Video

Allergische reactie van een insect zonder angel, Frans legt uit hoe dit kan

19 juni 2022 om 10:50 • Aangepast 27 juni 2022 om 15:23
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij in Stuifmail aandacht aan een sluipwesp met een heel lange boor, een plant met de naam ogentroost en iets kleins op een tuinmeubel.

Wat heeft mij gestoken met een allergische reactie tot gevolg?
Op de foto van Peter van Deursen zie je een geheel geel insect. De naam is strontvlieg. Andere namen zijn gele strontvlieg of drekvlieg. Strontvliegen behoren tot de grote familie van drekvliegen en die familie valt weer onder de orde van de tweevleugeligen. Vaak denken mensen bij de naam strontvlieg aan mest en dat ze daarvan leven. Het tegendeel is echter waar, want ze leven van nectar. Naast nectar pakken ze ook weleens een ander insect en dat zuigen ze dan leeg met hun zuigsnuit. Peter dacht dat hij gestoken was door dit insect en daardoor een allergische reactie kreeg maar dat kan dus niet. Ze hebben geen angel of iets dergelijks. Maar de zuigsnuit heeft vloeistof in zich, wat de strontvliegen gebruiken om gevangen insecten te doden. Vermoedelijk is dit gif de oorzaak van de allergische reactie. Heeft de strontvlieg dan helemaal niets met stront of mest vandoen. Jawel hoor, want na de paring zetten de vrouwtjes hun eitjes af in of op mest.

Dit is boekweit, de bloemen lijken enigszins op beukennootjes (foto: Elly Mathijssen).
Dit is boekweit, de bloemen lijken enigszins op beukennootjes (foto: Elly Mathijssen).

Geen Japanse duizendknoop, toch boekweit
Elly Mathijssen had mij vorige week een foto gestuurd van iets dat leek op de bladeren van Japanse duizendknoop. In eerste instantie dacht ik dat het ging om boekweit, maar daarna heb ik het toch bestempeld als Japanse duizendknoop. Later stuurde Elly mij een nieuwe foto en aan die foto - waarop ook het bloempje te zien was - kon je duidelijk zien dat het om boekweit ging. Boekweit behoort dus net zoals de Japanse duizendknoop tot de duizendknoopfamilie. Deze plant werd in het verleden volop geteeld in Nederland. De naam boekweit is een samentrekking van de woorden boek en weit. Het woord boek is de oude naam voor een beuk. Als je goed kijkt naar de zaden van boekweit, lijken die ook wel enigszins op beukennootjes. Maar deze zaadjes zijn veel kleiner. Het woord weit is de oude naam voor tarwe. Veel mensen dachten vroeger dat boekweit ook een graan was, want je kan het malen tot boekweitmeel.

De houtsluipwesp (foto: Corry Duindam).
De houtsluipwesp (foto: Corry Duindam).

Wat is dat voor een lange gast die bij het insectenhotel zat te friemelen?
Corry Duindam stuurde mij een filmpje en een foto van een insect dat driftig bezig was voor haar insectenhotel. Zij vroeg zich af wat dit was en wat het insect daar precies deed. Op de foto kan je heel goed het zwarte insect zien en je kunt ook zien dat het een heel lange legboor heeft. We hebben hier te maken met het vrouwtje van de houtsluipwesp. Dat is de grootste sluipwesp in ons land. Dit vrouwtje is in dat insectenhotel op zoek naar geschikte slachtoffers die ze injecteert met die lange legboor. Zij zoekt vooral larven van metselbijen, graafwespen en ook wel bladsnijderbijen. Eenmaal gevonden boort (en dat is echt) met haar legboor in het hout. Bij zo’n insectenhotel heeft ze het wat daarmee wat gemakkelijker. Eenmaal bij de larve verlamt ze die eerst met gif en vervolgens legt ze een eitje in die verlamde larve. Als dit eitje uitkomt, eet die larve de levende larve van het slachtoffer op. Op het bijgevoegde filmpje van André Schulting zie je zo’n houtsluipwesp in actie.

Kleverige ogentroost (foto: Duc van den Bergh).
Kleverige ogentroost (foto: Duc van den Bergh).

Hoe heten deze mooie bloemen?
Op de foto die Duc van den Bergh mij stuurde, staat een kleine plant met mooie heldergele bloemen. Volgens mij is de naam kleverige ogentroost. Deze toch wel zeldzame plant hoort thuis bij de bremraapfamilie. Deze familie kent parasitaire soorten - zoals de bremraap die geen bladgroen heeft - en halfparasieten, die wel bladgroen hebben zoals ogentroost. Kleverige ogentroost heeft lancetvormige blaadjes, die ook nog eens sterk getand zijn. Ze groeien het liefst in wat ruigere vochtige graslanden, veelal aan de kust bij zee. Tegenwoordig zie je deze plant ook vaker op opgespoten gebieden en op ingezaaide percelen. Ze zijn dus halfparasieten, die met zuignappen de wortels van de waardplanten binnendringen. Waardplanten zijn grassen en cypergrassen.

