In 2005 kreeg het COT Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement opdracht van de toenmalige gemeente Aalburg om onderzoek te doen naar de ongeregeldheden. Al snel bleek dat wat er allemaal speelde, enkel te begrijpen was door te kijken naar de historie van Veen.

Waar komt de traditie vandaan?
De inwoners van Veen hebben al sinds de jaren vijftig of zestig – daarover wisselden de dorpelingen die de onderzoekers spraken van mening – een gewoonte om zich met oud en nieuw te verzamelen op de centraal gelegen kruising in het dorp. Daarbij werd in eerste instantie nog op bescheiden schaal vuurwerk afgestoken, zo staat in een rapport van het COT.

In de jaren tachtig wordt rondom de jaarwisseling ook hout in brand gestoken op de kruising. Het betreft oud, rot hout dat afkomstig is van fruitdistributiebedrijf Timmermans. Dit bedrijfspand was tot 2001 vlakbij de kruising gevestigd.

Een omslagpunt is er rond het jaar 1990. Het in brand steken van hout gaat dan voor het eerst over in het stoken van geprepareerde auto’s. Het door Timmermans klaargezette hout wordt iets eerder, een dag voor oudejaarsdag in brand gestoken. Tijdens oud en nieuw zelf volgen voor het eerst de autowrakken.

Waarom spreken de ouderen hun kinderen niet op hun gedrag aan?
Veen is een handelsdorp, zo constateren de onderzoekers. Tot de helft van de 20e eeuw heerste er bittere armoede, maar langzaam ging het beter. Lokaal geniet de handige, slimme en hardwerkende ondernemer de meeste status, aldus de onderzoekers van COT.

De economische onafhankelijkheid én het harde werken zouden de houding van de inwoners ten aanzien van het in vlammen laten opgaan van auto’s in de laatste dag van het jaar verklaren. Met hard werken hebben ze het verdiend om ‘drie uur lang’ (van 00:00 uur tot 03:00 uur) zélf de orde te bepalen op hún kruising’

“We werken 364 dagen en nachten, op zondag na dan, keihard en dan komt de burgemeester ons vertellen wat we die ene nacht wel en niet mogen doen op die kruising? Dat kunnen we dan ook wel zelf. Op die ene avond stoken we dus”, zegt een respondent. Volgens het rapport betalen de rijke ouders vaak de boetes van de jongeren.

Volgens bronnen van Omroep Brabant in Veen zou er ook door oudere inwoners van het dorp geld gegeven worden aan de durfal die de auto’s het dorp in weet te smokkelen of in brand te steken.

Waarom doet de gemeente of de politie niets?
De lokale verordening werd bij verschillende jaarwisselingen aangepast om orde op zaken te stellen. Ook waren er initiatieven om een vreugdevuur op een alternatieve locatie te organiseren.

Ondanks alles lukt het de politie maar niet om ‘een informatiepositie’ op te bouwen, volgens het onderzoek. De inwoners hebben een afkeer van de overheid en de politie en niemand wil te boek staan als informant. Bovendien is er angst om zelf doelwit te worden. Daarom melden ook ooggetuigen zich niet snel.

Burgemeester Egbert Lichtenberg van de huidige gemeente Altena besloot dit jaar zelfs om de politie de eerste nachten niet in te laten grijpen, om de situatie niet te laten escaleren. Hij hield het eerst bij dringende verzoeken aan de inwoners om zich te gedragen. In het verleden hadden die verzoeken echter geen effect.

Veen ging al eerder op slot, ook het kruispunt werd eerder afgesloten. Het is de vraag of de huidige noodverordening dan toch iets gaat veranderen aan de jarenlange traditie in Veen.

LEES OOK:

Noodverordening voor Veen: samenscholingsverbod en dorp wordt afgegrendeld

Weer onrustig in Veen ondanks dringende oproep burgemeester: 'Het vuur was enorm'

Politiek in Altena: 'Er is een grens overschreden, dit moet stoppen'

?Ministerie: 'Wij bemoeien ons niet met Veen, is een lokale aangelegenheid'

Burgemeester over stoken in Veen: 'Het dieptepunt is bereikt'

Brandweer bekogeld met zwaar vuurwerk op beruchte kruising in Veen