Dit 'huisdier' moet iedereen willen, Frans legt uit waarom

23 juli 2023 om 09:30 • Aangepast 4 augustus 2023 om 02:03
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij onder meer aandacht aan een heel mooi gal in een wilgenboom, een getijgerde lijmspuiter en een witte larve met stippen.

Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister deze hier:

Wachten op privacy instellingen...

Zeer nuttig huisdier, dit wil iedereen!
Jeroen van den Berkmortel ontdekte een bepaalde soort spin in zijn huis en hij wil graag weten welke spin het is. Op de foto zie je een spin met een geel achterlijf en zwarte vlekken op het geel. Ik denk dat we te maken hebben met de spin met de prachtige naam getijgerde lijmspuiter. Deze spinnen worden niet groter dan vijf millimeter en dan hebben we het over de vrouwtjes. Mannetjes zijn nog een stuk kleiner. Dit zijn heel nuttige spinnen, die hun prooi op een afstand van twee centimeter vangen door er iets kleverigs op af te schieten, vandaar de naam. De prooi plakt vervolgens vast op deze ondergrond en zodoende kan de spin deze prooi grijpen. Op het menu staan muggen, en vliegen en dit is de enige spin die zilvervisjes, papiervisjes en ovenvisjes ongemerkt kan besluipen. Feitelijk zou iedereen zo'n huisdier willen, denk ik.

Het zwart weeskind is de grootste nachtvlinder van de uilenfamilie (foto: Martien van Helmond).
Het zwart weeskind is de grootste nachtvlinder van de uilenfamilie (foto: Martien van Helmond).

Een weeskind in de parasol
Martien van Helmond trof bij het opendraaien van zijn parasol een nachtvlinder aan. Hij wil graag weten welke het is. Volgens is dit de nachtvlinder zwart weeskind. Dit is een van de grootste nachtvlinders van de uilenfamilie. Die familie heeft vermoedelijk de naam te danken aan het feit dat dit forse vlinders zijn met bruine bovenvleugels. De meest bekende van de uilenfamilie is de huismoeder.

De nachtvlinder huismoeder (foto: Saxifraga/Peter Gergely).
De nachtvlinder huismoeder (foto: Saxifraga/Peter Gergely).

Het zwart weeskind heeft zich pas sinds deze eeuw verspreid over ons land. In de vorige eeuw enkel was 'ie eigenlijk alleen te vinden in Limburg. De naam weeskind wijst vermoedelijk naar de weeskindermeisjes in Amsterdam, die de kleuren van Amsterdam in hun kleren moesten hebben. Kunstschilder Max Liebermann schilderde van 1874 tot 1914 deze meisjes uit het Amsterdamse Burgerweeshuis. Je ziet de kleuren enkel op de achtervleugels, zie de foto van de huismoeder.

Een eikenpage (foto: Kitty Kiaora).
Een eikenpage (foto: Kitty Kiaora).

Een verfomfaaid vlindertje op een parkeerterrein
Kitty Kiaora trof een klein verfomfaaid vlindertje op een parkeerterrein en heeft het diertje in een boom gezet. Ze vroeg zich welke soort ze gezien had. Deze dagvlinder heeft donkere vleugels en je ziet ook vaag een blauwige kleur dus denk ik dat deze dagvlinder het mannetje is van de eikenpage. Je ziet eikenpages niet zo snel, omdat ze zich gedurende de dag vrij hoog in eikenbomen begeven. Om precies te zijn aan het eind van takken die in de volle zon groeien. Ze leven van de honingdauw op die bladeren. Heeft een regenbui de honigdauw weggespoeld, dan gaan ze op zoek naar sporkehout. Blijkbaar vinden ze daar hun meest favoriete nectar. Als er geen sporkehout is, zoeken ze die nectar bij boerenwormkruid, distels en zelfs bij bramen. Als je op een warme zomerdag turend naar de kronen van eikenbomen vlinders ziet fladderen, kunnen dat deze eikenpages zijn.

De larve van het tienvleklieveheersbeestje (foto: Willy van Eijk).
De larve van het tienvleklieveheersbeestje (foto: Willy van Eijk).

