Hoe het kwam dat hun boerderij werd verwoest, weet Smits nog precies. Het kwam door Duitse bommenwerpers die door een storing hun bommen niet hadden kunnen afwerpen: “Die gooiden ze hier neer, op dit terrein. Dit was het afwerpterrein van Gilze-Rijen.”

De bom was een zeemijn. Die ging niet meteen af, maar onschadelijk maken ging ook niet. Dus moest de bom ter plekke gecontroleerd tot ontploffing worden gebracht. Eén week kreeg de familie Smits om weg te komen. Zelfs de pannen werden van het dak gehaald. Toen ontplofte de bom: “Van onze boerderij was niks meer over. Geen ruit of deur zat er meer in”, herinnert Toon zich.

Niek Schenning en Joep Horevoorts zetten zich in om de geschiedenis van het schijnvliegveld levend te houden. Ze kennen ook de historie van de boerderij van Smits: “Het was een klein gehuchtje met vier boerderijen, het heette De Leeuwerkeneik. Het was de oudste boerderij in dit gebied. Al rond 1200 stond dit gebied op de kaart. Dus dat was wel een verlies.”

Het schijnvliegveld lag in een heideveld tussen Alphen en Riel. Er stonden een bunker, nephangaars en nepvliegtuigjes. Defensie gebruikt het nu nog om explosieven op te ruimen. Bij de bunker is een herdenkingsplek ingericht.

Toon Smits kwam er na de oorlog nog vaak een kijkje nemen. ‘Het loopt als een rode draad door zijn leven”, zegt zijn dochter Rosemary van den Oetelaar. “Hij komt hier graag en heeft het er altijd over. Vroeger dachten mensen dat hij een gids was, omdat hij er zo veel van af wist. Over de smokkelroute, over de Duitsers. Hele verhalen.”

Omdat de geschiedenis ook zo tragisch is, zal het ook wel een vorm van traumaverwerking geweest zijn, vermoedt zijn dochter. Maar toch: “De lucht van de bossen snuift hij op. Hij kan nu niets meer zien, maar wil toch altijd hier naar terug.”

Maar de gezondheid van Toon gaat achteruit, het is waarschijnlijk dat dit zijn laatste bezoek aan het schijnvliegveld was. “Met mijn vader was dit de laatste keer. Ik zal hier nog wel vaker komen. Voor mij zijn dit echt herinneringen.”