Deze rupsjes eten heel je struik leeg, Frans vertelt hoe erg dit is

28 mei 2023 om 10:30 • Aangepast 6 juni 2023 om 02:00
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer geeft hij in Stuifmail tips om slakken te weren en besteedt hij onder meer aandacht aan rupsjes die een hele struik leegeten en geeft hij antwoord op de vraag of een kwal gezien is of toch niet en of de kleine wespenboktor gevaarlijk is.

Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister deze hier:

Wachten op privacy instellingen...

Welke rupsen eten mijn hele struik leeg en dat elk jaar weer opnieuw?
Peter Krikken ziet elk jaar in dezelfde struik een heleboel rupsjes, die de struik kaalvreten. Daarnaast merkt hij dat als de rupsjes weg zijn de stuik opnieuw blad krijgt. Hoe mooi is dat! Dit is dan ook de opzet van de struik. De rupsen zijn rupsen van de nachtvlinderfamilie spinselmotten.

Vogelkersstippelmot (foto: Saxifraga/Ab H. Baas).
Vogelkersstippelmot (foto: Saxifraga/Ab H. Baas).

Op de foto van Peter zie je ook dat er veel spinsel om de rupsen zit. Dit fenomeen kom je vooral tegen in mei en juni. Om zich te beschermen tegen vijanden spinnen de rupsen van spinselmotten - ook wel stippelmotten genoemd - gezamenlijk een groot web. Dit grote web kan een hele struik of een hele boom beslaan. Het web van de mot is vrij taai en vogels en andere rupsen etende dieren kunnen er dan niet door. De rupsen kunnen dan ongestoord zo’n struik of boom helemaal kaal vreten. Daarna vindt de verpopping plaats in dat web. Als de vlinders dan eenmaal verdwenen zijn, krijgen die ingepakte struiken en bomen nieuwe blaadjes. Niets aan de hand dus.

Ton dacht een kwal te zien (foto: Ton Kuijpers).
Ton dacht een kwal te zien (foto: Ton Kuijpers).

Kwal op strand Goeree-Overflakkee of toch niet
Ton Kuijpers was op het strand van Goeree-Overflakkee en zag daar iets vreemds liggen. Hij dacht dat het een soort kwal was en stuurde mij een foto met de vraag of dit klopt. Allereerst dacht ik ook aan een kwal. Maar toen ik de foto vergrootte, zag ik dat dit niet het geval is. Het is iets dat ik al eerder ben tegengekomen: de eitjes van een gewone pijlinktvis. Deze eitjes bevinden zich in een streng aan elkaar. Het kunnen er meer zijn dan honderd. Dat Ton ze nu zag kan kloppen, want in het voorjaar gaan pijlinktvissen naar ondiep water om te paren. Dan spoelen zulke strengen weleens aan op het strand.

Een kleine wespenboktor (foto: Paul van der Vleuten).
Een kleine wespenboktor (foto: Paul van der Vleuten).

Wat is dit voor beestje?
Paul van der Vleuten stuurde mij een foto van een zwart insect met gele strepen. Hij vroeg zich af wat dit is. Dit insect heet kleine wespenboktor, deze boktor doet aan mimicry. De kleine wespenboktor bootst namelijk een wesp na. Veel mensen schrikken bij het horen van de naam boktor, maar dat hoeft niet. De meeste van deze insecten zijn ongevaarlijk voor ons. Zeker deze kleine wespenboktor. De volwassen dieren eten vooral stuifmeel, maar soms eten de vrouwtjes ook een ander insect op. Je hoeft ook niet bang te zijn dat de larven van de kleine wespenboktor iets aan je huis doen. De beestjes leven in - en eten vooral van - rottend loofhout. Het vaakst zie je ze in beuken, maar soms ook in dode bomen die door schimmels zijn aangetast.

Het werk van bladrollerrupsen (foto: Monique van Leer).
Het werk van bladrollerrupsen (foto: Monique van Leer).

In het bos liggen vreemde kokertjes
Monique van Leer kwam tijdens een wandeling in Limburg vreemde kokertjes tegen. Ze vroeg zich af wat dit zijn. Wat ze gezien heeft, is het werk van bladrollers. Dit zijn rupsen van de nachtvlinderfamilie met die naam. Over de wereld leven er zo’n tienduizend, in ons land ongeveer 350.

De grote appelbladroller (foto: Saxifraga/Ab H. Baas).
De grote appelbladroller (foto: Saxifraga/Ab H. Baas).

De rupsen van deze nachtvlinderfamilie leven in een opgerold, soms samengevouwen blad om vandaaruit veilig te kunnen vreten aan bladeren en vruchten van de struiken of bomen waarin ze leven. In de video van W. Popken kun je mooi zien hoe de rups van de gevlamde bladroller zich in zo’n blad spint.

Een bosrandroofvlieg (foto: Tanja Stamps).
Een bosrandroofvlieg (foto: Tanja Stamps).

Het lijkt op een daas, maar dan langer
Op de prachtige foto die Tanja Stamps mij stuurde zie je een langwerpig harig bruin insect met zwartgele poten. We hebben hier te maken met een bosrandroofvlieg. Deze naam spreekt voor zich. Deze soort kun je zeker tegenkomen in zandig Brabant en in de duinen. Het zijn echte rovers die jagen tijdens hun vlucht. Bij hen op het menu staan bijna alle vliegende insecten. Van vliegen en vlinders tot libellen. Daarnaast doen ze ook aan kannibalisme. Ze gaan op jacht vanuit een uitkijkpost en na een korte achtervolging grijpen ze de prooi met hun stekelige poten en doden ze die meteen. Daarna wordt het slachtoffer meegenomen naar een plek waar ze de prooi leegzuigen.

