Podcast

Uitgescholden en in elkaar geslagen: zwarte veldwachter nooit geaccepteerd

28 juni 2023 om 12:00 • Aangepast 7 juli 2023 om 02:02
nl
Een zwarte man die ooit tot slaaf gemaakt was, werd eind 18e eeuw veldwachter in Moergestel en Hilvarenbeek. Hij werd tegengewerkt door de plaatselijke bevolking en werd hij zelfs in elkaar geslagen in een kroeg. Toch bleef hij en kreeg hij zes kinderen met een witte vrouw. Ook al niet gebruikelijk in die tijd. In de vijfde aflevering van de podcast 'Zwart-wit verleden' bezoekt programmamaker Cindy de Koning Tilburg en omgeving.
Profielfoto van Redactie
Geschreven door

Cindy is in Moergestel en Hilvarenbeek en volgt daar het spoor van Johannes Pauli. Een voormalig tot slaaf gemaakte man die op de plantage van de familie Bles en later ook in Tilburg voor dezelfde familie werkte. Op de plantage heette hij Adam, maar in Tilburg kreeg hij in 1779 zijn nieuwe christelijke naam Johannes Pauli.

In Moergestel werd hij ondervorser oftewel veldwachter en moest daar de orde handhaven. Later ging hij naar Hilvarenbeeken daar bleef hij dat werk tot aan zijn dood in 1819 doen. Hij ondervond veel tegenwerking van de lokale bevolking. Hij werd uitgelachen en uitgescholden. In 1809 werd hij tijdens zijn werk in een kroeg in elkaar geslagen. "Dat is heftig dat je als ordehandhaver niet gerespecteerd wordt", zegt Xavier van Delft. Hij is filmmaker en verbeeldde het leven van Johannes Pauli in het project 'Verborgen verhalen'.

Ook opmerkelijk is dat Pauli trouwde met een witte vrouw. Dat gebeurde zelden in die tijd in deze regio. Hij kreeg met haar zes kinderen. Drie van hen werden ook veldwachter. Vanwege hun kleur hadden ook zij het lastig.

Straatnaam
Slechts een straatnaambordje verwijst nog naar de invloedrijke regentenfamilie Bles die in de 18e eeuw in Tilburg woonde. Cornelis was notaris en Marcellus verdiende een fortuin met handel in ‘de Oost’ en kocht daar onder meer de Heerlijkheid Moergestel van. Ook investeerde hij in de opkomende textielindustrie in de stad.

De familie Bles was een protestantse familie en dat waren volgens schrijver en journalist Paul Spapens altijd families met 'de mooie baantjes'. De katholieken hadden niet zoveel te zeggen in die tijd.

Spapens weet veel over de Tilburgse geschiedenis. Cornelis Bles werd door zijn huwelijk met de gegoede Marthe Peneux mede-eigenaar van een aantal plantages in Suriname met zeker 150 tot slaaf gemaakten. Ze woonde in een huis op stand midden in de gemeente die toen nog een groot dorp was. Het huis staat er al lang niet meer.

Wel is er een steegje achter de Schouwburgring naar ze vernoemd onder de naam Bleshof. "Het is bijna onvoorstelbaar dat ze dat steegje een straatnaam gegeven hebben", zegt Paul Spapens.

Zesdelige serie
Dit jaar herdenken en vieren we dat de slavernij op 1 juli 1863 werd afgeschaft. Het duurde vervolgens nog tien jaar voordat de tot slaaf gemaakten echt vrij waren. In de nieuwe podcast Zwart-wit verleden ontvouwen zich in zes delen een twintigtal ontluisterende verhalen. Verhalen van mensen die leefden en leven in Breda, Bergen op Zoom, Tilburg en Helmond.

Cindy is daar waar de mensen woonden, duikt in archieven en leert zo meer over het Brabant van toen en ook over de mensen in kwestie. Ze komt op bijzondere plekken en neemt de luisteraar mee in haar zoektocht en ontdekkingen. Dit alles wordt omlijst met inzicht in het koloniale verleden van Brabant. Iets waar steeds meer steden nu onderzoek naar doen of willen doen.

Klik hieronder op de icoontjes voor de nieuwe aflevering van de podcast Zwart-wit verleden in je favoriete podcastapp.

Wachten op privacy instellingen...

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Deel dit artikel
Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!