Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister deze hier:

Kleinzoon (11) gaat voor het eerst vissen en heeft al na tien minuten beet
Begin juli was de kleinzoon (11 jaar) van oma Ingrid Beeris aan het vissen en hij had voor het eerst beet. Oma en kleinzoon willen weleens weten wat ze gevangen hadden dus stuurde ze me een foto. Op de foto zie je een metallic groene vis met zwarte vlekken. Ik herkende de vis meteen, dit is een zonnebaars. Natuurbeschermers zijn helemaal niet blij met deze vissoort, want dit is een heel vervelende invasieve soort. Die is ooit uitgezet in de Benelux door niet verstandige mensen en is inmiddels een vloek in ons zoetwater. Aangezien ze geen natuurlijke vijanden kennen, wordt - als er eenmaal zonnebaarzen in een ven of poel zitten - de populatie daar binnen een mum van tijd heel groot. Ze vreten dan onder meer eieren en larven van andere vissensoorten en amfibieën op. Inmiddels mag de zonnebaars in heel Europa die niet meer verhandeld, gehouden en vervoerd worden.

Doorgezaagde plank met paarse 'bonen'
Koen van Roessel stuurde mij een foto van een doorgezaagde plank met daarin 'paarsachtige op bonen lijkende dingen', zoals hij het omschreef. Hij vermoedde dat dit door een bij was gedaan. Daar heeft Koen helemaal gelijk in. Volgens mij zijn dit poppen - of cocons - van een metselbij.

Metselbijen komen bij een temperatuur boven de 10 graden al tevoorschijn. Na de paring beginnen de vrouwtjes in nestgangen eitjes af te zetten met voedsel. Ze metselen tussen die eitjes tussenschotten en sluiten dit geheel af met afsluitdekseltjes van zand, leem of klei. Later komen de larven uit die eitjes. Die eten dan dit voedsel op en gaan verpoppen. Die poppen/cocons bevinden zich in de doorgezaagde plank bij Koen.

Plotseling veel bloemen in de tuin, maar wat zijn het?
Marian van Appeldoorn vindt in haar tuin steeds meer van een bepaald bloempje en vraagt zich af wat dit is. Ze heeft in haar tuin de prachtige plant staan met de naam zeepkruid. Sinds 1500 is deze plant al in ons land. Voor die tijd kwam de plant vooral voor in het zuiden van Europa. Zeepkruid behoort tot de mooie familie van de anjers en groeit graag op droge kalkhoudende bodems die niet al te voedselrijk zijn. Als de bloemen aan deze plant komen, ruik je een heerlijke geur in je tuin. De naam zeepkruid draagt deze plant niet voor niets, want de plant bevat saponinen ofwel zeepstoffen. Die maakt de plant aan als bescherming tegen insectenvraat en de groei van bacteriën en schimmels. In het verleden werden de wortels van zeepkruid geoogst om wasgoed te bleken. Het aftreksel van de wortels werd dan tot schuim geklopt. Dit zeepkruidschuim werd dan over het wasgoed gesprenkeld. Het wasgoed werd daarna op de bleekweiden in de zon gelegd en na droging werd het gedroogde schuim hiervan afgeborsteld. Zeepkruid werd daarnaast gebruikt bij het verwijderen van vetvlekken. Pak maar eens wat blaadjes en wrijf die heel fijn, dan ruik je ook de heerlijke geur.

Op de was zat een schoonheid van wel vijf centimeter!
Op de foto van Paul Alsemgeest zie je een grote grijze vlinder op de rug. Paul wil graag weten met wat voor schoonheid hij van doen had. De schoonheid die hij zag, is een nachtvlinder uit de familie van de pijlstaarten, namelijk de windepijlstaartvlinder. Deze echte nachtvlinders zijn vrij groot. Ze kunnen een spanwijdte hebben tussen de negen tot twaalf centimeter. Bijzonder is dat windepijlstaarten over een korte afstand een snelheid van wel honderd kilometer per uur kunnen halen, maar vaak is de gemiddelde snelheid zo’n 50 kilometer per uur. Windepijlstaartvlinders zijn in principe trekvlinders uit Zuid-Europa, maar ze worden steeds vaker in ons land aangetroffen. Wel jaarlijks in wisselende aantallen. Er zijn zelfs trekkende windepijlstaartvlinders, die worden soms boven zee waargenomen. Windepijlstaarten zijn nachtactieve vlinders, die sterk aangetrokken worden door kunstlicht. Kamperfoelie en zeepkruid zijn planten waar deze vlinders graag in de nacht op afvliegen om daar nectar op te zuigen.

Veel schimmel op de eikenbladeren
Tonny van de Moosdijk stuurde mij een foto van eikenbladeren en vroeg zich af waarom er schimmel op die eikenbladeren zat. Wat hij gezien heeft, noemen we eikenmeeldauw. Vaak zie je dat het meest bij eiken in heel warme zomers met een hoge luchtvochtigheid. Zeker als de bomen nat zijn na regen. De voorzomer van 2023 (eind juni/begin juli) had zo’n type weer, met daarnaast ook nog eens veel insectenvraat. Gelukkig zullen de eiken niet sterven van deze eikenmeeldauw, maar ze worden er wel minder gezond van. Tonny kan er meer over lezen in het artikel over eikenmeeldauw via deze link.

