Video

Wat is dit voor iets? Frans Kapteijns geeft antwoord op vragen in Stuifm@il

16 mei 2021 om 09:24 • Aangepast 16 mei 2021 om 12:03
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer geeft hij in Stuifmail antwoord op de vraag wat het verschil is tussen fluitenkruid en de gewone berenklauw en besteedt hij aandacht aan bevergeknaag en vier jonge ooievaars in een nest.

Welke schimmelsoort is dit?
Op de foto van José Vogels zie je op de grond blauwachtige draden. José denkt dat dit een schimmel is. Toch is het geen schimmel, want schimmeldraden bevinden zich meestal onder schors of onder de grond. We hebben hier te maken met een ander organisme: korstmos. Dit is een samengaan van een schimmel en een alg, dus heeft José niet helemaal ongelijk. De korstmos die zij fotografeerde valt onder de groep van de baardmossen, die over de hele wereld voorkomen. De meeste baardmossen hangen aan boomtakken, maar een enkele soort kun je op de bodem aantreffen. In ons land komen nog negen soorten baardmossen voor, maar het gaat minder goed met ze. Dit komt omdat ze heel slecht tegen luchtvervuiling kunnen en dat is er nogal in Nederland.

De avondkoekoeksbloem opent in de avond haar witte bloemen (foto: Jeanne Keusters).
De avondkoekoeksbloem opent in de avond haar witte bloemen (foto: Jeanne Keusters).

Hoe heet dit veldbloempje?
Op de foto van Jeanne Keusters zie je een wat harige groene plant met mooie witte bloemen. We hebben hier te maken met een familielid van de dagkoekoeksbloem, namelijk de avondkoekoeksbloem.

Dagkoekoeksbloem (Saxifraga-Willem van Kruijsbergen).
Dagkoekoeksbloem (Saxifraga-Willem van Kruijsbergen).

Avondkoekoeksbloemen - ook wel witte silene genoemd - hebben hun naam te danken aan het feit dat deze bloemen in de avond openstaan. De mooie grote witte bloemen lokken met hun zoete geur nachtvlinders aan. Overdag vallen ze bijna niet op omdat die witte bloemen er dan verslapt en gekreukeld bij hangen. Je komt deze mooie planten tegen op zonnige plekken in het hakhout, bij akkerranden en aan de randen van bossen.

Fluitenkruid (foto: Joleen van Rooij).
Fluitenkruid (foto: Joleen van Rooij).

Wat is het verschil tussen fluitenkruid en de gewone berenklauw?
Op de foto die Joleen van Rooij me stuurde staat een grote plant met heel veel witte bloemen in een mooi scherm. We hebben hier te maken met een van de vele schermbloemige planten; fluitenkruid. Fluitenkruid heeft deze naam te danken heeft aan het feit dat je van de stengel van deze plant een fluitje kunt maken.

Binnen diezelfde schermbloemenfamilie valt overigens ook onze inlandse gewone berenklauw, niet te verwarren met de heel grote berenklauwen uit voornamelijk Oost-Europa. Joleen wil graag weten wat het verschil is tussen fluitenkruid en de grote berenklauw. Wel, allereerst zien de bloemen er anders uit en bloeit de plant later. Maar als er nog geen bloemen te zien zijn, kan je het verschil ook heel goed zien aan de bladeren en de stengel. Die van fluitenkruid zijn frisser groen en hebben geen haren. De gewone berenklauw is daarentegen ruw behaard.

Vier jonge ooievaars in het Markdal (foto: Ellen Rijken).
Vier jonge ooievaars in het Markdal (foto: Ellen Rijken).

Vier jonge ooievaars in een nest in het Markdal
Op de foto van Ellen Rijken zie je in een ooievaarsnest vier jonge ooievaars. Joop van Riet vraagt zich af of het bekend is of dit een primeur is, een nest met vier jonge ooievaars. Lastig, maar ik denk dat dit inderdaad een primeur is. Bij mij komen wel meldingen binnen van twee ooievaarsjongen, maar van vier in de vrije natuur heb ik nog niet gehoord. Behalve dan die van een twee jaar terug, eveneens in Markdal. Als er luisteraars zijn die weten van nog meer van dit soort aantallen ooievaarsjongen, dan vind ik het leuk als ze dit melden aan Stuifmail. Het moeten dan wel jonge ooievaars zijn, die in de vrije natuur zijn geboren.

Bevergeknaag (foto: Jan Dirven).
Bevergeknaag (foto: Jan Dirven).

