Heb je dit beestje in huis dan volgen er snel meer, Frans legt het uit

14 augustus 2022 om 09:15 • Aangepast 14 augustus 2022 om 12:21
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij in Stuifmail aandacht aan een heel bijzondere rups, de nachtvlinder met de naam Spaanse vlag en een bijzonder diertje in wc's en badkamers.

Wat is dit voor vlieg of mugje?
Rob Jong stuurde mij een foto van een heel klein beestje met behoorlijke antennes en doorzichtige vleugels. We hebben hier te maken met een motmug, tegenwoordig ook vaak wc-motmug genoemd. Deze soort kom je tegenwoordig heel vaak tegen in toiletten en badkamers. In Engeland noemen deze deze insecten bathroom flys. Voorheen kwamen ze niet in ons land voor, maar de laatste jaren zien we steeds meer Nederlandse meldingen. Eenmaal motmuggen in je huis zijn, zie je er snel meer want de ontwikkeling van ei tot imago - zo heet een volwassen insect - duurt bij dit diertje ongeveer zeventien dagen! En de imago’s zijn na het uitsluipen al na negen uur geslachtsrijp. Daarnaast kunnen mannetjes en vrouwtjes wc-motmuggen veel keren paren en met meer dan één partner nakomelingen krijgen! Kortom: kijk uit voor de wc-motmug.

De Spaanse vlag, gefotografeerd in Bergeijk (foto: G van Maanen).
De Spaanse vlag, gefotografeerd in Bergeijk (foto: G van Maanen).

Vroege herfst?
Renzo zag dat verschillende bomen hun blaadjes al verliezen. Hij vroeg zich af wat er aan de hand is. Welnu, bomen hebben het nu veel te heet. Dan stoten ze hun blaadjes af. De sapstroom die naar boven gaat, verdampt anders veel te veel. Dan kunnen de bomen verbranden. Als je naar lagere plantsoenbomen kijkt, die hebben het momenteel heel erg moeilijk. Die stoten dus alles af om te voorkomen dat ze verbanden. Ook struiken zoals sporkehout staan in zo'n situatie snel herfsttooi.

Bijzondere vlinder in de tuin gespot in Bergeijk
G. van Maanen stuurde mij een foto waarop een zwarte vlinder te zien is met mooie gele strepen. Iets bijzonders, want deze vlinder is de Spaanse vlag. Spaanse vlaggen zijn dagactieve nachtvlinders die thuishoren bij de familie van de spinneruilen, maar nog meer bij de onderfamilie van de beervlinders zoals ook de Sint Jacobsvlinder. Hopelijk heeft G. van Maanen ook de mooie rode, oranje of gele achtervleugel met zwarte vlekken gezien, want dat maakt deze nachtvlinder zo mooi. Waar de Nederlandse naam Spaanse vlag vandaan komt, is onduidelijk. Als je dit probeert op te zoeken, rol je van de ene onduidelijkheid in de andere. Hoe dan ook, Spaanse vlaggen in ons land zijn vrij zeldzaam. Het meest kom je ze tegen in het zuiden van Limburg; maar de laatste jaren komen er ook meldingen binnen uit de rest van ons land. Ook uit Brabant.

Een havik boven op een kauw (foto: Ans Hess).
Een havik boven op een kauw (foto: Ans Hess).

Welke vogel slaat een prooi in mijn tuin?
Ans Hess zag in haar tuin een vogel bovenop een andere vogel. Ze wilde weten welke vogels dit zijn. Volgens mij zie ik een jonge havik bovenop een geslagen kauw. Haviken komen niet zo vaak in de buurt bij huizen. Maar wanneer veel haviken in een buurt wonen, jagen ze natuurlijk ook verder dan het bos. Op het menu van haviken staan diverse prooien zoals middelgrote vogels van ongeveer duifgrootte, maar ook kleinere zoals spreeuwen of veel grotere, tot en met vogels van het formaat van een kleine gans. Daarnaast zoogdieren zoals konijnen en eekhoorns. Zelf worden volwassen haviken nauwelijks aangevallen. Jonge haviken wel. Die kunnen weleens een smakelijk hap vormen voor boommarters. Momenteel schat men het aantal broedparen van haviken op zo’n 2400.

Een glimworm (foto: Christiaan de Koning).
Een glimworm (foto: Christiaan de Koning).

Tijdens een wandeling in het donker zag ik een lichtje, is dit een glimworm?
Christiaan de Koning stuurde mij een foto van een plant waarop heel duidelijk een lichtje te zien is. Hij vroeg zich af of dit mogelijk een glimworm kan zijn. Als je goed kijkt naar de foto, zie je duidelijk een insectenlichaam met op het eind een verlichte punt. Zo weet ik dat Christaan een mannetjesglimworm heeft gefotografeerd, want het licht zit op de laatste segmenten van het lichaam. Vrouwtjes hebben de lichtbronnen op het achterste segment en lichtgevende vlekken aan weerskanten van het lichaam. Overigens is het vreemd, dat we dit glimwormen of vuurvliegjes noemen want het zijn in principe gewoon kevers! Van zo’n beetje begin juni tot eind juli kun je hen waarnemen boven graslanden en in de vegetatie tussen de bomen. Je moet dan wel ergens vanaf de schemering in zo’n gebied zijn, zo ergens tussen halfelf en middernacht. Meer over glimwormen kun je te weten komen via deze link.

