Video

Deze plant is giftig maar hoef je niet te bestrijden, Frans legt uit

10 juli 2022 om 08:41 • Aangepast 11 juli 2022 om 13:14
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij in Stuifmail aandacht aan een zwabberend insect, een vleesetende plant en een merelvrouwtje met een rare snavel.

Welke spontaan opkomende plant is dit?
Op de foto die Lonneke de Gruiter mij stuurde, zie je een plant met veel gele bloemen. We hebben hier te maken met jacobskruiskruid. Lonneke vermoedde dit al, want ze schrijft in haar bericht dat ze denkt dat dit jacobaea is. Dat is de wetenschappelijke naam van jacobskruiskruid: jacobaea vulgaris subsp. vulgaris. Vulgaris betekent zoiets als gewoon.

Deze mooie groene plant met gele bloemen vormt het hoofdvoedsel voor zebrarupsen. Dit zijn de rupsen van de sint-jacobsvlinder en die zijn helemaal aangepast aan het eten van jacobskruiskruid. Dat moet ook wel, want die mooie plant is behoorlijk giftig. Jammer is dat het woord giftig ervoor zorgt dat mensen deze mooie plant, die ook nog eens belangrijk is voor een heel mooie vlinder, massaal bestrijden. Terwijl zoogdieren zoals paarden de plant links laten liggen en niet eten. Bestrijden hoeft dus helemaal niet. Wel oppassen dat jacobskruiskruid niet gehooid wordt, want in het hooi kennen dieren de plant niet en kan het wel fout gaan.

Grote populierenboktor (foto: Hannie Houben).
Grote populierenboktor (foto: Hannie Houben).

Een zwabberend insect bleef toch rustig zitten
Hannie Houben zag een insect op een blad. Het insect 'zwabberde' met de voelsprieten. Zij vroeg zich af welk diertje dit is. Ze had een van de vele boktorren zien zwabberen. Dit is de grote populierenboktor. Populierenboktorren zijn goed te herkennen aan de geelachtige tot bruine kleur, maar ook aan de antennes die iets langer zijn dan het lichaam. Ze kunnen een maximale lengte bereiken van dertig millimeter, gerekend zonder de antennes.

In de schemer eten de volwassen grote populierenboktorren de bladeren van populieren. Na zonsondergang vliegen ze helemaal naar de kruin van de boom. De larven van deze boktorren leven eerst van de schors, maar in het tweede jaar maken ze gangen in het populierenhout en ook een verpoppingskamertje.

Kleine zonnedauw (foto: Olga Roukema).
Kleine zonnedauw (foto: Olga Roukema).

Wat is dit voor mooi rood plantje?
Olga Roukema en haar dochter kwamen een mooi plantje tegen op Surae bij Dorst. Ze vroegen zich af wat dit is. Het voelde een beetje kleverig aan. Ze dachten aan een vleesetend plantje. Dat klopt helemaal, want de kleine zonnedauw - dat is de naam - is inderdaad een vleesetend plantje.

Kleine zonnedauw behoort tot de zonnedauwfamilie en wordt maximaal tien centimeter hoog. Ze hebben in rozetten roodgekleurde spatelvormige bladeren en daarop haren met druppels. In die druppels bevinden zich de enzymen die gevangen prooien verteren. De zonnedauwfamilie bevindt zich vaak op een zeer mineraalarme bodem. Voor hun optimale voeding hebben ze wat extra mineralen nodig. Daarom zijn ze aangewezen op het vangen en verteren van kleine insecten.

Een blinde bij (foto: Jelmer Keij).
Een blinde bij (foto: Jelmer Keij).

Is dit diertje een bijenkoningin?
Jelmer Keij stuurde mij een foto van iets waarvan hij vermoedde dat het een bij is. Maar dat is het niet. Als je heel goed kijkt, zie je dat het een insect is met slechts twee vleugels. Dan hoort het insect thuis bij de vliegen en muggen. Bijen hebben namelijk vier vleugels. Toch kan ik me voorstellen dat Jelmer dacht dat dit een bij is, want het uiterlijk lijkt er wel heel erg op en dus hebben we hier weer te maken met mimicry. Dit insect gaat met de naam blinde bij door het leven, maar die naam klopt dus niet. De blinde bij is een mooie zweefvlieg. Maar dat het diertje op een bij lijkt, denken vogels en mensen dat zo'n blinde bij kan steken. Maar dat kan die niet.

Een merelvrouwtje met een vergroeide snavel (foto: Henk de Winter).
Een merelvrouwtje met een vergroeide snavel (foto: Henk de Winter).

Merelvrouwtje met kromme snavel, wat is hier aan de hand?
Henk de Winter stuurde mij een foto waarop een merelvrouwtje te zien is met een zwaar vergroeide snavel. De snavel is langer en krom geworden en eronder hing ook iets vreemds. Henk vroeg zich af wat er gebeurd zou kunnen zijn.

