Video

Wat zit er bij het raam van de caravan? Frans Kapteijns heeft wel een idee

24 juli 2022 om 09:00 • Aangepast 24 juli 2022 om 12:19
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij in Stuifmail aandacht aan een voor Nederland uitgestorven dagvlinder, een spin zonder duidelijke poten en parende wapendragers.

Een campingraam vol urntjes aan de Adriatische kust
Carla de Laat stuurde mij een foto en daar zie je rond het raam van een caravan allemaal beige langwerpige hoopjes. Als je goed naar de foto kijkt, zie je aan het boveneind van de hoopjes een soort plat dekseltje. We hebben hier te maken met de cocons van een soort urntjeswesp. Dit zijn totaal onschadelijke insecten, helemaal niet gevaarlijk voor mensen. De hoopjes zijn unieke bouwsels en dus is het jammer dat ze verwijderd zijn, want dan had je mooi kunnen zien hoe de diertjes uit hun cocon waren gekomen. Urntjeswespen behoren tot de grote groep van de metselwespen. Het zijn solitaire wespen die van leem of klei, vaak vermengd met grijs zand, een prachtig urnvormig nest maken.

Poppenkamer van een urntjeswesp (foto: Carla de Laat).
Poppenkamer van een urntjeswesp (foto: Carla de Laat).

Rond de kleine opening van die urntjes zie je een randje, dat biedt de urntjeswespen houvast. Zo kunnen ze landen op die urn en prooidieren door het gaatje naar binnen duwen. Later wordt, zoals op de foto te zien is, de urn afgesloten.

Paring van twee nachtvlinders met de mooie naam wapendrager op het flesje van de fotograaf (foto: Will Kemps).
Paring van twee nachtvlinders met de mooie naam wapendrager op het flesje van de fotograaf (foto: Will Kemps).

Paring van wapendragers op een plastic flesje
Will Kemps stuurde mij een foto met daarop een vreemd insect. Hij vroeg zich af of dit een vlinder is. Het is inderdaad een vlinder. Eigenlijk zelfs twee vlinders. Hij heeft namelijk de paring van de twee wapendragers vastgelegd: het vrouwtje boven en het mannetje onder. Deze nachtvlinders hebben een bastachtige kleur op hun lichaam en je ziet een vaalgele ronde vlek bij het vleugelpunt en het borststuk. Dit zijn prachtige schutkleuren. Zeker als ze op een berk of eik zitten, dan lijken ze net takjes. Deze nachtvlinders komen graag op het licht af. Ze leven in loofbossen, maar ook in tuinen en parken. Overdag zijn ze bijna niet te zien omdat hun camouflage perfect is, behalve als ze een flesje gaan zitten zoals op de foto. De kop van de rups heeft de vorm en tekening van een gekeperd (de draden zijn schuin aangebracht) wapenschild. Maar volgens sommige mensen is de naam gebaseerd op de schildvormige vlekken op de punten van de voorvleugels.

Witte slierten in een nestkastje (foto: Riek Span).
Witte slierten in een nestkastje (foto: Riek Span).

Hommelnest in een nestkastje, maar wat zijn dat voor witte sliertjes?
Riek Span stuurde mij een foto van een geopende nestkast waar hommels in genesteld hebben. De hommels zijn inmiddels verdwenen. Toen zij het nest openmaakte, zag ze allemaal witte slierten op zijkanten van het nestkastje. Ze vroeg zich af wat dit voor slierten zijn. Zelf heb ik regelmatig hommels in de tuin. Soms in de grond, maar ook soms ook in een nestkastje. Maar zulke witte slierten heb ik nog nooit gezien. Dus mijn vraag aan de lezers en luisteraars is of ze dit fenomeen kennen. Ik ben benieuwd. Zelf ga ik natuurlijk ook verder speuren. Hopelijk vinden we een antwoord op de vraag van Riek.

Een scherphoekvedermot (foto: Klaas Schoen).
Een scherphoekvedermot (foto: Klaas Schoen).

Welk insect is dit?
Klaas Schoen zag een insect dat hij nog nooit eerder gezien had. Hij stuurde mij een duidelijke foto waarbij het insect mooi afstak op het groene blad. Op die foto zie je een insect in de vorm van een T. Als ik dergelijke plaatjes zie, weet ik meteen dat het gaat om een vedermot. Vedermotten zijn nachtvlinders, die in rusthouding zo’n T-vorm aannemen. Deze T ontstaat doordat zij diepe insnijdingen in de voor- en achtervleugels hebben. Deze vleugels zijn vaak opgerold en staan van het lichaam af. In dit geval hebben we te maken met een scherphoekvedermot. Deze vedermotten kun je bijna heel het jaar tegenkomen. Ze overwinteren net zoals dagpauwogen als volwassen dier, ook wel imago genoemd.

Blaadjes van de plant bitterzoet (foto: Bob van Soolingen).
Blaadjes van de plant bitterzoet (foto: Bob van Soolingen).