De rups van de nachtvlinder witte tijger (Foto: Tom en Nellie van den Heuvel).
De rups van de nachtvlinder witte tijger (Foto: Tom en Nellie van den Heuvel).

Welke rups is dit?
Op de bovenstaande foto van Tom en Nellie van den Heuvel zie je een heel harige, wat donkere rups. Het mooie is dat deze soort witte tijger wordt genoemd. Die naam slaat dan ook vooral op de nachtvlinder die deze rups wordt. Die is wit, met verspreid over de voorvleugels zwarte puntjes. Daarnaast is het borststuk van de vlinder mooi wit behaard.

De witte tijgervlinder (foto: Lindsay via Pixabay).
De witte tijgervlinder (foto: Lindsay via Pixabay).

Deze nachtvlinder komt bijna overal voor. De rups leeft op onder meer brandnetels, zuring, maar ook andere kruidachtige planten. Daarnaast zie je de rupsen ook vaak op de vlier. Overdag rusten witte tijgervlinders heel dicht bij de grond. Soms zelfs in het gras, maar vaak aan de onderkant van een boomstam. Vogels eten deze vlinders meestal niet, want de witte kleur geeft hen aan dat ze vies en giftig zijn.

Wachten op privacy instellingen...

Vuurvliegjes in het Rijk van Nijmegen - Wouter van Bernebeek
Magie in de bossen! Eind juni en begin juli is de tijd van de vuurvliegjes. Onlangs zaten vele duizenden vuurvliegjes in het Rijk van Nijmegen! Deze beelden heeft Wouter van Bernebeek gemaakt op verschillende avonden tussen halfelf en middernacht.

De tweekleurige uil (foto: Lettie Nieuwenhuizen).
De tweekleurige uil (foto: Lettie Nieuwenhuizen).

Welke nachtvlinder spotte mijn dochter op de buitenmuur?
Op de buitenmuur van Lettie Nieuwenhuizen bevond zich kort geleden een grijsachtige nachtvlinder. Volgens mij heet deze nachtvlinder tweekleurige uil. Wat heel goed te zien is, is het zwartachtige middenveld met daarin de lichtgekleurde ringvlek en niervlek. Dit ten opzichte van de rest van deze grijze nachtvlinder verklaart de naam. Tweekleurige uilen zijn bloemenbezoekers, vooral op slangenkruid. Rupsen van deze soort tref je vooral aan op streepzaad, havikskruid en melkdistel. Nadat de buikjes volgegeten zijn, verdwijnen de rupsen van deze vlinder in de grond waar ze in een licht spinsel verpoppen.

De rups van de teunisbloempijlstaart (foto: Marc).
De rups van de teunisbloempijlstaart (foto: Marc).

Is dit de rups van de zeldzame teunisbloempijlstaartvlinder?
In de tuin van Marc zag hij een bruine rups met zwarte stippen en een vlek die op een oog lijkt. Hij dacht dat hij de rups gevonden had van de teunisbloempijlstaartvlinder en dat klopt. Dit is de wat zeldzamere soort van de bekende pijlstaartenfamilie van de teunisbloempijlstaartrups. Teunisbloempijlstaarten werden voor het eerst in 1996 aangetroffen in Zuid-Limburg. Sinds die tijd worden ze steeds vaker waargenomen. Men vermoedt dat dit te maken heeft met de klimaatverandering. De rupsen kun je tegenkomen vanaf juni. Deze rupsen hebben niet de kenmerkende pijl op het achtereind van hun lichaam, maar een matgele vlek. Na zich volgegeten te hebben, kruipt de rups de grond in en overwintert daar als pop. Vanaf mei kruipen de vlinders uit de grond.

De teunisbloempijlstaart (foto: Saxifraga/Peter_Gergely).
De teunisbloempijlstaart (foto: Saxifraga/Peter_Gergely).

Natuurtip heidedagen
Zaterdag 20 augustus - en zondag 25 september - vindt van tien uur 's ochtends tot maximaal vier uur 's middags een zogenoemde heidedag plaats in natuurgebied Kampina. Dan kun je zomaar oog in oog komen te staan met de schaapskudde van schaapherder Boris. Samen met zijn 150 Schoonebeker-heideschapen zorgt hij voor het natuurbeheer van de heide.

De kudde vinden bezoekers ongeveer halverwege de rode wandelroute. De schaapherder en onze vrijwilligers vertellen je dan meer over het natuurbeheer met deze schaapskudde. Daarnaast is er speciaal voor kinderen een leuke fotospeurtocht uitgezet en kun je wolproducten kopen zoals zeep en handcrème, gemaakt met oliën uit de wol van deze kudde.

Meer informatie:
• Parkeren kan op de parkeerplaats aan de Burgemeester Van den Oeverweg vlakbij de Posthoornseweg, zie deze link.

• Volg de rode wandelroute vanaf het parkeerterrein.

• Aan de heidedagen zijn geen kosten verbonden.

• De schaapskudde en de informatiekar vind je in de buurt van de kruising van de Belvertselaan met de Burgemeester Schijvenlaan.

• Honden mogen mee, mits aan de lijn.

• Controleer jezelf achteraf altijd op teken.

Natuurtip slangenarend
Deze zomer worden relatief veel slangenarenden gezien in Nederland. Ze worden ook op meer plekken gezien dan anders, niet alleen in heide- en hoogveengebieden. Via deze link vind je veel overzomerende slangenarenden.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!