Roofmijt (foto: Sylvia Kools).
Roofmijt (foto: Sylvia Kools).

Welk beestje zat op het tuinmeubel?
Sylvia Kools vond op haar tuinmeubels een heel klein diertje en zij vroeg zich af wat dit kon zijn. Op de foto die ze me stuurde, zie je een heel klein rood wezentje. Volgens mij is dit een roofmijt. Roofmijten zijn binnen de mijten een aparte orde. Ze behoren beide tot de spinnen en spinachtigen. Nadat ze uit een ei zijn gekropen, hebben de larven drie paar poten. Later worden dit, in het volwassenstadium, vier paar poten zoals alle spinnen en spinachtigen hebben. Volwassen roofmijten zijn glanzend felrood van kleur en kunnen heel snel bewegen. Roofmijten zijn heel belangrijk bij biologische bestrijding, want ze eten alle schadelijke, plantenetende mijten. En dan niet alleen de volwassen diertjes, alle stadia van hun prooien worden verslonden.

Zijn die kleine lieveheersbeestjes of is het toch een ander soort?
Op de foto van Nienke Verbeek zie drie lieveheersbeestjes. Nienke vroeg zich af of die laatste twee jonkies zijn of een andere soort. Het laatste klopt. Jonkies in volwassen vorm kan namelijk niet. Elk lieveheersbeestje dat je ziet, krijgt geen nieuwe stippen erbij en kan ook niet meer groeien. Kevers, maar ook alle andere insecten, in hun volwassendom ook wel imago genoemd, kunnen niet meer groeien. De groeiperiode voor al deze dieren vindt plaats tijdens hun larvaal stadium. Eenmaal volwassen krijgen ze een hard pantser aan de buitenkant en dan is groei niet meer mogelijk. De laatste twee lieveheersbeestjes zijn aan het paren en hun naam is ruigtelieveheersbeestjes.

Wachten op privacy instellingen...

Uitsluipen Platbuik libelle – Zorgvliedcentraal
In een miniem vijvertje van zeventig centimeter doorsnede ontdekte iemand een paar weken geleden zeker elf larven van de platbuik libelle. Inmiddels heeft deze filmer waargenomen dat er vijf uitgeslopen zijn. De andere zes lijken verdwenen. "Misschien heb ik ze gemist. Dat is heel goed mogelijk want eentje zag ik op drie meter afstand van het vijvertje aan een deur hangen. Dus zover kunnen ze wegkruipen 'om zich even 'om te kleden'. Dit 'omkleden' kan overigens wel een paar uur duren. Of ze zijn wellicht opgegeten door de twee grote kikkers die zich ook in het vijvertje bevonden. Of door de bootsmannetjes die er ook zitten.

Zijn dit gele klaprozen?
Ad Raaijmakers stuurde mij een foto van een hoge plant met heel mooie gele bloemen. De naam van deze plant is teunisbloem. Dit zijn dus geen gele klaprozen, wat Ad eerst dacht. De naam teunisbloem is gebaseerd op het feit dat deze plant rond 13 juni voor het eerst bloeit. Dat is ook de geboortedag van Sint Antonius van Padua. Oorspronkelijk kwam de teunisbloem voor in het zuiden en noorden van Amerika, maar tegenwoordig zie de plant overal verschijnen. De eerste teunisbloem planten kwamen rond 1614 Europa binnen via Padua In ons land groeit de teunisbloem het liefst op karige grond. Wordt de bodem te voedselrijk, dan heeft de teunisbloem teveel concurrentie en verdwijnt die. Tip; laat de uitgebloeide stengels teunisbloemen staan, want die zitten volop zaad en daar komen zeer zeker distelvinken of putters op af.

Natuurtip
Zondag 26 juni wordt in de Loonse en Drunense Duinen een zomerwandeling gehouden. Deze begint om tien uur 's ochtends en duurt tot twaalf uur 's middags. Ervaar de grote verschillen van de zomer: het hete zand op de open vlakte en het verkoelende bos. Welke planten en dieren kunnen leven onder zulke omstandigheden? Je ontdekt het tijdens deze afwisselende wandeling waarbij je dwaalt door het bos, over zandvlakten en over de heide. De boswachter kent het gebied op zijn duimpje en vertelt je er van alles over.

Deze wandeling is vrij pittig omdat er door het mulle zand wordt gelopen.

Meer informatie:
• Aanmelden is verplicht en kan via deze link.

• Vertrekplaats is de parkeerplaats aan de Plantloonseweg, zie deze link.

• Er zijn kosten aan deze wandeling verbonden.

• Deze excursie is gericht op volwassenen. Oudere kinderen zijn onder begeleiding van een volwassene van harte welkom.

• Trek stevige wandelschoenen aan.

• Draag kleding die past bij het weer.

• Controleer jezelf achteraf altijd op teken.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Deel dit artikel
Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!