Video

Hoe komt deze boomstam oranje? Frans Kapteijns beantwoordt vragen

11 april 2021 om 08:32 • Aangepast 11 april 2021 om 10:51
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer in Stuifmail aandacht voor oranje boomstammen, mooie witte bloempjes en een raar beestje op een garagedeur.

Sommige boomstammen oranje gekleurd
Op de foto van Jan van de Braak zie je heel duidelijk een oranje kleur op de boomstam. Jan vraagt zich af wat dit is. Volgens mij is die verkleuring ontstaan doordat Portugese algen zich op die stam gevestigd hebben. Zo’n tien misschien vijftien jaar terug is de Portugese rode alg Nederland binnengekomen, dankzij opwarming en schonere lucht. Deze rode alg veroorzaakt een oranjerode verkleuring op de bast van verschillende soorten bomen, maar vooral op dood staand en liggend hout. Voorheen kwam je enkel een alg tegen die een groenige aanslag op bomen veroorzaakte. Nu zie je beide soorten in ons land. Onder de naam algen, ook wel wieren genoemd, valt een grote diverse groep organismen. Het gemeenschappelijke wat algensoorten hebben, is dat ze - net zoals planten - hun energie halen uit zonlicht waarbij ze tegelijkertijd zuurstof produceren. Voor de rest zijn er heel veel verschillen tussen algensoorten.

Bosanemonen (foto: Irma van Dijk).
Bosanemonen (foto: Irma van Dijk).

Bijzonder plantje met mooie witte bloempjes
Irma van Dijk stuurde mij bovenstaande foto van een mooie groene plant met prachtige witte bloemen. Zij vraagt zich af welke plant zij gezien heeft. De naam van deze plant met witte bloemen is bosanemoon. Bosanemonen staan bekend als vroege voorjaarsbloeiers. Ze horen bij de ranonkelfamilie, zoals ook boterbloemen en waterranonkels. Ze groeien meestal in grote groepen. Je kunt ze niet overal in zandig Brabant tegenkomen, want ze groeien niet op zandgrond maar op een lemige of kleiige bosbodem met in het winterhalfjaar hoge grondwaterstanden. Je komt ze vooral tegen in loofbos, maar je ziet ze ook staan in bermen, langs beken, bij slootkanten en houtwallen. Overigens staan ze niet zo lang in bloei. In mei zie je ze vaak al niet meer.

Waar blijven dode vogels?
Sjef van Grootel ziet heel veel vogels, vooral in de lucht. Hij vraagt zich af waar dode vogels eigenlijk blijven? Wel, dode vogels worden vaak meteen opgegeten door allerlei aaseters. Dit kunnen roofvogels zijn, maar ook zoogdieren en je hebt ook nog een heleboel insecten die vogels eten. Van wespen tot aaskevers maar ook roofvliegen en ga zo maar door. Eigenlijk wordt alles weer opgenomen door de natuur via een heel mooie kringloop. Als voorbeeld vind je hier een filmpje van een meeuw die een dode duif gaat opeten.

Moet je een nestkastje schoonmaken na het uitvliegen?
Hanneke van de Bruggen vraagt zich af of je een vogelhuisje na het uitvliegen van de vogels meteen moet schoonmaken. Het antwoord hierop is ja, maar liever aan het eind van het broedseizoen. De meeste soorten vogels hebben meerdere legsels per broedseizoen, zeker als de weersomstandigheden gunstig blijven. Mocht je het vogelhuisje tussentijds schoon maken, heb je kans dat je een volgend legsel verstoort. Aan het eind van het broedseizoen moet je wel al het nestmateriaal verwijderen en in de kliko gooien. Daarna maak je de nestkast het best schoon met wat lauw water. Dat is al voldoende om de nestenkasten vrij van parasieten te krijgen. Dit is heel belangrijk. Als je alles laat zitten, kunnen parasieten de jonge vogels weleens doden.

Een windevedermot (foto Diana Verhagen).
Een windevedermot (foto Diana Verhagen).

