Vanaf nu is elke week een podcast-aflevering te horen van Stuifmail. Boswachter Frans Kapteijns deelt daarin zijn kennis over de natuur met de luisteraars. Iedere zondag is er weer een nieuwe aflevering van Stuifmail.

Wat is dat voor rare vlieg op het raam?
Cora Pennen stuurde een foto van een rare vlieg op het raam. Ik kan me voorstelen dat Cora het een rare vlieg vond, want ze lijken erg op gewone vliegen. Maar dat zijn het niet. We hebben hier te maken met een sluipvlieg, waarvan de wetenschappelijke Tachina fera of Tachina magnicornis is. Beide soorten sluipvliegen lijken heel erg op elkaar en heten in het Nederlands woeste sluipvlieg. De vrouwtjes van deze bijzondere vliegen leggen eitjes op bladeren. Uit die eitjes kruipen larven, die in elke langslopende rups of larve, binnendringen. Dat kunnen dus rupsen zijn van vlinders, maar ook larven van wantsen, kevers etc. Binnen in dat lichaam eten ze dat diertje van helemaal leeg. Na zo ongeveer twee weken komt dat omhulsel een nieuwe woeste sluipvlieg tevoorschijn.

Wat kleurt de dode boom zo mooi oranje?
Rikie van Engelen zag op een omgevallen boom in natuurgebied de Brand (Udenhout) een mooie rood-oranje kleur op de boom. Ze vraagt zich af wat dat zou zijn. De verkleuring is ontstaan doordat Portugese algen zich op die boom hebben gevestigd. Ongeveer vijftien jaar terug is de Portugese rode alg ons land binnengekomen, dankzij de opwarming en een schonere lucht. Deze rode alg veroorzaakt een oranjerode verkleuring op de bast van verschillende soorten bomen, maar vooral op dood staand en liggend hout. Vroeger kwam je enkel een alg tegen die een groenige aanslag op bomen veroorzaakte. Nu zijn beide soorten in ons land.

Onder de naam algen, ook wel wieren genoemd, valt een grote diverse groep organismen. Het gemeenschappelijke wat algensoorten hebben, is dat ze - net zoals planten - hun energie halen uit zonlicht waarbij ze tegelijkertijd zuurstof produceren.

Welke dwerg hangt er aan mijn muur?
Auke van Veen stuurde een foto van een diertje op een muur. Volgens mij is dit een gewone dwergvleermuis, want ik zie een mooie oranjeroestbruine bovenkant. Helaas kan ik de onderkant niet goed zien. Gewone dwergvleermuizen behoren met een maximale lengte van vijftig millimeter tot een van de kleinste vleermuissoorten in Europa. Op het menu van deze vleermuizen staan voornamelijk kleine insecten zoals muggen, schietmotten, motten en gaasvliegen. In principe vangen ze in een nacht ongeveer driehonderd van deze prooidiertjes. Ze komen daarvoor zo ongeveer dertig minuten na zonsondergang naar buiten en blijven dan gedurende acht uur aan een stuk door jagen.

Waarom zijn er zoveel dode bomen?
Ida van der Reijt zag rond Molenhoek bij Nijmegen veel bomen zonder schors, dus dode bomen. Zij dacht dat dit veroorzaakt werd door een bastkever, maar dat is niet waar. Eigenlijk is er iets anders aan de hand, namelijk verdroging. Door de verdroging kunnen sparren zich niet meer verdedigen tegen de kever met de naam letterzetter. Als er geen verdroging was zouden sparren die kever kunnen weren door hars. Als de sparren door watertekort geen hars meer kunnen aanmaken, krijgen de kevers een ujitgelezen kans om eitjes af te zetten op de bomen. De larven uit die eitjes beginnen dan aan hun vraatzuchtig werk en de sparren sterven.

