Video

Het is fluwelig, gelig en ruikt naar kip, wat is het? Frans Kapteijns geeft antwoord in Stuifm@il

11 oktober 2020 om 09:47 • Aangepast 12 oktober 2020 om 11:28
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij aandacht aan een harige rups, een fluwelige paddenstoel, een grote wesp en ratten die taxusbessen eten.

Fluwelige paddenstoel op een boomstam
Op de openingsfoto, die Maria Boer heeft gestuurd, zie je een gelige paddenstoel met wat oranje. Daarnaast ziet de rand van de paddenstoel er wat fluwelig uit. We hebben hier te maken met een zwavelzwam. Deze boomzwammen zijn in een jong stadium zeer smakelijk en dan ruiken ze naar kip. Dit zijn parasitaire zwammen. In volle bloei zijn het heldergele tot baksteenrode zwammen. Je vindt ze vooral op oude eikenbomen en dan in de zomer tot aan de vroege herfst. Als zo’n boom bezet is met een zwavelzwam wordt de stam van die boom langzaam van binnen uitgehold.

Een buxusmot (foto: Nelly de Beule).
Een buxusmot (foto: Nelly de Beule).

Buxusmot maar geen buxusplant, kan dat?
Nelly de Beule stuurde mij een foto waarop een vlinder te zien is, die vooral wit van kleur is maar bruine randen heeft. Ze vroeg zich af dit misschien een buxusmot is. Maar zij heeft geen buxusplanten. Toch klopt het dat dit een buxusmot is. Buxusmotten behoren tot de zogenoemde invasieve exoten, die door menselijk toedoen hier naartoe zijn gekomen. Deze nachtvlinders kwamen oorspronkelijk voor in Azië en dan vooral in China, Japan en Zuid-Korea. Men vermoedt dat de buxusmot in 2007 Duitsland is binnengekomen via de import van buxusplanten uit Azië. In 2007 werden ook de eerste meldingen van buxusmotten in Nederland gedaan. Die meldingen kwamen toen vooral uit het westelijk rivierengebied. Nu zijn deze nachtvlinders overal in Nederland te vinden.

Een rups van de witvlakvlinder (foto: Mariet van de Wiel).
Een rups van de witvlakvlinder (foto: Mariet van de Wiel).

Wat voor vlinder komt er uit deze harige rups?
Mariet van de Wiel stuurde mij een foto waarop een heel harige rups te zien is. Naast die vele haren zie je vier oranjegele bolletjes en rode punten op het achterlijf. We hebben hier te maken met de rups van een witvlakvlinder. Witvlakvlinders zijn nachtvlinders met seksueel dimorfisme. Dit betekent dat er een verschil is in het uiterlijk tussen mannetjes en vrouwtjes van dezelfde diersoort. Bij witvlakvlinders hebben de mannetjes wel vleugels en de vrouwtjes niet. De mannetjes van de witvlakvlinder heeft mooie roodbruine vleugels met een witte stip. De spanwijdte is maximaal drie centimeter. De vrouwtjes kunnen dus niet vliegen en blijven vaak op of naast hun cocon zitten waar ze uitgekomen zijn. Mannetjes gaan op zoek naar die vrouwtjes en na de paring worden de eitjes op die cocon gelegd.

Een merel met leucisme (foto: Peter Spijkerboer).
Een merel met leucisme (foto: Peter Spijkerboer).

Merel met leucisme
Peter Spijkerboer heeft een merel in zijn tuin met een heel apart verenpak. Hij vraagt zich af hoe dit komt? Op zijn foto zie je een merel met heel veel witte veren of witte delen op de veren. We hebben hier te maken met leucisme. Leucisme is een pigmentafwijking. Deze afwijking komt bij alle dieren voor. Bij vogels wordt de kleuring van de veren veroorzaakt door de stof melanine, een natuurlijk pigment in het lichaam. Bij vogels met leucisme wordt de stof melanine wel aangemaakt, maar komt dit niet tot uiting in de veren. De oorzaak daarvan is dat er een gemis is aan bepaalde eiwitten en dus worden sommige veren - zoals bij de merel op de foto - kleurloos. Dat eiwittekort ontstaat vaak door te eenzijdig voedingspatroon of een tekort aan voedsel, waardoor de vogel een slechte conditie krijgt.

Een  reuzenhoutwesp (foto: Ronald van de Wouw).
Een reuzenhoutwesp (foto: Ronald van de Wouw).

