Stuiterballen op een eikenblad? Frans Kapteijns weet er meer van!

18 december 2022 om 09:45 • Aangepast 18 december 2022 om 11:44
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij in Stuifmail onder meer aandacht aan een platgeslagen kever, een muis in een voederhuisje, slakken in een volière en rode eikels.

Iedere zondagmiddag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister hem hier:

Wachten op privacy instellingen...

Omroep Brabant zendt op dinsdag ook het tv-programma 'Op pad' uit, waarin de kijkers worden meegenomen in de natuurgebieden van Brabants Landschap. Als kijker kun je zelf ook de route uit het programma wandelen. Speciaal voor het programma is er een wandelapp ontwikkeld.

Vreemde ballen onder een eikenblad
Ineke Doorn zag op de onderkant van een blad van een zomereik een aantal vreemde balletjes. Ze schreef bij de foto die ze stuurde dat ze dacht aan een of andere gal. Dat klopt! Deze balletjes heten fluweelgallen of stuiterbalgallen. In deze ballen ontwikkelen zich insecten met de naam grijze fluweelgalwespen, ook wel aangeduid met de naam eikenstuitergalwesp. Zoals je kunt zien op de foto lijken de gallen inderdaad op een stuiterbal met hun roodgeel gestreepte uiterlijk. Bij oudere gallen zijn de strepen duidelijker zichtbaar. Bij de wat jongere gallen zijn het meer spikkels of gestippelde strepen. De wespen van deze soort worden ongeveer twee millimeter groot.

Een huismuis op snoeptocht in een voederkastje (foto: Christel van Hirtum).
Een huismuis op snoeptocht in een voederkastje (foto: Christel van Hirtum).

Vreemde 'vogel' in een voederhuisje
Christel van Hirtum zag in haar voederhuisje een vreemde 'vogel'. Ze stuurde de foto naar mij. Wat zij daar aantrof, was een huismuis die op snoeptocht was. Dit komt trouwens vaker voor, want huismuizen kunnen heel goed klimmen en dus kunnen zij ook meegenieten van het voedsel wat in zo’n voederhuisje geplaatst is. Huismuizen behoren tot de groep van ware muizen en zijn herkenbaar aan het feit dat ze grote ronde oren hebben, een erg lange staart en donkere ogen. Daarnaast zijn het supersnelle muizen en kunnen ze heel goed springen. Huismuizen worden maximaal tien centimeter groot en zijn slank gebouwd. De vacht varieert heel erg tussen bruin en grijs. Op het menu van huismuizen staat van alles: van brood en kaas tot kranten.

Het vrouwtje van de grote bonte specht (foto: Leo van der Pluijm).
Het vrouwtje van de grote bonte specht (foto: Leo van der Pluijm).

Vreemde vogel bij een voederhuisje
Leo van der Pluijm stuurde mij een foto van een vogel die heerlijk zat te snoepen van het voedsel dat hij in een bakje had opgehangen aan de schutting. Hij vroeg zich af welke vogel dit is. Je ziet op de foto een zwart-witte vogel met een stevige snavel. We hebben hier te maken met het vrouwtje van de grote bonte specht. Deze zwart-witte vogel heeft een rode buik, maar het mannetje heeft daarnaast een rode vlek op het achterhoofd. Vrouwtjes van de grote bonte spechten hebben dat niet en dat zie je heel goed op de foto van Leo. De komende tijd zullen we hun geroffel weer horen, want spechten zijn standvogels die al vroeg aan het broedseizoen beginnen.

Een vleermuiskast (foto: Natuurmonumenten).
Een vleermuiskast (foto: Natuurmonumenten).

Hoe goed functioneren vleermuiskasten?
Theo de Rover ziet weleens vleermuiskasten en hij vraagt zich af of die kasten weleens gebruikt worden door vleermuizen. Vooral omdat hij ze op de meest vreemde plekken tegenkomt. Daarnaast vraagt hij zich of ze daarin overnachten. Dat zeker niet, want vleermuizen slapen overdag en niet in de nacht. Vleermuizen kunnen in die kasten in principe overdag slapen en ook wel overwinteren. Dat weten we omdat hier veel onderzoek naar gedaan wordt, maar er zijn nog onvoldoende onderzoeksresultaten beschikbaar over welke model vleermuiskast het meest geschikt zijn, voor welke soorten vleermuizen en voor welke functies. Toch worden al heel lang vleermuiskasten opgehangen. De eerste op vogelkasten lijkende vleermuiskasten hingen er al in 1863. Die kasten waren bedacht door Constantin Wilhelm Lambert Gloger.

De paring van twee bruine wegslakken (foto: Lieke Dijks).
De paring van twee bruine wegslakken (foto: Lieke Dijks).