Is dit bevergeknaag vlakbij de Kampina?
Op de foto van Jan Dirven zie je door geknaag een omgevallen boom. Jan vraagt zich af of dit het werk van een bever is. Dat is inderdaad het geval. Als je heel goed kijkt naar de boomstam zie je dat de onderkant bijna een potloodpunt is. Dat is het typische kenmerk van bevervraat, je ziet dat grote tanden dit gedaan hebben. En het klopt dat er bevers leven op en bij de Kampina. Overigens heb ik nog meer bever-berichten ontvangen van onder andere Hans van Zelst, Peter en Corien van der Meijden en Dirk van den Broek.

Verdronken bunzing (foto: Cees de Jager).
Verdronken bunzing (foto: Cees de Jager).

Verdronken dier
Cees de Jager vraagt zich af welk verdronken dier hij hierboven gefotografeerd heeft. Volgens mij is dit een jonge bunzing. De donkerbruine vacht van deze bunzing is goed herkenbaar, maar het wit bij de snoet is hier al wat grauwer geworden. Ik denk dat het een nog jonge bunzing is, omdat de staart wat klein is. Daarnaast heeft het gehele dier niet de lengte van een volwassen bunzing. Een volwassen mannetjesbunzing is 45 centimeter lang, het vrouwtje wordt 38 centimeter lang. Bunzingen kun je bijna overal tegenkomen, maar vooral in kleinschalige landschapstypes. Het liefst met water in de buurt. In sommige Brabantse delen noemen ze een bunzing een fis. Wellicht heeft dit te maken met die voorkeur voor water. In Roosendaal heet een natuurgebied Visdonk. Die naam is ontstaan uit het feit dat daar veel bunzingen voorkwamen.

Wachten op privacy instellingen...

Bunzing met kikker
In bovenstaand filmpje van Vroege Vogels staat de bunzing centraal. Meestal eten bunzingen knaagdieren, maar bij schaarste gaan ze over op andere dieren. Deze bunzing met kikker is gefilmd in de Kaaistoep in Tilburg, rond half tien 's avonds. Martijn de Boer zat aan de andere kant van een bruggetje. De bunzing kwam op anderhalve meter afstand, maar durfde niet verder.

Een grote bonte specht hakt een holte (foto: Rinus Koudijs).
Een grote bonte specht hakt een holte (foto: Rinus Koudijs).

Gaat de boom dood als de specht een holte maakt?
Op de bovenstaande foto van Rinus zie je een grote bonte specht die bezig is een spechtenholte in een boom te maken. Rinus vraagt zich af of dit nadelige gevolgen heeft voor de boom. In principe heeft het geen nadelige gevolgen, want spechten hakken gaten in levendige bomen waar eerst een tak heeft gezeten. Het midden van die afgestorven tak is dood materiaal en ook het midden van de boom is dood materiaal. Zolang spechten in dood materiaal hakken en niet in levendig materiaal is er niets aan de hand. Bomen hebben namelijk het leven aan de buitenkant van de boom zitten. Het kan ook weleens zijn dat, als het een zachte boomsoort is, de specht een gat hakt in levendig materiaal maar dat is ook niet zo’n probleem. Dat kapselt de boom dan wel weer in.

Natuurtip
Een leuke tip voor deze zondag: een zaklampsafari in je eigen tuin! Dit weekend organiseert de Jaarrondtuintelling deze leuke activiteit voor jong en oud. De telling is vooral bedoeld om te weten te komen wat er zich in vijvers in particuliere tuinen bevindt. Heb je geen vijver in je tuin, kun je niet meedoen aan de telling. Maar je kan wel op zaklampsafari gaan bij vijvers in parken, bij sloten of beken. Ook daar zijn 's nachts actieve kikkers, padden en salamanders te vinden.

Waarop moet je letten?
Aan het wateroppervlak zie je volwassen kikkers drijven. Salamanders baltsen in ondiepe delen van de vijver. Mannetjes laten daarbij hun kleuren en tekening zien en waaieren met hun staart geuren naar het vrouwtje. Vrouwtjes van de salamander zetten hun eitjes een voor een af op blaadjes van waterplanten. Een heel karwei om tweehonderd tot driehonderd eitjes stuk voor stuk verpakt en goed beschermd af te zetten. Ze zijn er dagen- en soms wekenlang mee bezig.

Meedoen
De zaklampsafari is een jaarlijks terugkerend onderdeel van een Jaarrondtuintelling, hét educatieve tuinproject waarbij duizenden tuinbezitters doorgeven wat er zoemt, vliegt, kruipt en bloeit in hun eigen achtertuin. Je kunt waarnemingen doorgeven tot en met deze zondag. Ga naar de website van Tuintelling voor het doorgeven van je telgegevens. En vergeet niet een goede zaklamp mee te nemen!

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Deel dit artikel
Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!