Grote wesp, maar geen hoornaar
Op de foto die Ronald van de Wouw naar mij toestuurde, zie je een insect met veel zwart, een geel achtereinde, lange gele voelsprieten en een stevige legboor. Ronald denkt dat dit een hoornaar is, maar dat is het zeker niet. Dit is een reuzenhoutwesp. Reuzenhoutwespen kunnen zeer groot worden en vaak vier centimeter halen. Dit zijn dan wel de vrouwtjes, die aan het einde van hun lichaam een soort angel lijken te hebben. Tenminste, dat denken veel mensen maar het is geen angel. Het is een legboor. Hier kan dus ook niet mee gestoken worden. De legboor wordt door de vrouwtjes gebruikt om eitjes af te zetten in vooral omgevallen sparrenbomen. Zo’n legboor kunnen reuzenhoutwespen meer dan één centimeter diep in het hout steken. Uit de eitjes komen vervolgens wormvormige larven die lange gangen graven in het hout. Na twee of maximaal drie jaar worden deze larven poppen. Vervolgens komen ze uit hun cocon en uit het hout.

Wachten op privacy instellingen...

Het leven van de groene specht
Natuurlijk Ede plaatste een jaar geleden deze mooie film over het leven van een groene specht in de omgeving van Ede. Ook zie je in dit filmpje een spreeuw als kraker, maar de kraker wordt op krachtige wijze het nest uitgezet.

Een rode zaadmantel inclusief bes van de taxus (foto: Pixabay).
Een rode zaadmantel inclusief bes van de taxus (foto: Pixabay).

Eten ratten giftige taxusbessen?
Sjaak Verberne ziet dat ratten vaak de rode bessen van de taxus opeten en vraagt zich af hoe dat kan, want taxusbessen zijn toch giftig? De inlandse taxus heeft inderdaad veel giftig delen, maar dat gif - taxine - zit niet in het zachte rode deel dat om het zaad zit. Dit deel noemen we de zaadmantel. Die is zelfs goed eetbaar. Deze zaadmantels zijn lang en breed en zijn aan de onderkant open. Zes tot negen maanden na bestuiving zijn de zaadmantels, inclusief de omsloten zaden, rijp. Die zaadmantels inclusief de zaden worden gegeten door lijsters en andere vogels, maar de giftige harde zaden verlaten de lichamen van die vogels onbeschadigd via de uitwerpselen. Zo worden de taxussen mooi verspreid. Ratten zullen ook weten dat die zaadmantels lekker eetbaar zijn en zij zullen er waarschijnlijk goed voor zorgen dat deze zaden gemeden worden.

Cornus kousa chinensis. (foto: M. Ellen).
Cornus kousa chinensis. (foto: M. Ellen).

Mooie vruchten aan een exotische boom, welke boom is het?
M. Ellen zag op een landgoed in Wassenaar een boom met roze tot rode bolvormige vruchten en vroeg zich af welke struik bij deze vruchten hoort. Ik heb een vriend ingeschakeld die meer van exotische struiken weet dan ik. Die kwam met de naam cornus kousa chinensis. Deze struiken of bomen uit de kornoeljefamilie hebben ook een Nederlandse naam: Japanse kornoelje. Overigens komen de meeste Japanse kornoeljes als boomtype voor, maar ze kunnen ook in struikvorm geplant worden. De vruchten aan deze Japanse kornoeljes zijn eetbaar en zelfs erg smakelijk. De smaak lijkt een beetje op de smaak van veenbessen. Naast deze smakelijke vruchten heeft deze kornoelje ook bijzondere bloemen. Deze bloemen bestaan uit vier grote witte schutbladen en uit kleine geelgroene echte bloemkopjes. Het lijkt er door die witte schutbladen op dat de boom grote roomwitte bloemen heeft.

Natuurtip
Woensdag 14 oktober vindt er van twee tot vier uur 's middags een tocht plaats naar Hildernisse. Niet de boerderij, maar het dorp waar deze boerderij naar genoemd is. Aan de hand van een wandeling met ondersteuning van tekst en afbeeldingen vormen de deelnemers zich een beeld van dit verdwenen dorpje.

Er wordt vertrokken vanaf bezoekerscentrum De Kraaijenberg aan de Fianestraat 21 in Bergen op Zoom . De tocht is bedoeld voor maximaal vijftien deelnemers. Per aanmelding kunnen maximaal vier mensen opgeven worden. Aanmelden kan via e-mail.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.