Normaal groeien snavels net zoals onze nagels gewoon door, maar door die te slijten, krijgt zo’n snavel een normale afmeting. Mensen moeten de nagels knippen, want wij gebruiken onze handen niet zoals bijvoorbeeld aap-achtigen doen. De snavels van vogels slijten doordat zij die gebruiken bij het eten, graven, hakken enzovoorts. Bij sommige vogels - want het komt wel vaker voor - groeien de snavels echter te snel. Mogelijk door een virus, het circovirus. Het gevolg is dan inderdaad zo’n kromme snavel.

Wachten op privacy instellingen...

Leven van een wespspin - Wouter van Bernebeek
Steeds meer mensen komen een wespspin tegen, dus is het interessant om hier eens iets meer over te leren. De naam wespspin heeft alles te maken met het uiterlijk. Deze spin kan niet steken, maar wel bijten. Maar die beet is ongevaarlijk voor mensen. Hierboven vind je een compilatievideo van de wespspin. Je ziet het dier hierin een prooi vangen en opeten, een web bouwen en reinigen. De wespspin is een bijzondere en tot voor kort zeldzame spin, die door het warmere weer zich steeds verder verspreidt.

Het vrouwtje van een neushoornkever (foto: Annelies Erkelens).
Het vrouwtje van een neushoornkever (foto: Annelies Erkelens).

Welke kever zit hier bij onze mestvaalt?
Annelies Erkelens stuurde mij een foto van een voor haar onbekende kever. Op die foto zie je een vrij grote kever met warme donkerbruine dekschilden. Volgens mij hebben we hier te maken met het vrouwtje van de neushoornkever. Deze keversoort heeft de naam te denken aan de redelijke grote hoornachtige stekel op de kop van de mannetjes.

Het mannetje, met hoorn, en het vrouwtje van de neushoornkever (foto: Saxifraga/Mark Zekhuis).
Het mannetje, met hoorn, en het vrouwtje van de neushoornkever (foto: Saxifraga/Mark Zekhuis).

De vrouwtjes van de neushoornkever hebben een heel kleine hoorn, die nauwelijks zichtbaar is. Dankzij de toegenomen interesse in tuinieren en het maken van composthopen komen deze kevers steeds vaker voor in Brabant. In de periode van eind juni tot augustus vliegen ze tijdens de avonduren in zwermen in de buurt van geschikte broedplekken.

Een koninginnenpage (foto: Anja Lindelauf).
Een koninginnenpage (foto: Anja Lindelauf).

Welke vlinder zie ik hier?
Anja Lindelauf stuurde mij een foto van een werkelijk prachtige vlinder. Zij vroeg zich af welke vlinder dit is. Deze mooie grote gele vlinder met veel zwarte tekeningen en ook wat blauw en rood noemen we koninginnenpage. Koninginnenpages komen de laatste jaren meer voor dan voorheen. Dit heeft te maken met de opwarming van de aarde. Verder biedt het inzaaien van kruiden in bermen extra kansen voor deze mooie vlinder.

De rupsen van deze prachtige dagvlinder kom je op diverse schermbloemigen tegen en die zie je massaal tegenwoordig in de Brabantse bermen. Wilde peen is hun voorkeursplant, maar ook bevernel, engelwortel, dille, pastinaak en venkel zijn populair. Ook de gecultiveerde peen vormt een waardplant voor deze rupsen.

De volwassen dagvlinder, ook wel imago genoemd, heeft een spanwijdte van maximaal 75 millimeter. Daarmee is dit de grootste dagvlinder in Nederland. Volwassen koninginnenpages gaan niet echt meer op zoek naar voedsel. Ze leven ook maar enkele weken. Zij zoeken vooral naar partners om te paren. Na de paring zetten de vrouwtjes maximaal vijfhonderd eitjes af op verschillende planten van de schermbloemenfamilie.

Natuurtip
Wie een leuk natuuruitje zoekt, zou kunnen kiezen voor een heerlijke fietstocht met picknick in Oisterwijk. Deze wordt georganiseerd door de Oisterwijkse Fietsproeverij. Deelnemers ontvangen een prachtige fietsroute én informatie over de omgeving en bezienswaardigheden.

Op startlocatie Mie Pieters word je gastvrij ontvangen met een kop koffie of thee met iets lekkers. Hier ontvang je ook een gevulde picknickmand met diverse hapjes (waaronder heerlijk brood van Robèrt van Beckhoven), drankjes en een klembord met de route. De lege mand en de route lever je weer in bij Mie Pieters.

Meer informatie:
• De fietspicknick is te boeken voor twee tot maximaal tien mensen.

• Reserveren en informatie via de volgende link.

• Vertrekpunt Mie Pieters bevindt zich aan de Laag Heukelomseweg 13 in Heukelom.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!