Een hele bijzondere vorm van een oude dennenvoetzwam
Op de foto van Jolanda Wenting zie je een vreemd gevormde donkere zwam op een Douglas-stronk. Zij vraagt zich af welke zwam dit is. Volgens mij is een zeer oude dennenvoetzwam. Het verschil tussen een jonge dennenvoetzwam en een oude is zeer groot. In het begin heeft de hoed van de zwam een lichtoranje dikke rand en naar de voet toe een prachtig fluweel geel middenstuk. De dennenvoetzwam is naar mijn idee dan ook een van de mooiste boomzwammen. Het zijn echte parasieten, die op of dichtbij levende naaldbomen groeien. Daar veroorzaken zij bij dennenbomen stamvoetrot. Daarnaast kun je ze ook tegenkomen op boomstobben, maar nooit hoog in de boom. Na een aantal weken zijn de zwammen volgroeid en zie je een donkere zwam waarbij de hoed kleverig is. Ze scheiden dan een harsachtige vloeistof uit, wellicht van de naaldbomen. Na nog wat dagen tref je op de plek waar eerst dat prachtige vruchtlichaam van die boomzwam zich bevond enkel nog een geheel zwart en hard vruchtlichaam, zoals op de foto. Hierbij toegevoegd een foto van een heel jonge dennenvoetzwam.

Roodborstje tikt tegen het raam
Els van de Vorst ziet dat er heel vaak een roodborstje tegen het raam tikt. Ze vraagt zich af of dat komt omdat de vogel zijn of haar spiegelbeeld ziet. Dat klopt helemaal, want voor veel vogels is het territoriumgevecht al begonnen. Vogels herkennen hun spiegelbeeld niet. Dus als ze zich zien in een raam, denken ze dat dit een concurrent is die weg moet.

Naarmate het broedseizoen vordert, wordt dit gevecht met het spiegelbeeld heftiger. Dit kan zo erg worden, dat de vogel uitgeput raakt. Met als gevolg dat die vogel niet toekomt aan het zorgen voor nakomelingen. Wat dus helpt, is zorgen dat die roodborst zijn of haar spiegelbeeld niet meer ziet. Dit kan door op het raam doorzichtig folie te plakken, of door op een andere manier de spiegeling weg te halen.

Roodstelig netwatje houdt van oud zeer vochtig hout
Op de bovenstaande foto van Berry Aerts zie je allemaal oranjerode bolletjes. We hebben hier te maken met een myxomyceet, ofwel een slijmzwam. Feitelijk hebben myxomyceten een zeer complex leven, maar als je het eenvoudig houdt, bestaat hun leven uit twee stadia. Het stadium waarin de myxomyceet zich voornamelijk voedt en een stadium waarin de slijmzwam zich voortplant. De meest bekende slijmzwam is heksenboter. De prachtige naam van deze bovenstaande myxomyceet is roodstelig netwatje. Je komt deze roodstelige netwatjes tegen op dood, zeer vochtig hout of net onder de loslatende bast. Meestal zie je ze pas aan de einde herfst of het begin van de winter, bij een zeer hoge luchtvochtigheid.

Alpenwatersalamander op voorjaarstrek
Op de foto die A. Markx mij stuurde, zie je duidelijk een salamander. Ik vermoed de alpenwatersalamander. Markx meldt dat hij of zij geen vijver of waterplas heeft, maar dat hoeft ook niet per se. Het kan zijn dat die namelijk wel in de buurt is. Vermoedelijk heeft deze alpenwatersalamander in de tuin of bij de houtopslag de winterslaap gehouden. Zoals de luisteraars gemerkt zullen hebben, zijn er de laatste tijd meerdere vragen binnengekomen over zwervende salamanders. Dit komt doordat de temperaturen voor deze dieren best gunstig zijn. Deze dieren bevinden zich vaak in de buurt van bossen of houtwallen, en vooral in kleinschalige landschappen. Ze hebben een voorkeur voor zandige leemgronden.

