Video

Hoe gaan spinnendoders te werk? Frans Kapteijns weet het antwoord

31 juli 2022 om 09:44
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer in Stuifmail rondlopende rode Amerikaanse rivierkreeften, een vlinder met glasvleugels en een verlamde spin.
Profielfoto van Frans Kapteijns
Geschreven door

Wat is dit voor een vreemd wezen?
Monic van Hooft stuurde een foto van een insect wat ik niet direct kon thuisbrengen. Na het nog eens goed bestudeerd te hebben, kwam ik tot de conclusie dat het geen insect was, maar een spin. Ik miste alleen de poten.

Een door spinnendoders verlamde spin.
Een door spinnendoders verlamde spin.

Daarop stuurde ze mij nog een foto, dit keer de onderzijde van die spin. Dan zie je dat de poten helemaal zijn teruggetrokken (deels afgebeten). Vermoedelijk is dus deze spin ten prooi gevallen aan een spinnendoder.

Sluipwespen zijn echte spinnendoders, die op een heel behendig manier spinnen uitschakelen door ze te verlammen. Dat gebeurt door een hele vlugge steek. Vervolgens slepen ze de getroffen spin naar hun nest. In dat nest worden de verlamde spinnen of begraven of ingemetseld. De spinnendoders hebben een ei afgezet op de verlamde spinnen. Uit het ei komt een wespenlarve. Daarna wordt de levende spin opgegeten.

Gewone tweevleugel.
Gewone tweevleugel.

Welk insect is mijn huis binnengevlogen?
Een foto van een bruin insect met een holle rug en twee enorme slierten aan het achtereind. Die foto stuurde Melissa Brink. Het prachtige insect op de foto hoort thuis in de wereld van eendagsvliegen ook wel haften genoemd.

De naam van deze haft is gewone tweevleugel. Die heeft het gekregen omdat het een van de weinige insecten is waarvan de volwassen dieren slechts één paar vleugels hebben.

Gewone tweevleugels komen het meest voor in sloten, langzaam stomende waterplassen en in vijvers. Deze haften hebben geen volledige gedaantewisseling. Uit het ei komt dan ook een nimf, maar vervolgens ook nog een tussenfase die subimago wordt genoemd. De subimago is herkenbaar aan de onzichtbare vleugels.

Heel bijzonder is dat na de paringsvlucht vrouwtjes gewone tweevleugels ongeveer twee weken lang, niet etend, in de vegetatie verstopt zitten. Na ongeveer twee weken zijn de eieren rijp en komen de lichamen uit de eitjes. Dit betekent dat er per gewone tweevleugel vrouwtje ongeveer zevenhonderd hele kleine nimfen in het water vallen.

Bladsnijders vreten bladeren seringenboom aan.
Bladsnijders vreten bladeren seringenboom aan.

Welk insect vreet de blaadjes aan van mijn seringenboom?
Erna van de Dungen heeft een jonge seringenboom waarbij de blaadjes zijn aangevreten. Ze stuurde een foto waarop dat goed te zien is. Volgens mij is dit het werk van bladsnijders oftewel behangersbijen. De breedgebouwde behangersbijen zijn niet zo’n grote bijen, want de maximale grootte is zo’n achttien mm. Deze behangersbijen knippen met hun kaken mooie stukjes uit de bladeren van allerlei planten.

Daarna behangen de vrouwtjes behangersbijen, zoals de tuinbladsnijder, de nestcellen met de geknipte blaadjes. Met al die geknipte blaadjes maken ze een kokertje waarin een ei wordt gelegd. Naast dat ei leggen ze ook stuifmeel en nectar, dat als voedsel moet dienen voor de larve die later uit dat ei komt. Prachtig toch en de planten hebben daar nauwelijks last van!

Een behangersbij.
Een behangersbij.
Glasvleugelpijlstaart.
Glasvleugelpijlstaart.

Wat voor insect hangt aan de bloem van onze vlinderstruik?
Marjan van Wijk stuurde een foto van een insect dat voor een bloem van de vlinderstruik hing. Ik zag meteen dat het om een glasvleugelpijlstaart ging. Wat je ziet op de foto is een lichaam waarbij duidelijk de kleuren lichtbruin, rood en wit opvallen, maar je ziet geen vleugels. Dit laatste komt omdat het een verse vlinder is. Dat wil zeggen, dat de vlinder net uit het popstadium is gekropen.

Tijdens zijn eerste vlucht vallen allereerst de schubben van de vleugels af. De vleugels zijn doorzichtig, vandaar de naam glasvleugelpijlstaart. Kort daarna verschijnen langs de randen van de voor- en de achtervleugel brede roodbruine zomen. Die zijn nog niet te zien op de foto. Deze prachtige dagactieve nachtvlinder hoort net als de kolibrievlinder bij de mooie familie van de pijlstaarten.

