Het virus komt oorspronkelijk voor in West- en Midden-Afrika. Af en toe duikt het op in andere landen, maar dan gaat het om een of enkele mensen die kort ervoor in Afrika zijn geweest. Nu gaat het om een opvallend grote uitbraak. In België, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Spanje, Portugal, Italië, Zweden, de Verenigde Staten, Canada en Australië zijn besmettingen vastgesteld.

Directeur Jaap van Dissel van het Centrum Infectieziekten van het RIVM is niet verrast als de apenpokken ook in Nederland opduiken. Tegen de NOS zegt hij: "Het zou raar zijn als het hier niet gebeurt."

Het RIVM wil dat artsen en GGD-medewerkers verplicht moeten melden als zich een patiënt met apenpokken heeft aangediend. Een advies daarover is naar minister Kuipers van Volksgezondheid gegaan.

Zo raak je besmet

Het apenpokkenvirus is besmettelijk, maar de ziekte verloopt bij de meeste mensen vrij mild. De meeste mensen krijgen de ziekte na contact met een besmet mens of dier dat het virus bij zich heeft. Het virus kan binnendringen via je slijmvliezen, bijvoorbeeld mond, neus, ogen en open wondjes. Het virus kan zich ook verspreiden via druppels uit blaasjes of uit de mond-keelholte, maar niet via zwevende druppeltjes in de lucht. Wel door bijvoorbeeld een open wondje van iemand aan te raken.

Opvallend bij de huidige besmettingen in Europa is dat bij de meeste patiënten geen link met Afrika is gevonden. Verschillende mensen hebben het mogelijk opgelopen tijdens seks tussen twee mannen. Er wordt nu onderzocht hoe verspreiding plaatsvindt en welke risicogroepen moeten worden gewaarschuwd. De huidige variant is meestal niet heel besmettelijk, maar veel is nog onduidelijk over de verspreiding.

Dit zijn de symptomen

Wie besmet raakt kan last krijgen van koorts, hoofdpijn, spierpijn, opgezwollen lymfeklieren, rillingen en vermoeidheid. Na een paar dagen krijgen ze ook huiduitslag. Binnen een paar weken verdwijnen de symptomen.

Bij het merendeel van de huidige patiënten in Europa begon de uitslag rond de anus en schaamstreek. Hierna verspreidde die zich naar de rest van het lichaam.

Quarantaine mogelijk

Net als met corona, kan zo'n patiënt in isolatie worden geplaatst. Nauwe contacten moeten dan mogelijk tot drie weken in quarantaine. Dat is de incubatietijd van het virus. "We moeten alle maatregelen nemen om het virus nu in het beginstadium de kop in te drukken", zegt Van Dissel.

Er is al een vaccin

Er bestaat een pokkenvaccin dat ook beschermt tegen apenpokken. Nederland heeft zo'n 100.000 vaccins op voorraad. Sinds 1974 werd dit vaccin niet meer standaard toegediend omdat dankzij dit middel de pokken zijn verdreven uit Europa. Hierdoor lopen vooral mensen onder de 50 jaar het risico besmet te raken op apenpokken.