Video

Dit zijn hazenpootjes, waarom heten deze paddenstoelen zo? Frans Kapteijns antwoordt in Stuifm@il

1 november 2020 om 09:44 • Aangepast 2 november 2020 om 13:00
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij aandacht aan de grootste naaktslak van Europa, een groene specht, de muur van een kerktoren en een dier dat veel eikels verzamelt.

Hazenpootje
Op de foto die Hetty Uijtdewilligen van Hest mij stuurde, zie je een stel paddenstoelen met mooie witte stelen en omgeslagen hoeden met zwarte strepen. Dit zijn paddenstoelen met de naam hazenpootje. Deze paddenstoelen horen thuis in de familie van de inktzwammen en zijn saprofyt. Dit betekent dat ze van dode organismen leven. Ze komen dan vooral voor op houtafval. Je ziet ze in bossen, maar ook waar mensen tuinpaden maken met houtsnippers. Het lijkt soms of ze op de bodem groeien maar als je wat aarde wegschept, zie je weinig verteerde houtresten. Als de sporen rijp zijn, vervloeien de lamellen tot zwarte 'inkt' en zo verspreiden de sporen zich, net zoals bij andere 'inktzwammen'. De naam hazenpootje komt vermoedelijk uit het Oudgrieks en is gebaseerd op het feit dat de jonge witvezelige paddenstoelen lijken op de zachtharige poten van hazen.

Een enorme wintervoorraad eikels van de bosmuis (foto: Cor Meeuws)
Een enorme wintervoorraad eikels van de bosmuis (foto: Cor Meeuws)

Wie verzamelt er zoveel eikels?
Cor Meeuws vond bij het onkruid wieden in de heemtuin van Natuurpoort Vennehorst in Someren een grote berg zand. Hij dacht dat dit een molshoop was. Maar bij het openen, vond hij een enorme voorraad eikels. Hij is benieuwd van wie deze voorraad is. Volgens mij van een bosmuis. Bosmuizen staan bekend om het verzamelen van een enorme hoeveelheid eikels. Als je zo'n bosmuisvoorraad tegenkomt, zie je een enorme berg zand liggen. Bosmuizen zijn dan ook enorme gravers. Ook eekhoorns en Vlaamse gaaien verstoppen graag eikels als wintervoorraad, maar zij doen dit op verschillende plekken, nooit veel op een plek.

Een groene specht (foto: Pixabay).
Een groene specht (foto: Pixabay).

Groene specht op Laurentiuskerk Breda
Joop van Riet zag tot zijn stomme verbazing een groene specht op de torenmuur van de Laurentiuskerk in Breda, op vijftig meter hoogte. Hij vraagt zich af of dit vaker voorkomt of vaker gezien is? Zelf heb ik dit nog nooit gezien en ik heb er ook nog nooit van gehoord. Heel bijzonder dus, dit gedrag. Maar als er voedsel op die kerktoren zit, dan heeft die specht een uniek heilig plekje gevonden. Dit voedsel kan er zitten of lopen. Mieren, zoals de zwartbruine wegmieren, kunnen hier bijvoorbeeld een leefruimte hebben in de spouwmuur of een andere beschutte plek in die torenmuur. Als deze ruimte voldoet aan de aspecten voedsel, vocht en beschutting maakt het sommige mieren niet uit hoe hoog deze 'woning'zich bevindt.

Wachten op privacy instellingen...

Welk groot bruin dier zie je hier in het filmpje?
In het filmpje van Fred Groenendal zie je een groot bruin zoogdier met een lange staart en een spitse snuit. We hebben hier te maken met een bruine rat. Dit dier kan maximaal dertig centimeter groot worden. Hiermee is de bruine rat de grootste knaagdiersoort uit de orde van ware muizen, in het geslacht rattus. In dit bovenstaande filmpje kun je heel goed zien dat de vacht van dit dier enigszins vaal grijsbruin is. De buik heeft daarentegen een vuilwitte kleur. Deze bruine rat in het filmpje is nog laat bezig, want normaal zijn deze dieren in de nacht actief. Vooral direct na de avondschemering en voor de ochtendschemering. Op het menu van de bruine rat staat vooral eiwit- en zetmeelrijk voedsel zoals zaden, granen en vruchten. Maar als alleseter eten ze ook slakken, kikkers, jonge zoogdieren, vogeleieren en aas. Oorspronkelijk leefden de bruine ratten enkel in Azië, maar via de scheepvaart zijn ze lang geleden naar hier gekomen. Overigens snap ik de kat wel in het filmpje, want bruine ratten kunnen stevig van zich af bijten.