Neushoornkever landt in oktober op een tent
Op de foto hierboven van Marjan Beekwilder zie een grote bruine kever met heel mooie bladsprietvormige voelsprieten. We hebben te maken met een vrouwtje van de neushoornkever. De foto is gemaakt in oktober, want nu zijn er geen neushoornkevers meer in Nederland te zien. Neushoornkevers overwinteren als larven, die we engerlingen noemen, in composthopen. Overigens noemen we alle crèmewitte zachtvlezige larven van bladsprietkevers engerlingen, dus zijn ze lastig uit elkaar te houden. In juni kruipen de volwassen neushoornkevers uit de grond. Dankzij de toegenomen interesse in tuinieren en het maken van composthopen komen deze kevers steeds vaker voor. In de periode van eind juni tot augustus vliegen ze tijdens de avonduren in zwermen in de buurt van geschikte broedplekken.

Salamanders
Geert Naessens maakte bovenstaande film over het verschil tussen de kleine watersalamander en de alpenwatersalamander. Zowel de verschillende kenmerken van deze twee soorten als het verschil tussen mannetjes en vrouwtjes.

Europese hoornaar in een wespenval
Ook deze vraag dateert van oktober: Marijke Nooijen vraagt zich af wat er bij haar in de wespenval is gevlogen. Op de foto kun je redelijk goed zien dat er in de wespenval een Europese hoornaar is gevangen. De andere grote wesp is de Aziatische hoornaar, maar die komt nog maar sporadisch voor in ons land. Het verschil tussen deze twee is goed waar te nemen. Bij de Europese zie je vooral veel rood en geel en bij de Aziatische vooral veel zwart en geel. In 2020 kwam deze laatste hoornaar voor in Zeeland, Zuid Holland en voor het eerst in Limburg. Ik ben dus erg benieuwd wat de Aziatische hoornaar in 2021 gaat doen.

Hele grote rups op de camping
In september kwam Feye Maas op de camping een heel grote rups tegen. Op de foto die hij stuurde, zie je inderdaad een grote glimmende donkerrode rups met een zwarte kop. We hebben hier te maken met een wilgenhoutrups. Deze rupsen kunnen gemakkelijk negen tot tien centimeter groot worden. Vrouwtjes van de wilgenhoutrupsen leggen met hun legboren eitjes in de spleet van de schors van een loofboom. Daarna knagen de rupsen zich gedurende meestal twee jaar gangen in die boom. Deze geknaagde gangen kunnen meterslang worden. Na twee jaar zijn de rupsen volgroeit en knagen ze in die loofboom een grote poppenkamer. Van het zaagsel samen met gesponnen zijdedraden maken ze een cocon. Hierin verpoppen de wilgehoutrupsen zich. Na overwintering komen ze in het voorjaar uit. Pak ze nooit op, want dan voelen ze zich bedreigd en dan scheiden ze onmiddellijk een geur af die ruikt na azijnzuur. Sommige mensen zeggen de geur van een bok in paringstijd.

Natuurtip
Op zaterdag 13 en zondag 14 februari vindt alweer de derde Mollentelling plaats! De Zoogdiervereniging, Vroege Vogels, Waarneming.nl, Natuurpunt en de Jaarrond Tuintelling roepen iedereen op om in dat weekend te zoeken naar mollen(sporen) en deze waarnemingen door te geven via het speciale mollenmeldpunt of via de Jaarrond Tuintelling. Net voorgaande jaren is het doel van de telling om in kaart te brengen waar in Nederland molshopen worden gezien. Omdat je zelden levende mollen ziet en omdat we niet weten hoeveel molshopen één mol maakt, is het moeilijk om iets te kunnen zeggen over aantallen. Door de mollensporen - zoals molshopen - te tellen, krijgen we een beter beeld van de verspreiding van dit dier. Voor meer informatie: zie de website van de Zoogdiervereniging.