Viervlek (foto: Francine van den Broek).
Viervlek (foto: Francine van den Broek).

Wat is de naam van deze erg grote libel?
Francine van den Broek-Jungbeker stuurde mij een fantastisch mooie foto van een insect met geel als hoofdkleur. Daarnaast loopt het vrij brede achterlichaam taps toe en eindigt in een soort punt. We hebben hier te maken met een libellensoort uit de echte libellen. De naam is viervlek. Die naam heeft deze libel te danken aan het feit dat je halverwege de voorranden van de vleugels een donker vlekje ziet. Dat zie je niet bij andere libellensoorten. En vier vleugels betekent dus vier vlekjes. De in het water levende larven kruipen ergens tussen eind april tot half juli uit het water. Ze klemmen zich vast aan een stengel en dan begint het uitsluipen van deze mooie libellensoort achter de kop van die larve (ook wel nimf genoemd). Later zie je dan deze mooie soort rond onze Brabantse vennen of rond stilstaande, niet te grote plassen vliegen.

Wachten op privacy instellingen...

Uitsluipen libel – Josette Veltman-de Greef
In dit fantastisch mooie en korte filmpje zie je hoe een nimf een prachtige smaragdlibel wordt. Deels versneld, omdat het hele feest in totaal een paar uur duurt. Dit uitsluipfeest is een gevaarlijke tijd, want dit kan duren van een uur tot een hele dag (als het heel koud is) en dan zijn de libellen erg kwetsbaar.

Een muntvlindertje (foto: Nelly).
Een muntvlindertje (foto: Nelly).

Welk klein vlindertje bezoekt de prachtige bloemenzee?
Nelly stuurde mij een foto van een veld vol met bloemen. Middenin dat veld zie je een klein vlindertje. In haar bericht schrijft ze dat het vlindertje ongeveer een centimeter groot is en vier witte stipjes op de achtervleugels heeft. Volgens mij hebben we dan te maken met het muntvlindertje. Dit mooie kleine muntvlindertje van ongeveer vijftien millimeter groot kom je vaak tegen op zonnige plaatsen in bloemrijke weilanden of andere bloemrijke plekken zoals tuinen. De naam muntvlindertje is gebaseerd op het feit dat de rupsen vooral leven op muntsoorten, zoals watermunt en aarmunt. Toch kun je ze ook aantreffen op wilde marjolein, veldsalie en steentijm. Muntvlindertjes horen overigens thuis in de nachtvlinderfamilie, maar in het geval van dit vlindertje is het een dagactieve nachtvlinder.

Bruine kikkers bij het trapje in de cementkuip(foto: Ester Fermin).
Bruine kikkers bij het trapje in de cementkuip(foto: Ester Fermin).

Bruine kikkers te gast
Ester Fermin heeft het vorig jaar voor bruine kikkers gemakkelijk gemaakt door in een cementkuip een stenen trap aan te leggen. Het was oorspronkelijk de bedoeling om via deze cementkuip te zien hoeveel water er in de natte maand juni viel. Tot haar verbazing zaten er, naast heel veel water, ook twee bruine kikkers in de kuip. Door de trap van bakstenen en een plank neer te leggen, konden de kikkers er gemakkelijk in en uit. Sindsdien is het hun vijver en maakt het niet uit dat er ook algen inzitten. Toch halen ze die algen er regelmatig uit en hebben de kikkers een goed kikkerverblijf.

Koekoek met eitje blauwborst in de bek (foto: Erik Dinslage).
Koekoek met eitje blauwborst in de bek (foto: Erik Dinslage).

Rubriek mooie foto’s
Dit keer een foto van Erik Dinslage met een mooi verhaaltje. Deze koekoek vloog dichtbij mij in een rietkraag. Een blauwborst vloog alarmerend op. Na vijf minuten vloog de koekoek weer op, met dit groenige ei in haar bek. Waarschijnlijk afkomstig van de onfortuinlijke gastheer die nu een koekoeksjong groot mag gaan brengen in plaats van haar eigen jongen. Dit alles speelde zich in de vierde bergboezem, ietwat noordelijk van Breda.

Schapenbegrazing Loonse en Drunense Duinen (foto: Frans Kapteijns).
Schapenbegrazing Loonse en Drunense Duinen (foto: Frans Kapteijns).

Natuurtip
Zondag 4 juni kun je deelnemen aan een wandeling over de Loonse en Drunense Duinen. Deze duurt van tien uur 's ochtends tot een uur 's middags. Ontmoet de herder en zijn schapen tijdens deze tocht. De schapen, de commando’s van de herder en de honden die druk in de weer zijn om alles bij elkaar te houden... de schaapskudde verveelt nooit! Wist je dat de kudde onmisbaar is om de Loonse en Drunense Duinen zo mooi te houden? De boswachter vertelt je hier meer over, terwijl je intussen naar de schaapskudde wandelt. Daar tref je de herder die van alles over zijn werk en de schapen vertelt.

Meer informatie:
• Aanmelden verplicht en kan via deze link.

• Er wordt vertrokken vanaf parkeerplaats Bosch en Duin aan de Schoorstraat 50 in Udenhout. Dit kan overigens nog wijzigen. Maar als je aangemeld bent, wordt er goed gecommuniceerd.

• Trek stevige wandelschoenen aan.

• Draag kleren die passen bij het weer.

• Controleer jezelf achteraf altijd op teken.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!