Is dit een bekende Japanse woekeraar die ik verwijderd heb uit mijn tuin?
Bob van Soolingen stuurde mij een foto van een plant die hij verwijderd had. Hij wil graag weten welke plant het is. Hij hoopte dat het niet een bekende Japanse woekeraar is. Dat is het zeker niet. Wat hij verwijderd heeft, is een mooie inlandse plant met de prachtige naam bitterzoet. Deze mooie plant hoort thuis in de familie van de nachtschade, zoals ook de aardappel en zwarte nachtschade. Bitterzoet is een echte klimplant die zich meestal om andere planten windt. De plant heeft dan ook dunne, rankende stengels met in het begin van een verhouten basis.

Bloempjes van de plant bitterzoet (foto: Bob van Soolingen).
Bloempjes van de plant bitterzoet (foto: Bob van Soolingen).

Het allermooiste aan bitterzoet zijn de prachtige paarsblauwe gele bloemen, zie foto. De naam heeft deze plant gekregen, omdat je als je op de stengel kauwt een bittere smaak proeft. Het speeksel dat gemengd wordt met dit bittere sap zorgt er voor dat er sacharose vrijkomt. Dat geeft dan weer een zoete smaak.

Wachten op privacy instellingen...

Hommelnest van binnen - Boomrooier
In bovenstaand filmpje zie je een hommelnest van de binnenkant. Dit nest is afkomstig uit een zwaar verwaarloosde tuin van een leegstaand huis die geheel geruimd werd. Het nest bevond zich in een hoopje boombladeren en afval vlak naast de tuindeur van het huis in de wijk Bospolder in Rotterdam. Omdat het zonde is om een dergelijk nest te vernietigen, is het verplaatst en in een daarvoor bestemde nestkast geplaatst met zoveel mogelijk hommels.

Bleekblauwtjes (foto: Lau de Hond).
Bleekblauwtjes (foto: Lau de Hond).

Prachtige foto van twee vlinders in Slovenië
Lau de Hond stuurde mij een foto van twee vlinders die hij gefotografeerd had in Slovenië. Hij vroeg zich af wat de naam is van deze vlinders. Wat ik meteen zag, is dat de vlinders dagvlinders zijn die behoren tot de familie van de blauwtjes zoals het boomblauwtje en het zeldzame gentiaanblauwtje. Welke het is, wist ik even niet dus heb ik de boeken erbij gepakt. Volgens mij hebben we hier te maken met het bleekblauwtje. Bleekblauwtjes komen in Nederland niet meer voor, omdat ze als waardplant paardenhoefklaver hebben. Deze plant komt niet meer voor in ons land en dus kunnen de bleekblauwtjes zich hier niet voortplanten. Vermoedelijk is het bleekblauwtje sinds 1959 hier verdwenen. Tussen 1959 en 1990 zijn er wel wat zwervers gezien in Zuid-Limburg en het Maasdal, maar na 1990 is het bleek blauwtje nog maar vijf keer gezien in ons land.

De gewone distelboktor (foto: Dave Ekkel).
De gewone distelboktor (foto: Dave Ekkel).

Vreemd insect dat bleef zitten maar wel kan vliegen, wat is het?
Dave Ekkel zag een insect dat kon vliegen, maar het bleef gewoon zitten toen hij dichterbij kwam. Op de foto zie je dat het een insect is met lange voelsprieten en een rank lichaam. Vaak hebben we dan te maken met boktorren en volgens mij is dat hier ook het geval en hebben we te maken met de gewone distelboktor. Deze boktor heeft dekschilden, die kunnen variëren van bruin tot zwart met een lichtgeel tot geelgrijze beharing. Op de zandgronden in bermen, bij akkerranden, op landelijke terreinen en dijken komen ze veel voor, maar in de rest van het land nauwelijks. Het meest zie je ze in de buurt van distels en brandnetels.

Natuurtip
Woensdag 27 juli vindt een kinderactiviteit plaats in bezoekerscentrum De Kraaijenberg in het Markiezaat. Deze duurt van drie tot halfvijf 's middags. Er wordt dan gezocht naar de sporen van het 'verdronken dorp' in het Markiezaatsgebied. Vind jij een stuk aardewerk? Wie weet wat het geweest is? Hier, op de overgang van hoog naar laag, zijn veel sporen uit de geschiedenis te vinden!

Meer informatie:
• De activiteit is bedoeld voor kinderen van 7 tot 12 jaar oud, onder begeleiding van een volwassene (graag maximaal één volwassene per kind, om het niet te druk te maken).

• Vertreklocatie is bezoekerscentrum De Kraaijenberg aan de Fianestraat 21 in Bergen op Zoom.

• De kosten bedragen twee euro per kind (betalen met pin), beschermers van Brabants Landschap en leden van IVN Groene Zoom nemen gratis deel.

• Aanmelden kan via dit formulier (maximaal 25 kinderen, geen volwassenen aanmelden.)

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!