Geen schedel, geen heiligbeen, maar een vogelbekken
Hanneke Serafijn maakte een foto waarop een deel van een skelet is te zien. Hanneke dacht aan een schedel en ik dacht dat het de onderkant van het skelet van een dier was: het heiligbeen. Maar het blijkt een vogelbekken te zijn. De verwarring is te begrijpen. Sommige vogelbekkens lijken op schedels en het heiligbeen is vergroeid met het vogelbekken en dus zit er wel degelijk een heiligbeen in. Ook bij zoogdieren is het heiligbeen meestal vergroeid. De naam heiligbeen is ontstaan in de tijd dat er lieden waren die de naam chirurgijn-barbiers werden genoemd. Zij vonden de lichaamszone beneden de lenden zeer risicovol en bleven daar weg met hun messen, want dat was te gevaarlijk. Die zone was heilig.

Natuurles #2 – Paddenstoelen - IVN Natuureducatie
Publicatie: 1 nov. 2018

Iris neemt ons mee in de mysterieuze wereld van de paddenstoelen. Maak kennis met het uiterlijk en de eigenschappen van paddenstoelen. Vliegenzwammen passeren het beeld, maar Iris laat ook zwammen zien. Nog een weetje: een steel met een hoed in welke vorm ook noemen we paddenstoel, en een hoed zonder steel zwam.

Zoveel paddenstoelen bij elkaar in mijn tuin
Op de foto die Jan Hamers stuurde, zie je een heleboel geelbruine, gele en donkere paddenstoelen bij elkaar. Volgens mij groeien ze op een oude stronk en is de naam is gewone zwavelkop. Als deze paddenstoelen nog vers zijn hebben ze een mooie zwavelgele hoed met in het centrum een mooie oranjebruine kleur. Over het algemeen zijn de hoeden van deze gewone zwavelkoppen eerst kegelvormig en worden ze later boller en platter. Het zijn echte saprofyten en dus leven ze op dood hout. Je komt ze het meest tegen in gemengd bos en dan groeien ze aan de voet van loof- of naaldbomen in bossen. Natuurlijk ook in tuinen en plantsoenen als er dode bomen of oude stompen staan.

Kakkerlak op het raam en nu?
Toosje stuurde een foto van een kakkerlak op het raam. Ze vraagt zich af of het om de bleke kakkerlak gaat. En dat klopt! Het mooie van deze soort is dat het een van de zeldzaamste inheemse kakkerlakken is en thuishoort bij de boskakkerlakken. Bleke kakkerlakken komen enkel voor op de zandgrondgebieden en in de duinen. Onderzoek heeft uitgewezen dat boskakkerlakken zich niet handhaven in gebouwen of huizen. Komt er toch zo’n gelige bleke kakkerlak in huis, dan wordt het in ieder geval geen langdurige plaag. Bestrijding is dus heel eenvoudig: je kunt ze gewoon buiten zetten en het liefst ver van het huis. Wil je voorkomen dat ze binnenkomen, dan moet je naden en kieren dicht kitten. Verder is het slim om ramen en deuren te voorzien van horren met fijnmazig gaas.

Rubriek mooie foto’s:

Natuurtip: een herfstwandeling door de Loonse en Drunense Duinen
Zondag 23 oktober van 10:00 uur tot 12:00 uur

Kleurenpracht
Nu de dagen korter en kouder worden, maakt de natuur zich op voor de winter. Dat betekent dat er veel te beleven is in het bos en de duinen. De boswachter kent het gebied op zijn duimpje en vertelt je van alles over de veranderingen die je kunt zien en waarom dit allemaal juist nu, in de herfst, gebeurt.

Meer informatie:
• Via deze link kun je informatie krijgen en de tickets bestellen

• Startpunt: Parkeerplaats Bosch en Duin Schoorstraat 50 5071 RC Udenhout

• Wij volgen bij alle activiteiten de richtlijnen van het RIVM.

• Deze excursie is gericht op volwassenen. Oudere kinderen zijn onder begeleiding van een volwassene welkom.

• Draag kleding die past bij het weer.

• Controleer jezelf achteraf altijd op teken

• Honden kunnen niet mee.

• Neem je verrekijker mee.