Naaktslakken in de volière, hoe kom ik er vanaf?
Ben van der Vorst heeft heel veel last van naaktslakken in zijn volière. Niet alleen in de zomer, maar ook in de winter. Hij vraagt nu aan mij of ik een oplossing heb. Allereerst is het heel belangrijk om ruimtes, zoals volières, zo droog mogelijk te houden. Dit omdat slakken het liefst in vochtige ruimtes zijn. Een andere tip: maak in de nacht de waterbakken leeg. Daarnaast kun je op de plekken waar slakken een volière binnenkomen koffiedik neerleggen, of eierschalen. Wat ook helpt, is zorgen dat er geen voedsel te vinden is in de nacht. Kijk waar ze vandaan komen, bekijk het slijmspoor en leg daar het koffiedik neer. Of plaats planten voor de volière zoals tijm, ooievaarsbek, bieslook, wilde akelei of steenanjer.

Wachten op privacy instellingen...

Hazelmuis - Natuurmonumenten
De hazelmuis in bovenstaand filmpje behoort tot de slaapmuizen. Omdat de hazelmuis uitstekend kan klimmen en zelden op de grond komt, wordt hij ook wel aapje genoemd. Zoals zijn echte naam doet vermoeden, is de hazelmuis gek op hazelnoten. Samen met de eikelmuis zijn dit de enige twee soorten slaapmuizen die in Nederland voorkomen.

Zomereik-eikels die rood van binnen zijn (foto: Ingrid Wind).
Zomereik-eikels die rood van binnen zijn (foto: Ingrid Wind).

Hoe komt het dat eikels van binnen soms rood zijn?
Ingrid Wind vraagt zich af waarom eikels soms rood van binnen zijn. Dit heeft alles te naken met het feit dat eikenbomen een beschermde stof bezitten. Dat is looizuur. Dat heeft een rode kleur. Dat looizuur zit ook al in de vruchten van een eikenboom en dus bevatten eikels die roodverkleuring. Tijdens een hete en heel droge zomer krijgen de eikels aan de boom minder vocht en is het aanwezige looizuurgehalte duidelijker merkbaar vanwege de onbalans. Dan zie je die rode verkleuring nog eerder. Daarnaast zijn ook weer dit jaar, net zoals in 2018, heel veel eikels vanwege de droogte te vroeg gevallen en niet echt rijp. Ook dan is het looizuurgehalte in die eikels hoger dan bij rijpe eikels.

Een dode stinkende kortschildkever (foto: Petra Jansen).
Een dode stinkende kortschildkever (foto: Petra Jansen).

Doodgeslagen kever
Petra Jansen had een vreemd diertje in huis. Ze heeft het diertje doodgemaakt, omdat ze bang was dat de hond iets zou doen. Wat ze doodgeslagen heeft, is een stinkende kortschildkever. Dat maak ik tenminste op uit de foto die ze gestuurd heeft. Je ziet nog de vleugels onder het korte schild uitsteken, maar de kever heeft die te laat gebruikt. Normaal gesproken houden deze kevers zich vooral op bij GFT-bakken en vuilnisbakken, vandaar de bijnaam vuilnisbakmonster. Worden ze ontdekt, dan nemen ze meteen een dreigende houding aan. Ze steken hun staart omhoog, de kaken worden dan opengesperd en de voelsprieten steken ze recht vooruit. Ze lijken dan erg op een schorpioen. Mocht de eventuele vijand hier niet van schrikken, dan spuiten ze een stinkende, melkwitte vloeistof naar die vijand. Deze kevers zijn overigens zeer nuttige insecten, tenminste als je een moestuin hebt of een tuin met veel bloemen, want het zijn echte slakkenverslinders.

Mooie foto’s
Dit keer een foto uit het mooie Oisterwijk. Vorst op het Brandven.

Natuurtip
Sinds zaterdag kun je in Bavel een kerststallenroute wandelen. De derde editie vindt plaats tot en met 2 januari 2023. Vanaf vijf uur 's middags worden de tweehonderd stallen verlicht, zodat ze in de avond ook goed zichtbaar zijn.

Dorpshuis ’t Klooster aan het Jack van Gilsplein, centraal in Bavel, is dit jaar gekozen als start-, rust- en eindpunt van de kerststallenwandeling. Dorpshuis ’t Klooster zal voor, tijdens en na de Kerstmis sfeervol en feestelijk worden aangekleed. Je bent uitgenodigd om hier een drankje of een versnapering te nuttigen. Een uitgebreide plattegrond met de route ligt daar voor je klaar.

Meer informatie vind je via deze link of via deze link.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!