"Wanneer ik ze nu bestel dan zijn ze er niet. En het is lastig te zeggen wanneer weer wel." Apotheker Emmen probeert de pennen uit het buitenland te halen, maar dat is niet eenvoudig. "De vraag is immers juist nu, gezien de wespentijd, groot." Wanneer je een pen op zak hebt die eigenlijk al over de datum is, gooi hem dan nog niet weg", luidt het nuchtere advies van de apotheker.

Collega Jan-Willem ten Pas, apotheker in Uden en voorzitter van BrabantFarma, een overkoepelende organisatie van apothekers in de regio Oss, Uden en Veghel was zich maandagochtend - net terug van vakantie - nog niet helemaal bewust van de problemen met de levering van de EpiPen. Maar onze vraag maakte hem nieuwsgierig. Een blik in het systeem waarin hij kan zien wat de levertijd voor bepaalde geneesmiddelen is, leert hem inderdaad dat de EpiPen niet meer leverbaar is. En was er maandagochtend nog een alternatief beschikbaar. Maandagmiddag laat hij weten dat ook dat alternatief er niet meer is.

Dagelijks kan Ten Pas inmiddels zo’n honderd recepten niet in orde maken omdat medicijnen of bepaalde grondstoffen niet beschikbaar zijn. "Wanneer het dan gaat om een paar dagen is het nog wel te overzien. Maar als ik in het systeem kijk, zie ik nu bij bepaalde medicijnen staan dat ze pas in 2023 weer leverbaar zijn." Een probleem waar ook volgens zijn collega in Roosendaal apothekers al veel langer last van hebben.

"Het medicijntekort betekent dat we steeds vaker op zoek moeten naar een alternatief. Dat kost veel tijd, maar dat is nog niet het ergste. Het wisselen van medicijnen doe je het liefst niet”, vertelt Ten Pas. Als meest nijpende voorbeeld nu noemt hij medicijnen voor Parkinson-patiënten. “Dat luistert heel nauw. Iedere wisseling geeft problemen”, weet hij. “Heel vervelend.”

Licht aan het eind van de tunnel zien beide apothekers nog niet echt. "Misschien dat het vanaf volgend jaar iets beter gaat", geven ze voorzichtig aan. Ze doelen op minister Ernst Kuipers van Volksgezondheid die heeft besloten om per 2023 een lijst op te stellen met geneesmiddelen waarvan handelaren verplicht een voorraad moeten aanleggen van tweeënhalve maand. Dat gaat helpen. Al zal het volgens beiden zeker niet alle problemen oplossen.

Het probleem is volgens de twee apothekers complex. Geneesmiddelentekorten ontstaan door problemen met productie, distributie en kwaliteit. “We zijn afhankelijk van een aantal fabrikanten, vaak in China”, zegt Ten Pas erover. Ook zijn er volgens hem economische redenen. “Zodra de productie na een tekort weer op gang komt, staat Nederland vaak achteraan in de rij. Nederland is door de lage prijzen voor fabrikanten en het beperkte inwoneraantal geen aantrekkelijk afzetgebied”, zei apothekersorganisatie KNMP hierover al eerder.

Wat daarbij volgens de apothekers ook nog speelt, is het voorkeursbeleid van zorgverzekeraars. Dat houdt in dat ze van bepaalde medicijnen alleen de goedkoopste variant vergoeden. “Ik snap best dat zorgverzekeraars een budget te bewaken hebben. En dat heeft ook resultaat gehad: de kosten voor medicijnen zijn gedaald. Maar we hebben elkaar nu nodig om dit complexe probleem op te lossen. Werken aan onderling vertrouwen tussen zorgverzekeraars en apothekers is daarom nu meer dan ooit nodig", stelt Ten Pas.

Zeker omdat naast het medicijntekort nóg een probleem voor apothekers opdoemt: een personeelstekort. Ingegeven door vergrijzing, maar ook doordat agressie aan de balie reden is voor apothekersassistenten om te stoppen. Zo bleek uit een recent onderzoek van KNMP. Ook Emmen en Ten Pas hebben soms te maken met boze en onbeschofte patiënten aan de balie.

Waarbij ze als belangrijkste oorzaak van de frustratie het niet-beschikbaar zijn van bepaalde medicijnen noemen. Op die manier zorgt het medicijntekort dus ook voor problemen. "Mensen begrijpen het niet. En dat snap ik tot op zekere hoogte", zegt Emmen.

Kom jij in de problemen nu de EpiPen niet leverbaar is. Laat het ons weten.