Video

Wat ligt hier nou? Frans Kapteijns beantwoordt vragen in Stuifm@il

16 augustus 2020 om 08:00 • Aangepast 22 augustus 2020 om 11:14
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij in Stuifmail aandacht aan een slijmzwam, een apart natuurverschijnsel en Frans' favoriete insect.

Toch geen zwam, maar wel een slijmzwam
Op de openingsfoto zie een bruine massa met een soort gele gelei. We hebben volgens mij hier niet te maken met een paddenstoel, maar met een slijmzwam. Slijmzwammen of myxomyceten behoren niet tot het rijk van de zwammen of schimmels, maar vormen een apart rijk. De slijmzwam bij Lenie Rampen heet heksenboter. Normaal is de bovenkant geler (dooiergeel). Dit kan te maken hebben met de locatie en de omstandigheden waaronder deze slijmzwam groeit. Heksenboter komt vooral voor op dood hout en voedt zich voornamelijk met micro-organismen. Slijmzwammen zijn geen zwammen, want die verplaatsen zich niet. Slijmzwammen wel. Dit is ook heel mooi te zien op de foto van Lenie, want daar waar de heksenboter gelegen heeft, zie je nog wat wittig weefsel.

Een bij met stuifmeelbolletjes (foto: Adje Vervest).
Een bij met stuifmeelbolletjes (foto: Adje Vervest).

Bij met balletjes aan haar poten
Mevrouw Adje Vervest heeft veel bijen in de tuin. Ze heeft een foto gemaakt van zo’n bij met twee balletjes aan de poten. Deze balletjes zijn stuifmeelbolletjes. Diverse soorten bijen en honingbijen verzamelen middels kammetjes op hun achterpoten stuifmeel bij bloemen. Eigenlijk is stuifmeel een verzamelnaam voor heel veel microscopisch kleine korreltjes, de mannelijke voortplantingscellen van de planten. Niet al die stuifmeelbolletjes hebben dezelfde kleur. Diverse planten diverse kleuren, dus iedere bloem een eigen kleur stuifmeel. Voor de larven van deze bijensoorten is stuifmeel en nectar het belangrijkste voedsel.

Rozengal, mosgal, slaapappel of bedeguar (foto: Harrie Brokken).
Rozengal, mosgal, slaapappel of bedeguar (foto: Harrie Brokken).

Vreemd natuurverschijnsel
Harrie Brokken heeft drie natuurverschijnselen naar mij toegestuurd. Een behandel ik nu, de andere twee komen de volgende weken aan de orde. Op deze foto zie je een warrige bol of kluwen aan een rozenbottelstruik. Er zijn verschillende namen voor dit fenomeen. Rozengal is er een van. Die term gebruik ik het meest, maar je hebt ook nog de namen mosgal, slaapappel en bedeguar. Het is dus een gal. Gallen zijn abnormale vergroeiingen die de gastheren maken op initiatief van een galverwekker. De galverwekker van de rozengal is een rozengalwesp. Die is om en nabij drie millimeter groot. In de gal bevinden zich kamertjes waarin de eitjes liggen. Ook de larven leven hierin. Die worden poppen en tot slot weer rozenbladgalwespen.

Een buizerd (foto: Pixabay).
Een buizerd (foto: Pixabay).

Rondvliegende lawaaiige buizerd
Hansje de Lange maakte zich erg ongerust over een bij haar rondvliegende buizerd, die constant aan het roepen was. Dagen achter elkaar. Volgens mij is er niets aan de hand, maar is of zijn beide ouders bezig met opvoeden van een jonge buizerd of meerdere buizerds. Als ik naar de datum kijk waarop de vraag gesteld is, kan dat goed aan de hand zijn. Zodra er een jonge buizerd in het nest zit, gaan dit jong bedelroepen uitstoten. Vaak beantwoorden de ouders die roep. Daarna wordt het jong vliegen geleerd en dan wordt er ook heel veel geluid geproduceerd. Overigens lijkt de roep van een jong heel veel op de bekende 'miauw-roep' van een volwassen buizerd, maar deze is hoger en is sneller achter elkaar te horen.