Komen kleverige koraalzwammetjes veel voor?
Op de foto die Jeanine van den Berg mij stuurde, zie je een geeloranje organisme met op het eind van de geeloranje takjes nieuwe uitsteeksels. Zij zocht op wat dit voor iets is en kwam tot de conclusie dat het een kleverig koraalzwammetje moet. Dat klopt. Ze vraagt zich af of deze zwammetjes veel voorkomen en wat voor ondergrond ze nodig hebben. Kleverige koraalzwammetjes komen best veel voor in Brabant, want de schimmels leven als saprofyten op vermolmde stronken en stammen van naaldbomen en daarvan hebben we er nogal wat in onze provincie. Toch zie je ze niet zo vaak, omdat het vruchtlichaam - het gedeelte dat boven de grond uitsteekt - soms heel klein is. De grootte kan namelijk variëren van twee centimeter tot maximaal acht centimeter. In de herfst laten kleverige koraalzwammetjes zich pas zien en dan komen ze in allerlei variabele vormen voor. En voel ze maar eens voorzichtig, dan snap je waarom ze kleverig koraalzwammetje heten.

Wachten op privacy instellingen...

Natuurles paddenstoelen
Iris neemt je in het filmpje van IVN Natuureducatie hierboven mee in de mysterieuze wereld van de paddenstoelen. Maak kennis met het uiterlijk en de eigenschappen van paddenstoelen.

Zie hier de grootste naaktslak van Europa, de tijgerslak
Op de foto die Monique van Stratum mailde, zie je een bruinzwart gestreepte slak met op de kop nog wat zwarte vlekken. De naam van deze naaktslak is tijgerslak. Tijgerslakken - ook wel grote aardslakken genoemd - zijn met hun maximale lengte van twintig centimeter de grootste naaktslakken van Europa. Het zijn enorme eters en echte alleseters. Op het menu staan planten, honden- en kattenvoer maar ook voorraden in kelders. Daarnaast eten ze andere naaktslakken, huisjesslakken en paddenstoelen. Je komt deze enorme naaktslakken vooral tegen in plantsoenen, tuinen en op composthopen. Daarnaast kun je ze aantreffen in kelders, tuinhuisjes en schuren mits het daar vochtig is. Na het paren leggen ze de doorzichtige, ovale eitjes onder planken en losse stenen. Vanaf augustus tot in de herfst kun je dan deze eitjes tegenkomen, zo’n honderd stuks bij elkaar. Na ongeveer drie weken komen de jonge tijgerslakken uit de eitjes gekropen. Een winterslaap kennen deze tijgerslakken niet, maar bij echte vorst kruipen ze wel de grond in. Vroege Vogels heeft een leuk filmpje van de paring van tijgerslakken.

De cocon van een wespspin (foto: Will van der Donk).
De cocon van een wespspin (foto: Will van der Donk).

Deze cocon lijkt op een omgekeerde luchtballon
Op de foto van Will van der Donk hangt een bruinige cocon tussen wat grashalmen. Will vraagt zich af wie dit mooie werk heeft geleverd. Als je een beetje fantasie hebt, lijkt de cocon een beetje op een omgekeerde luchtballon zonder mandje. We hebben hier dan ook te maken met de cocon van een wespspin. Nadat een mannetje en vrouwtje van de wespspin gepaard hebben, gaat het vrouwtje na ongeveer een maand een grote cocon bouwen. Vanaf ongeveer augustus zie je dan zo'n omgekeerde luchtballon verschijnen en dan worden daarin de eitjes afgezet. Zo’n cocon kan wel honderden eitjes bevatten en wordt streng bewaakt door het vrouwtje, tot ze sterft. Mannetjes zijn dan meestal niet meer in beeld, omdat die vaak na de paring ingesponnen worden om hen later op te eten. Ongeveer een maand na het leggen van de eitjes komen de jonge spinnetjes uit het ei. Die overwinteren in de cocon en komen pas na de winter, in februari of maart, eruit.

Natuurtip
Het bos ligt nu vol beukennootjes, eikels en kastanjes. Eekhoorns verzamelen hun wintervoorraad en paddenstoelen schieten uit de grond. Tijd voor een lekker lange herfstwandeling. Geniet van de herfstkleuren in het bos! Kijk maar eens op deze website en klik dan 'routes bij jou in de buurt' aan. Daar kun je ook meedoen aan een fotowedstrijd Daarnaast staan op die pagina de corona-richtlijnen. Vermijd te drukke natuurlocaties en heb respect voor de natuur en respect voor elkaar.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.