Een rover met stekelige poten en groene facetogen, Frans vertelt erover

25 juni 2023 om 08:30 • Aangepast 4 juli 2023 om 02:03
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij onder meer aandacht aan de macro opname van een bosrandroofvlieg, het groot avondrood, een sluipwesp en de vijgenskeletteermot.

Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister deze hier:

Wachten op privacy instellingen...

Wie zit er op de draad van een droogmolen?
Op de werkelijk prachtige foto die Jan van Esch mij stuurde, zie je een macro foto van een insect met stekelige zwartgele poten en groene factogen. We hebben hier te maken met een bosrandroofvlieg. Deze naam spreekt voor zich. Bosrandroofvliegen kun je zeker tegenkomen in zandig Brabant en in de duinen. Het zijn echte rovers die jagen tijdens hun vlucht. Bij hen op het menu staan bijna alle vliegende insecten. Van vliegen en vlinders tot libellen. Daarnaast doen ze aan kannibalisme. Ze gaan op jacht vanuit een uitkijkpost en na een korte achtervolging grijpen ze de prooi met hun stekelige poten. Ze doden die meteen. Daarna wordt het slachtoffer meegenomen naar een plek waar ze de prooi leegzuigen.

Een blauwe breedscheenjuffer (foto: Michel Felten).
Een blauwe breedscheenjuffer (foto: Michel Felten).

Juffer of libel?
Michel Felten stuurde mij een foto van een dier waarvan hij zich afvroeg of het een juffer of een libel is. Bij dit onderwerp stond ik uitgebreid stil in de allereerste podcast op 7 mei, die de titel droeg 'De wraak van de dode wants'. In de tweede podcast van 14 mei ging ik daarop door. Kortgezegd bestaan libellen uit twee takken: juffers en echte libellen. Juffers zijn meestal klein en houden, als ze stilzitten, de vleugels samengevouwen achter de rug. Echte libellen zijn groter en houden, als zij stilzitten, hun vleugels gespreid. De juffer die Michel dus gefotografeerd heeft, heeft de naam blauwe breedscheenjuffer. Deze soort is gemakkelijk te herkennen aan de opvallende brede scheen aan elke poot en een zwarte lengtestreep aan de buitenzijde. Mannetjes zijn vaalblauw van kleur, de vrouwtjes hebben een variabel kleurenpakket. Zij kunnen lichtgroen of wit zijn, terwijl er ook beige vrouwtjes rondvliegen.

Een grasmus of een bosrietzanger (foto: Yvonne Rommelaars).
Een grasmus of een bosrietzanger (foto: Yvonne Rommelaars).

Vogeltje gespot in landschapspark Moerenburg, maar welke?
Yvonne Rommelaars stuurde mij een foto en een filmpje van een vogel die ze had gezien in landschapspark Moerenburg. Het filmpje krijg ik niet geopend en op de foto zie ik maar een deel van de vogel. Wel een groot deel en op basis hiervan is het volgens mij een grasmus. Maar het kan ook een bosrietzanger zijn. Voor alle zekerheid heb ik haar vraag voorgelegd aan een echte vogelaar en die kwam tot dezelfde conclusie. Dus als Yvonne het filmpje nog eens zou kunnen sturen - maar dan op een andere manier - dan kan ik waarschijnlijk de juiste naam erop plakken.

Sluipwesp spec (foto: Corry Blommert).
Sluipwesp spec (foto: Corry Blommert).

Welk insect landde op de bamboestok bij de tomatenplanten?
Corry Blommert stuurde mij een foto van een insect op een steel. Ze vroeg mij welk insect dit is. Aangezien ik niet alle delen van het insect kan zien, kan ik niet met zekerheid de juiste naam geven, maar ik zie wel dat het een sluipwesp is. Als je de naam niet precies kan duiden, noemen we dit insect sluipwesp spec. Dat woord spec staat voor specimen. Dit is van oorsprong een Latijns woord. Als dit achter de eerste naam van een dier of plant staat, betekent specimen een exemplaar. Als zo’n dier of plant wel goed te herkennen is, komt achter de tweede naam de specifieke soort te staan, bijvoorbeeld in het geval van de sluipwesp: aulacus striatus. Deze gewone sluipwesp parasiteert vermoedelijk op houtbewonende kevers en vliesvleugeligen.

Het werk van de vijgenskeletteermot (foto: Roel Seegers).
Het werk van de vijgenskeletteermot (foto: Roel Seegers).

Wie vreet en rolt mijn vijgenbladeren op?
Roel Seegers heeft vijgenbomen, die het goed doen, maar dit jaar zijn de bladeren aangetast. Er zit een soort rag omheen en de bladeren krullen aan het uiteinde om. Zijn vraag is natuurlijk: wat kan dit zijn? Volgens mij heeft Roel te maken met de vijgenskeletteermot. De nachtvlinders van deze soort hebben hun eitjes afgezet op de bladeren van de vijgenbomen en daaruit zijn rupsen gekomen. Deze rupsen spinnen een web op de vijgenbladeren waardoor de bladeren aan het einde omkrullen. Daarna beginnen de rupsen met het eten van de bovenkant van het blad. De onderkant en de nervatuur laten ze met rust. Daardoor krijg je een soort skeletblad, vandaar de naam van deze mot. Er zijn steeds meer vijgenbomen in ons land en deze bomen doorstaan onze huidige zachte winters. Met als gevolg: steeds meer vijgenskeletteermotten. Een tip voor Roel: kijk eens op de volgende link, Hier kun je lezen hoe deze diertjes biologisch te bestrijden zijn.

