"Geen behoefte om te reageren", antwoorden de vier partijen in koor. Alleen dat geeft al aan hoe gevoelig de kwestie ligt in Brabant. De BBB gooide daags na de verkiezingen nog de knuppel in het hoenderhok door te eisen dat de deadline van 2024 van tafel moest. Nu blijft het voorlopig stil. Het breekpunt van de BBB lijkt door het rapport zomaar onvermijdelijk.

'Geen juridische basis meer'
Voor Tanja van de Ven (CDA) is het klip en klaar. De provincie Brabant kan op geen enkele manier vasthouden aan de stallendeadline van 1 juli 2024. "Het is een politiek gegeven. De bevestiging is daar. Je hebt nu geen juridische basis meer om de agrarische ondernemers aan de deadline van juli 2024 te houden."

De provincie Brabant wil dat alle melkveehouders in juli 2024 een emmissie-arme stalvloer hebben, om zo de stikstofuitstoot drastisch te verminderen.

Eindelijk duidelijkheid
De deadline werd al een half jaar opgeschoven omdat de Raad van State oordeelde dat drie vloersystemen de uitstoot veel minder terugdrongen dan ze beloofden. Daarop besloot de provincie om voorlopig geen vergunningen voor die systemen meer uit te geven. Eerst moest duidelijk zijn hoeveel de uitstoot echt afneemt.

Die duidelijkheid komt er deels door dit rapport van de Wageningen Universiteit in opdracht van de minister. Conclusie: nieuwe stalsystemen werken slechter dan beloofd.

'Systemen doen wel iets'
Irma Koopman van de SP is teleurgesteld. “De uitkomsten van het onderzoek vallen tegen. Toch betekent het niet dat de systemen niks doen. Ze kunnen dus wel helpen, maar niet het hele probleem oplossen. Toch wil ze de datum voor stalaanpassingen niet overboord gooien. "De deadline staat. Het begint er steeds meer op te lijken dat dat alleen met minder dieren kan.”

Dat zegt ook de Partij voor de Dieren. Nikki Hamerslag: "Wij zeggen al jaren dat je niet moet inzetten op die stalsystemen. Het resultaat is twijfelachtig en dat blijkt nu dus opnieuw. Inzetten op minder vee dus."

Ook D66 heeft grote bedenkingen bij verder inzetten op nieuwe systemen. "Als die geen forse stikstofreductie opleveren, moeten we ons afvragen of dit de goede weg is. Minder dieren lijkt de juiste weg."

'Meten is weten'
Boerenbelangenorganisatie ZLTO wil duidelijkheid voor de boeren. Daarom moet volgens haar de stikstofuitstoot per bedrijf worden gemeten. En daar moet het beleid op afgestemd worden.

“Boeren hebben gedaan wat de overheid van hen vroeg. Zij hebben te goeder trouw geïnvesteerd in emissiearme systemen die door de overheid erkend zijn. Dat het effect van deze systemen in praktijk tegenvalt, is zeer teleurstellend. Nu moet het kabinet de stap zetten om per bedrijf de uitstoot te gaan meten: meten is weten."

De gevolgen van het rapport kunnen groot zijn. Rechtbanken en de Raad van State hebben sinds 2019 al vaker de stikstofvermindering door nieuwe systemen in twijfel getrokken. Volgens hen konden vergunningen mogelijk op basis van foute informatie worden verstrekt.

Intrekken vergunningen?
Toch zijn er sinds die tijd honderden vergunningen verleend. Vergunningen dus, waarbij de werkelijke uitstoot is onderschat. Grote vraag is nu of de provincie die vergunningen moet en wil intrekken, of dat er opnieuw een berekening moet worden gemaakt. Met alle gevolgen van dien voor de veehouders. Volgens CDA'ster Tanja van de Ven een nieuw drama. "Boeren zitten opnieuw in de stress. Tot aan het plafond."