Een slak en drie beukengallen (foto: Willeke van Delft).
Een slak en drie beukengallen (foto: Willeke van Delft).

Een slak, maar wat zien we daarbij?
Op de foto van Willeke van Delft zie je een heel mooie slak en daarbij volgens mij drie beukengallen. Volgens mij zit de slak namelijk op een beukenblad. De beukengal wordt veroorzaakt door de beukengalmug. Vrouwtjes van deze soort leggen de eitjes op de nog niet uitgelopen beukenknoppen. Uit die eitjes komen jonge larven gekropen, die direct rond de nerven van de jonge, ontluikende bladeren beginnen te zuigen. Als reactie daarop gaat het beukenblad in de loop van het voorjaar, maar ook in de zomer, de herkenbare beukengallen vormen. In deze gallen ontwikkelen de larven zich verder.

Wachten op privacy instellingen...

Atalantavlinder
Hans Melters maakte mooie opnames van deze speciale vlinder, die elk jaar weer vanuit het zuiden van Frankrijk naar Nederland komt.

Kafjes van de vruchten van de beuk (foto: Job en José van Manen).
Kafjes van de vruchten van de beuk (foto: Job en José van Manen).

Uitwerpselen of toch niet?
Job en José van Manen zagen allerlei rare dingen op hun balkon. Ze vragen zich af of dit misschien keutels zijn. Als je naar de foto kijkt, lijken het inderdaad keutels te zijn maar het zijn de kafjes van een beuk. Aangezien er ook beuken staan in hun omgeving, klopt dit. Later vormen de vrouwelijke bloemen de bekende napjes of bekers. Die zijn houtig. In die napjes zitten de bekende beukennootjes. Als beukennootjes rijp zijn openen de napjes in vier delen en daardoor vallen de beukennootjes op de grond. Vooral eekhoorns zijn beukennootjesverspreiders, want zij stoppen de nootjes als wintervoorraad in de grond.

Een bijenwolf (foto: Niek Pulles).
Een bijenwolf (foto: Niek Pulles).

Het mooiste insect
Op de foto hierboven zie je een prachtig insect dat een beetje doet denken aan een wesp. Als je dan nog eens goed kijkt naar dit insect, zie je dat de kop behoorlijk groot is en zwart. We hebben hier te maken met een van mijn favoriete insecten, een bijenwolf. Bijenwolven zijn graafwespen. Het grotere vrouwtje gaat op jacht naar bijen. Heeft ze zo’n prooi gevonden, dan blijft ze even boven die bij hangen om zich dan plotseling op de bij te storten. Met haar grote poten pakt ze de bij en geeft ze die een verlammende steek. Bijenwolven leggen een aantal van deze prooien in hun in de grond gegraven nest en plaatst op elke prooi een eitje. De bij wordt dus niet gedood, maar verlamd, zodat de uit de eitjes gekomen larven de verse prooi kunnen opeten.

Natuurtip
Zondag 23 augustus wordt van tien uur 's ochtends tot twaalf uur 's middags een wandeling over landgoed Tongelaar georganiseerd. In deze uithoek van de provincie, ver van steden en verkeerswegen vandaan, is het on-Nederlands stil. Centraal hier staat een kasteelburcht, omringd door prachtige boerderijen. Je waant je er zo op het Franse platteland. Het kasteel en de tegenover gelegen boerderij 'De Benedenhof' zijn sinds 2016 in gebruik bij Smaakmakers Mill. Op de begane grond vind je een informatiepunt van stichting Brabants Landschap. Hier krijgen bezoekers een kijkje in het leven van de das en is informatie verkrijgbaar over de natuur in de omgeving van het landgoed .

Deelnemers aan de wandeling vertrekken bij Kasteel Tongelaar, om precies te zijn de parkeerplaats bij de splitsing van de Hoogedijk met de Vaardijk in Mill . Maximaal tien mensen kunnen meewandelen, in twee groepen van tien. Deelnemen is gratis, maar reserveren is verplicht. Meer informatie vind je hier.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Deel dit artikel
Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!