Vlaamse gaai speelt voor eekhoorn - Marja van der Zee
Bekend is dat eekhoorns makkelijk het klepje van een voederkastje kunnen openen. Maar dat een Vlaamse gaai dat ook kan…. dat wist Marja van der Zee niet. Hier vind je het filmpje.

Een keverachtige in de wilde tuin
Frank Hermans zag in zijn stukje wilde tuin een insect. Hij dacht aan een keverachtige, verder kwam hij niet. Nu kan ik me dat voorstellen bij het zien van de foto. Het insect lijkt inderdaad op een kever, maar het is een insect uit de wantsenfamilie. En dan nog een speciale, want dit is de nimf van de zuringrandwants, ook wel zuringwants genoemd. Wantsen hebben een niet volledige gedaantewisseling. De dieren die uit het ei komen, lijken al een beetje op het latere volwassen dier, ook wel imago genoemd. Vlak voordat ze dus imago genoemd worden, noemen we ze nimf en dat is dit diertje ook (zie ook de tweede foto) is op de foto te zien in de wilde tuin van Frank.

De nimf is vleugelloos in tegenstelling tot het imago van de zuringwantsen. Die laatste zitten vaak op zonnige plekken. Mochten de diertjes verstoord worden, dan laten ze zich vallen of vliegen ze weg. Het zijn namelijk uitstekende vliegers, die meteen kunnen wegvliegen. Waar ze ook zitten. Ze hoeven niet eens ergens naartoe te klimmen om een betere startplaats te hebben.

Bruine 'dingetjes' op de bladeren van een sinaasappelboompje
Corry Duindam had wat bruine 'dingetjes' op de balderen van haar sinaasappelboompje. Later zag ze op die bladeren kleine bruine beestjes. Ze dacht niet aan luizen waren, maar ze had geen idee wat het dan wel zou zijn. Dit zijn inderdaad geen gewone luizen, maar schildluizen. Alle schildluizen zijn plantenzuigers. Ze zuigen de sap op van planten. Over heel de wereld leven ongeveer zo’n zevenduizend soorten schildluizen en dit zijn allemaal parasitaire plantenzuigers. De mannetjes van deze soort hebben poten en vleugels, de vrouwtjes hebben dit niet. Zij zitten dan ook permanent onder hun schilden vastgehecht aan de bladeren waarop ze leven. Als je naar de bladeren kijkt van de aangetaste plant, dan denk je dat de bladeren bezet zijn met pokken, maar dit zijn dus schildluizen in schermen. Wil je van het probleem afkomen en je plant is nog niet zo groot, dan is er een heel simpele methode. Houdt de plant met de aangetaste bladeren vijftien minuten onder water, dan verdrinkt zo’n hele groep schildluizen.

Vrouwtjes zwarte roodstaarten doen (bijna) alles alleen
Sylvia de Rooij en haar moeder zagen in moeders tuin in Etten-Leur telkens het vrouwtje van de zwarte roodstaart. Zij vroegen zich af waar het mannetje zou zijn. De vrouwtjes van de zwarte roodstaart zien er minder zwart uit. Die hebben een bruingrijs, enigszins roetkleurig verenpak, terwijl de mannetjes een zwartgrijs verenpak hebben met een witte vleugelvlek. Natuurlijk hebben ze allebei in de staart rode veren.

Vrouwtjes van de zwarte roodstaart bouwen hun nesten op richels, in spleten en als het kan onder dakpannen. Zo’n nest bestaat voornamelijk uit gras, takjes en mos. Daarna legt ze vier tot zes eitjes en die bebroedt zij ook. Dit broeden kan zo’n dertien tot zeventien dagen duren. Mannetjes brengen de tijd intussen zingend en parend door.

Rubriek mooie foto’s
In de rubriek mooie foto's dit keer een foto die Hilde Bastiaansen maakte van een koninginnenpage. De afgelopen dagen had ze heel wat vlinders in haar tuin geteld, voor de Vlinderstichting.

Natuurtip
Zaterdag 22 juli vindt een vleermuizenexcursie plaats door natuurgebied Kampina. Deze duurt van halfnegen tot halfelf 's avonds. Vroeger wisten mensen nauwelijks iets van de vleermuis af. 'Onbekend maakt onbemind' is helaas ook bij de vleermuis het geval. Gelukkig is de afgelopen decennia veel over het leven van deze mysterieuze zoogdieren bekend geworden. Het blijkt dat er veel fabels zijn en dat de vleermuis absoluut niet eng is.

De excursieleider neemt de deelnemers mee in de leefwereld van de vleermuis. Met de bat-detector zoeken ze de mooiste plekjes op om deze vliegende zoogdieren op te sporen.

Meer informatie:

• Vertrekpunt is de parkeerplaats aan de Annadreef (te bereiken via de Kempseweg in Boxtel.

• Aanmelden is verplicht en kan via deze link.

• Leden van Natuurmonumenten betalen 10,50 euro, niet-leden vijftien euro.

• De excursie is gericht op volwassenen. Oudere kinderen zijn onder begeleiding van een volwassene ook welkom.

• Trek stevige wandelschoenen aan.

• Draag kleren die passen bij het weer.

• Controleer jezelf achteraf altijd op teken.