Op het hoofdkantoor van ZLTO in Den Bosch worden er geen doekjes om gewonden. Als het rijk de geplande stikstofreductie in Brabant wil halen, dan moeten niet alleen ongeveer alle boeren weg, dan moet eigenlijk heel Zuidoost-Brabant én Limburg sluiten. Echt sluiten, dus ook de industrie plat en geen auto meer op de weg. "Wat Den Haag wil, gaat nooit lukken." Korter kan Herman Litjens van ZLTO het niet samenvatten.

Hoe groot is 'de cirkel'? Dat is de vraag die iedereen bezighoudt. Rond elk natuurgebied zal zo'n cirkel worden getekend. Moeten boeren in een straal van één kilometer weg, of twee? Niemand weet het nog. "Het zal per gebied verschillen", zegt Litjens. "De nood is in het ene gebied hoger dan in het andere."

De zorgen leven niet alleen rond De Peel. Ook boeren rond de Strabrechtse Heide, de Kampina, het Leenderbos en de Loonse- en Drunense Duinen maken zich flink ongerust. Al zullen daar de gevolgen waarschijnlijk minder groot zijn. Simpelweg omdat de stikstofreductie in die gebieden minder groot hoeft te zijn.

Vorige week lekte al uit dat rond De Peel gedacht wordt aan een vermindering van 70 tot 80 procent. Dan valt moed houden niet mee.

Het doel, herstel van de natuur, wordt op geen enkele manier gegarandeerd. Heeft het dus wel zin? Volgens de ZLTO is de reductie gewoon onhaalbaar. "41 procent van de stikstofneerslag komt door de landbouw", zegt Litjens. "Maar het overgrote deel van de stikstof slaat niet direct naast het bedrijf neer. Dat kan kilometers verderop zijn. Dat betekent dat het sluiten van veehouderijen in een kilometer rond een natuurgebied ook dáár een groot effect heeft."

Dat de focus op de landbouw ligt, vinden ze ook bij de ZLTO niet gek. "Maar er moet wel ruimte blijven voor overleg", zegt Litjens. "Want nu weet helemaal niemand meer waar hij aan toe is."
En dat heeft ook weer schrijnende gevolgen. Door de onduidelijkheid voor de komende jaren, zijn banken namelijk huiverig om leningen te verschaffen voor stalaanpassingen.

"Op dit moment zijn er nog zo'n 4500 actieve bedrijven in Brabant. Daarvan moeten er zo'n 3700 een nieuwe vergunning aanvragen voor 1 januari 2024. De verwachting is, dat van die groep er zo'n 1500 gaan stoppen."

Intussen probeert het Rijk al wel om boeren te verleiden om te stoppen met een uitkoopregeling. Een regeling met een opmerkelijke prikkel: hoe eerder je kiest voor stoppen, hoe hoger de vergoeding. "Wie stopt krijgt nu nog 100 procent van de gecorrigeerde vervangingswaarde. Beslis je later, dan krijg je dus minder."

De regeling is op zich goed, zegt de ZLTO. Bij de uitkoopregeling voor varkenshouders kregen boeren maar 65 procent. Maar daar zit de pijn ook niet. "De pijn zit hem in het gebrek aan duidelijkheid of de overheid ondernemers die willen doorgaan, wel perspectief kan en wil bieden."