijke, scherpe punt. Dit laatste zou er op kunnen duiden dat we te maken hebben met de pop van een vlinder uit de pijlstaartfamilie, maar ik weet het niet zeker. Ik ben dus reuze benieuwd wat er uit deze pop gaat komen.

Een teunisbloempijlstaart (foto: Marja Voets-Vos).
Een teunisbloempijlstaart (foto: Marja Voets-Vos).

Welke vlinder is dit?
Op de foto hierboven zie je een grijsgroene of olijfgroene vlinder met aan weerszijden op de bovenvleugels grote donkergroene vlekken met een kleinere zwarte vlek erin. We hebben hier te maken met de teunisbloempijlstaart, een echte nachtvlinder. Deze teunisbloempijlstaart hoort dus ook bij die hele mooie pijlstaarten-nachtvlinderfamilie. Overigens is dit een van de zeldzamere pijlstaarten. Hij is sinds 1996 vanuit het zuiden van Limburg in opmars. Vermoedelijk komt dit door de temperatuurverandering, het warmere Nederlandse klimaat. De teunisbloempijlstaart is ten opzichte van andere pijlstaarten een relatief klein en gedrongen. Deze vlinder heeft een maximale spanwijdte van 21 millimeter. De vlinder en de rups van de teunisbloempijlstaart leven graag in open plekken in vochtige bossen en op warme open plaatsen. Voedselplanten van deze rupsen zijn natuurlijk teunisbloemen, maar ook kattenstaarten, wilgenroosjes en basterdwederikken.

Natuurtip
Naturalis, Natuurmonumenten en OERRR vragen kinderen in het hele land om te helpen bij het Naturalis-onderzoek naar de ‘bloemenslaap’ van paardenbloemen. Naturalis onderzoekt in welke omgeving een paardenbloem eerder opent en later sluit. Is dit anders in de stad dan in de vrije natuur?

Deze week ontvangen ruim 60.000 kinderen van OERRR, het jeugdprogramma van Natuurmonumenten, een kaart in de bus met de tekst 'Word professor Paardenbloem.' De kaart roept hen op om mee te doen met dit onderzoek. Om dit extra te stimuleren, verloot Naturalis onder alle deelnemers tickets voor een gratis bezoek aan Naturalis. Ook de leden van Natuurmonumenten en de trouwe fans van Naturalis worden - onder meer via social media - om hulp gevraagd.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Deel dit artikel
Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!