“Alles moet opnieuw.” Dat was de pijnlijke conclusie op het Rosmalens adviesbureau Kragten, toen de Raad van State begin november de zogeheten bouwvrijstelling vernietigde. Bij alle projecten zonder definitieve vergunning moet daardoor alsnog worden gekeken wat er tijdens de bouwfase aan stikstof wordt uitgestoten. Én belangrijker: wat dat betekent voor de omliggende natuur.

Dat brengt ons bij een paar belangrijke vragen. Want waardoor komt die stikstof eigenlijk in de lucht tijdens een bouwproject? Hoeveel is dat? En wat zijn de gevolgen voor een Natura 2000-gebied, dat soms kilometers verderop ligt? Om daar een beeld van te krijgen, kijken we met expert Geurts naar de aanleg van een fictieve woonwijk met 100 huizen.

“Om te beginnen brengen we in kaart wat de stikstofbronnen zijn”, legt Geurts uit. “Met de bouwvrijstelling was dat simpel. Stikstof komt namelijk vrij bij het verbrandingsproces van fossiele stoffen. Maar de meeste huizen die nu gebouwd worden, zijn al gasloos. Die stoten dus niks meer uit.”

Wel zijn er wat andere factoren waar naar gekeken wordt. “Als je honderd huizen bouwt, heb je uiteindelijk ook bewoners die op en neer rijden. Dat wordt allemaal meegerekend. Overigens verandert de invloed daarvan ook, nu steeds meer auto’s elektrisch rijden.”

En sinds 2 november komt er dus een moeilijkheidsgraad bij. “Door de uitspraak van de Raad van State moeten we nu dus ook onderzoeken hoeveel er tijdens de bouwfase wordt uitgestoten. Daarom vragen we een aannemer bijvoorbeeld wat voor materiaal hij gebruikt en hoe lang hij verwacht bezig te zijn.”

Dat gebeurt zo gedetailleerd mogelijk. “We willen bijvoorbeeld weten hoe oud zijn heftruck is. Is dat een tien jaar oud ding op diesel of heeft hij een gloednieuwe machine op elektriciteit. Dat heeft nogal wat invloed.”

Zoals je in het vorige deel kon lezen, berekent Geurts op basis van die verzamelde info hoeveel stikstof er de lucht in gaat. Een speciaal programma van het RIVM kijkt vervolgens hoe ver zich dat verspreidt. Zo moet blijken of de aannemer van start kan, óf dat hij zijn plannen moet bijstellen.

In de praktijk levert dat soms bijzondere resultaten op, vertelt Geurts. “Het hangt allemaal af van de locatie. Zo kan het voorkomen dat een woonwijk met 100 huizen gebouwd mag worden in Uden, terwijl verderop in Mierlo 10 van diezelfde woningen geen groen licht krijgen. Puur omdat daar een Natura 2000-gebied aan grenst.”

Klinkt krom, maar het is volgens Geurts de werkelijkheid waarmee we moeten dealen. “We hebben via Europese wetten afgesproken dat we de natuur in die gebieden in stand houden. Maar die neerdalende stikstof heeft een verzurend en vermestend effect. Sommige planten hebben daar baat bij, andere niet. Zo verlies je uiteindelijk biodiversiteit.”

Maar betekent dat dan dat een hoop bouwprojecten simpelweg niet meer van de grond gaan komen? “Het zal op sommige plekken zeker lastig worden. We gaan hoe dan ook tegen vertragingen aanlopen.”

LEES OOK: Rekenmeester Jos onderzoekt hoeveel stikstof vrijkomt bij een bouwproject