Hommelnestmot in het nestkastje van Riek Span.
Hommelnestmot in het nestkastje van Riek Span.

Het mysterie van de witte slierten in het nestkastje is opgelost
Riek span stuurde een foto met de vraag wat er te zien was in haar nestkastje. Renate Laureijs-Kuijpers dacht dat het te maken kon hebben met de hommelnestmot. Deze nachtvlinders leggen eitjes in de nesten van wespen (in mindere mate), bijen en hommels. De daaruit komende larven oftewel rupsen, zijn dol op de was in de nesten van genoemde insecten. Omdat vaak grote aantallen in een nest zitten kunnen ze zonder moeite alle was opeten. Deze eigenschap en het feit dat ze geulen in het hout van de nestkasten graven maakt ze niet geliefd bij imkers.

Hommelnesmot.
Hommelnesmot.
Wachten op privacy instellingen...

Glasvleugelpijlstaart
De glasvleugelpijlstaart is een vlinder uit de familie pijlstaarten. In Nederland vooral te vinden boven zandgronden en vliegt dan van ongeveer eind april tot half september. Het is een snelle vlieger die al stilhangend met zijn lange tong nectar uit bloemen van onder andere rododendrons, vlinderstruiken en koekoeksbloemen kan drinken. Het korte filmpje is gemaakt door Guido Aijkens in het duinnatuurgebied Meijendel

Rode Amerikaanse rivierkreeft.
Rode Amerikaanse rivierkreeft.

Rode Amerikaanse rivierkreeften
Toon van Dorst stuurde een foto met daarop heel duidelijk een rode Amerikaanse rivierkreeft. Zo te zien aan de ondergrond heeft Toon het dier op straat gefotografeerd en dat is typisch voor die invasieve exotische dieren. Onze inlandse rivierkreeften kunnen niet zonder water en dus ook niet zo maar op straat lopen.

Deze rode Amerikaanse rivierkreeften kunnen dat wel en dan het liefst met omhoog gestoken scharen. Vaak worden deze rivierkreeften ook massaal op straat aangetroffen en kunnen zo geïsoleerde poelen binnen stappen.

Met een ramp als gevolg in zo’n poel, want eenmaal in zo’n poel eten ze planten, maar ook slakken, eitjes en larven van allerlei amfibieën en ook diverse onder waterlevende ongewervelden, zoals de larven van libellen, kokerjuffers etc.

Dat is niet alleen de ramp die ze veroorzaken in zo’n poel, maar ook brengen ze de kreeftenpest over. Dit is een schimmelziekte, die dodelijk is voor onze inlandse rivierkreeften.

Rups zuringuil
Rups zuringuil

Wie eet in onze tuin de waterlelies op?
Jennifer Deunk stuurde een foto van een op een lepel zittende rups. Wat vooral opvalt bij deze rups zijn de vele haren, de vele witte vlekken en een paar rode vlekken. We hebben vanwege de vele haren hier te maken met de rups van een nachtvlinder. Rupsen van een dagvlinder hebben meestal niet zoveel haren.

Op de lepel is volgens mij een rups van de zuringuil te zien. De nachtvlinder zuringuil is een vrij algemene soort die te vinden tussen juni en oktober bij graslanden, maar ook in parken en tuinen.

De rups is vooral te vinden op zuringsoorten, maar ook op hop, weegbree, meidoorn en braam. Soms kom je de vlinder ook tegen in wilgenbomen. Na zich volgevreten te hebben vindt de verpopping plaats in de strooisellaag.

Nachtvlinder zuringuil.
Nachtvlinder zuringuil.
Het Duivenpad is geopend.
Het Duivenpad is geopend.

Natuurtip: Openstelling Groot Duijfhuis
Zondag 31-07-2022 tussen 10.00 uur en 16.00 uur

Op zondag 31 juli is Het Groot Duijfhuis aan de Hoevedreef 2 in Liempde geopend voor publiek. Sinds elf uur is het Duivenpad geopend.

Het Duivenpad is een korte wandelroute voor kinderen waarmee ze op een speelse manier kunnen genieten van het Dommeldal. Aan de hand van een mooie tekening maken ze, samen met een volwassene, een wandeling van bijna twee kilometer. Op de routekaart staan tips en vragen voor de kinderen.

Infopunt
Het Groot Duijfhuis is een infopunt van Brabants Landschap. Bezoekers kunnen een kijkje nemen in de voormalige stal van de monumentale hoeve. Daar is informatie te vinden over de flora en fauna van het Dommeldal en over de vorige bewoners van de boerderij.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!