Papa van de grote bonte specht met drie jonkies - Bianca Hermsen
Bianca Hermsen stuurde mij een link door van een short-filmpje van een papa van de grote bonte specht en drie jonkies.

Een larve en eitjes van de groene schildwants (foto: Malis van Kemenade).
Een larve en eitjes van de groene schildwants (foto: Malis van Kemenade).

Onder een blad zitten beestjes en eitjes, wat zijn het?
Op de foto hierboven, die Maïlis van Kemenade mij stuurde, zie je aan de onderkant van een blad insecten en ook nog wat eitjes. Als je goed kijkt naar die kleine zwarte insecten, zie je dat dit wantsen zijn. Volgens mij zijn dit de larven van de groene schildwants. Wantsen hebben een onvolledige gedaantewisseling, dus lijken de uit het ei gekomen jonkies al op de volwassen wants (imago), maar nog niet wat kleur betreft want die is eerst zwart.

Een nymf van de groene stinkwants (foto: Sytske Dijksen).
Een nymf van de groene stinkwants (foto: Sytske Dijksen).

Daarna komt de nimfsituatie (zie foto) waarbij het zwart nog maar een beetje aanwezig is. Daarna komt pas de echte groene kleur van de groene schildwants, die ook wel groene stinkwants wordt genoemd.

Het groot avondrood (foto; Judith van Poppel).
Het groot avondrood (foto; Judith van Poppel).

Bijzonder beestje in het zonnetje op de voordeur van een appartementencomplex in Moergestel
Judith van Poppel zag op de voordeur van het appartementencomplex waar haar ouders wonen een prachtig pastelrood beestje zitten. Ze vraagt zich af wat dit is. Judith heeft een van de mooiste nachtvlinders gefotografeerd, de naam is groot avondrood. Deze nachtvlinders zijn erg fraai gekleurd. Ze hebben olijfgroene voorvleugels en wat roze ertussen. Het groot avondrood is een nachtvlinder uit de mooie familie van de pijlstaarten. Dit zijn echte nachtvlinders, die vanaf de schemering op zoek gaan naar vooral kamperfoelie. De rupsen van deze nachtvlinders kun je vaak in plantsoenen en tuinen tegenkomen. Dan moeten daar planten staan zoals kattenstaart, waterdrieblad (vijver) of fuchsia. Bijzonder is dat groot avondrood, zo blijkt uit onderzoek, kleuren kan onderscheiden met hun grote ogen.

Een julikever (foto: Peter Timmerman).
Een julikever (foto: Peter Timmerman).

Komt deze kever ook voor in Nederland?
Peter Timmerman heeft in Turkije wat bijzondere kevers gezien, waarbij een mij meteen opviel. Dat is de julikever. In de wereld van de bladsprietkevers zijn er drie die naar de maand van hun activiteiten genoemd worden. Zo heb je de overbekende meikevers, de junikevers en de in Nederland steeds zeldzamer wordende julikevers. In ons land kun je deze nog enkel tegenkomen in de dennenbossen bij kustduinen. Julikevers hebben mooie dekschilden met gemarmerde tekeningen in de kleur zwartbruin en daarnaast witte of gele vlekken. Beide geslachten zien er zo uit, maar het vrouwtje is een stuk groter (vier centimeter). Mannetjes hebben daartegenover grote, gevederde antennes. Volwassen julikevers zitten dus graag in dennenbossen waar ze eten aan dennennaalden. De larven, engerlingen genoemd, van deze julikevers eten net zoals de larven van andere bladsprietkevers wortels van grassen.

Een viervlek (foto: Francine van den Broek-Jungbeker).
Een viervlek (foto: Francine van den Broek-Jungbeker).

Rubriek mooie foto’s
In de rubriek mooie foto's dit keer een foto die gemaakt is door Francine van den Broek-Jungbeker. Zij zag een prachtige libel in het zonnetje. Dit is een libel met de naam viervlek.

De Loonse en Drunense Duinen (foto: Frans Kapteijns).
De Loonse en Drunense Duinen (foto: Frans Kapteijns).

Natuurtip
Vrijdag 30 juni wordt van negen tot elf uur ;s avonds deelnemen aan een zomeravondwandeling door de Loonse en Drunense Duinen. De lucht koelt dan langzaam af, de lichtintensiteit vermindert en de schaduwen worden langer. De rust daalt neer in het bos en op de zandvlakte. Het dagleven neemt af, het nachtleven ontwaakt. Wat een belevenis!

Meer informatie:
• Aanmelden is verplicht en kan via deze link.

• Leden van Natuurmonumenten betalen 8,75 euro, niet-leden 12,50 euro.

• Vertrekpunt is de parkeerplaats bij De Rustende Jager aan de Oude Bossche Baan 11 in Biezenmortel.

• De excursie is gericht op volwassenen. Oudere kinderen zijn onder begeleiding van een volwassene ook welkom.

• Trek stevige wandelschoenen aan.

• Draag kleren die passen bij het weer.

• Controleer jezelf achteraf altijd op teken.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!