Welk beestje bevindt zich op mijn garagedeur?
Op de foto hierboven van Diana Verhagen zie je op een blauwe ondergrond een mooie kleine witte nachtvlinder in een t-houding. We hebben hier te maken met een van de vedermotten. Deze familie is, als de motten stilzitten, herkenbaar aan de opgerolde vleugels die van het lichaam afstaan. Die T-vorm is heel goed te zien op de foto van Diana. In de vlucht vallen de diepe insnijdingen in de voor- en achtervleugel heel erg op. De meeste vedermotten leven vooral in grasland, maar ze komen graag op het licht af. Er zijn verschillende soorten vedermotten. Diegene die hier gefotografeerd is, is de windevedermot. De rups van deze mot leeft voornamelijk op planten uit de windefamilie. Het liefst op de haagwinde, die wij ook wel pispotje noemen.

Wachten op privacy instellingen...

Bloeiende passiebloem
In dit bovenstaande filmpje van Hans Verver zie je hoe een passiebloem - ook wel passiflora genoemd - mooi opengaat. De passiebloem is een geslacht van de meest overblijvende en meestal klimmende planten met ranken. Ook zijn er bomen en struiken onder de passiebloemen. Er zijn ruim vijfhonderd soorten bekend. De soort die je in dit filmpje ziet, is de blauwe passiebloem. Die naam is ontleend aan de paarsblauwe kleur die in de corona (structuur) van de bloem te vinden is. De kelkbladeren en de kroonbladeren van de bloem zijn wit. De doorsnede van de bloemen is zo'n acht centimeter.

Een vuurwants (foto: Jo van Nunen).
Een vuurwants (foto: Jo van Nunen).

Welk insect is dit?
Op de foto hierboven die ik kreeg van Jo van Nunen zie je een insect met rode dekvleugels en zwarte tekeningen. We hebben hier te maken met een vuurwants. Zoals alle wantsen hebben ook vuurwantsen een onvolledige gedaanteverwisseling. Nadat de eitjes zijn opengegaan, komen er meteen jonge vuurwantsen uit. Die noemen we ook wel nimfen. Deze zijn altijd vleugelloos en missen daardoor de voor de vuurwants kenmerkende zwarte stippen op de vleugels. Deze jonge vuurwantsen doen er vijf stadia over om uiteindelijk een volwassen vuurwants te worden. Elke stadium vervellen deze insecten. Aangezien vuurwantsen in kolonies opereren, paren de volwassen insecten ook in kolonies en dus worden veel vuurwantsen nimfen tegelijk geboren. Overigens duurt de paring bij vuurwantsen erg lang. Een paring kan wel twaalf uur duren, maar soms ook veel langer. Wel tot zeven dagen! Dit komt overigens wel meer voor bij insecten. De mannetjes blijven bij de paring lang aan het vrouwtje gehecht, zodat ze niet met andere mannetjes kan paren. Vuurwantsen zuigen vooral planten leeg. Maar als die er niet voldoende zijn, zuigen ze dode insecten leeg en soms gaan ze zelfs over tot kannibalisme.

Welke zwam staat er op onze droge zandgrond in Zegge?
Op de bovenstaande foto die Nanny Bierkens Brouwers maakte, zie je een prachtige oranjegele zwam. We hebben hier te maken met de vroege bekerzwam. Overigens veroorzaakt het woord 'vroege' bij deze bekerzwam vaak verwarring, want de vroege bekerzwam kun je ook nog later in het jaar tegenkomen. Zelfs in november! Vroege bekerzwammen groeien op een aantal substraten - zoals mest- en composthopen - en ook op houtsnippers. Vandaar dat je deze zwammen kan tegenkomen in tuinen, parken, maar ook op recreatiegebieden en boerenerven. In het begin zie je een blaasvormig vruchtlichaam, pas later de echte bekervorm. De binnenkant van de beker is dan glimmend bleekbruin. De buitenkant heeft dan een mooi oranjegele kleur. Tot slot vallen vroege bekerzwammen goed op omdat ze in grote, dichte groepen bijeen staan.

Natuurtip
Om de drie jaar vieren we in Nederland het landschap. Mensen - niet alleen met ‘deskundigen’, maar ook met de omwonenden en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties - gaan dan met elkaar in gesprek over hoe het landschap zich zou kunnen ontwikkelen. Dit jaar vindt deze landschapstriënnale plaats in het Van Gogh Nationaal Park.

Tijdens de hele maand april is hier van alles te doen, maar vanwege de uitbraak van het coronavirus vooral online. Het programma is te vinden onder deze link. Meer informatie en aanmelden kan hier.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Deel dit artikel
Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!