Jan en Frans hadden 17 broers en zussen: 'Altijd iemand om mee te spelen'
In 1947 waren er zo'n 6000 huishoudens met negen of meer kinderen. Er waren zelfs gezinnen met meer dan twintig kinderen, blijkt uit onderzoek van Het PON & Telos in opdracht van Omroep Brabant.
Frans en Jan laten een oude ingelijste familiefoto zien. Vader, moeder en maar liefst negentien kinderen kijken trots in de lens. Frans vertelt lachend: "Dat was vroeger zelfs een uitzonderlijk groot gezin."
Op de foto is Jan twaalf en Frans vijf. Nu zijn ze 82 en 76 jaar. Ze blikken met warme gevoelens terug op het leven in hun grote gezin. "We hadden een goed leven. Met negen broers en negen zussen was er altijd wel iemand om mee te spelen."
"Als iedereen kwam eten dan paste het niet aan tafel."
Met 21 mensen in een boerderij wonen is natuurlijk wel een uitdaging. "In de woonkeuken stond een heel lange tafel. Maar als iedereen kwam eten dan paste het niet. Dan pakte mijn moeder de naaimachine erbij. Die had een uitschuifblad en dan konden een paar kinderen daar aan eten."
De mannen laten een zwart-witfoto zien van de boerderij waar ze vroeger woonden. "Kijk hier", wijst Jan. "Achter dit raampje hier beneden zijn wij geboren. Dat was de slaapkamer van mijn ouders."
"Met je verjaardag kreeg je bij het ontbijt het grootste ei."
Dan wijst hij naar de zolder. "Daarboven sliepen wij, de kinderen. De jongens en meisjes sliepen apart in twee grote slaapvertrekken. We deelden de bedden, we lagen er met z'n tweeën of drieën in. Drie kinderen pasten er niet bij. Die moesten op het opkamertje slapen."
Met zoveel kinderen was het leven simpel en sober. "Maar met Pasen werden er wel honderd eieren verstopt. En met je verjaardag kwam iedereen je feliciteren, kreeg je een klein cadeautje en bij het ontbijt het grootste ei."
Ook moesten de kinderen al jong meehelpen. In het huishouden en op het land. Jan legt uit: "Iedereen hielp elkaar, dat deed je gewoon. Zonder te klagen. De kleintjes hielpen bijvoorbeeld met het rapen van de eieren of het schuren van de klompen. De grotere kinderen gingen bieten rooien en ploegen met de paarden."
"Verstoppertje was een hele uitdaging."
Vanaf een jaar of veertien ging een groot deel van de kinderen als knecht werken bij een boer of bij gezinnen in de huishouding.
Toch was er ook genoeg tijd voor de negentien kinderen om te spelen. Frans blikt lachend terug: "We deden vooral verstoppertje. Met zoveel kinderen was het een hele uitdaging om iedereen weer terug te vinden."
Wat ook een uitdaging was, was om te weten welke kleren van welk kind waren. Maar daar had de moeder van Frans en Jan iets op bedacht. Frans legt uit: "Alle broeken, shirts en sokken waren genummerd. Op volgorde van wanneer je geboren was. Mijn vader had nummer een en mijn jongste broertje nummer eenentwintig. En alles werd zelf gemaakt, de naaimachine draaide het hele jaar."
"We hebben in een gouden tijd geleefd."
Ook nadat iedereen uit huis ging bleef de band tussen de negentien kinderen goed. Bijna iedereen woont nog bij elkaar in de buurt, binnen een straal van elf kilometer van het geboortehuis in Mariahout. Op een zus na, die naar Canada is verhuisd. En drie kinderen zijn inmiddels overleden.
Ze blikken samen nog wel eens terug op vroeger. Over een ding zijn ze het roerend eens: "We hebben in een gouden tijd geleefd. We deden alles samen en leefden echt voor elkaar. Het was toen veel romantischer dan nu."
Dit artikel is onderdeel van een serie waarin we terugblikken op Brabant 75 jaar geleden en is gebaseerd op onderzoek van Het PON & Telos.