Mooi insect, nog niet eerder gezien in de afgelopen 75 jaar
Willy van Eijk zag een erg mooi insect dat hij gedurende zijn 75-jarige leven tot nu toe nog nooit gezien had. Hij wil graag weten wat dit is. Het insect is helemaal wit, heeft op het lichaam kleine en grote zwarte bolletjes en heeft zes poten. Het is inderdaad een insect, het is namelijk de larve van ons inheemse tienvleklieveheersbeestje. Tegenwoordig kan je het tienvleklieveheersbeestje bijna overal vinden in ons land, maar vroeger kwam je dit mooie lieveheersbeestje alleen tegen in Zuid Limburg. Het volwassen exemplaar van dit lieveheersbeestje is bolvormiger dan de andere lieveheersbeestjes. Het diertje is dan naar achteren toe ook breder. Op hun dekschilden zie je in totaal tien grote vlekken en opvallend liggen er drie evenwijdig aan de naad tussen de dekschilden. Uitzonderlijk zijn er tienvleklieveheersbeestjes die geen vlekken hebben op hun bruinrode dekschilden. Dan wordt het heel lastig ze te herkennen. Ook deze lieveheersbeestjes eten luizen. Zowel de mooie witte larve als het volwassen diertje. Op dit filmpje van Het Wildepad is een volwassen tienvleklieveheersbeestje te zien.

Een bessenglasvlinder (foto: Yvonne Oudenhijsen).
Een bessenglasvlinder (foto: Yvonne Oudenhijsen).

Geen schorpioenvlieg, wat wel?
Yvonne Oudenhuijsen stuurde mij een foto van een insect met doorzichtige vleugels en een donker achterlijf met gele strepen. Zij dacht aan een lid van de schorpioenvliegen, maar dit is een lid van de nachtvlinderfamilie van de wesp- of glasvlinders. Volgens mij is dit de bessenglasvlinder. Dit is een heel bijzondere ontdekking van Yvonne, want hoewel bessenglasvlinders redelijk algemeen voorkomen in ons land, worden ze zelden gezien. Zelf ben ik deze nachtvlindersoort ook maar één keer tegengekomen. Je komt deze nachtvlinders het meest tegen in struiken waar bessen aan zitten, vandaar hun naam. Voorbeelden van deze struiken zijn aalbes, zwarte bes en kruisbes.. Dit soort struiken zijn namelijk planten waar de rupsen van de bessenglasvlinder op leven. Dus zie je ze voornamelijk in volkstuinen en tuinen waar veel bessen groeien. Meer informatie kan Eveline vinden bij de Vlinderstichting.

Kolibrievlinder op zeepkruid - Carel Kuijten
De kolibrievlinder is weer volop in ons land. Carel Kuijten maakte er een heel mooi video van, die vind je hier.

Een houtsluipwesp, ok wel stenarella domator genoemd (foto: Karin van Zon).
Een houtsluipwesp, ok wel stenarella domator genoemd (foto: Karin van Zon).

Er vliegt zomaar een raar beest binnen!
Bij Karin van Zon thuis vloog een raar dier naar binnen. Ze wil graag weten wat het is. Op de foto is heel goed te zien dat dit een van de mooiere wespen is , de houtsluipwesp. Dit zijn parasitaire wespen, die vooral op zoek zijn naar larven van metselbijen, graafwespen en ook wel bladsnijderbijen. De houtsluipwesp is helemaal zwart en je kunt zien dat deze wesp een heel lange legboor heeft. Op de foto staat dus een vrouwtje dat op zoek is naar geschikte slachtoffers in het hout. Eenmaal getraceerd, boort (dat is echt zo) ze met haar legboor een gaatje in het hout. Dit boren eindigt bij de gevonden larve. Deze verlamt ze met gif en vervolgens legt ze een eitje in die verlamde larve. Als dit eitje uitkomt, eet die larve de levende larve van het slachtoffer op. Op het bijgevoegde filmpje van André Schulting zie je zo’n houtsluipwesp in actie.

De gal van de gewone wilgenroosjesgalmug (foto: Maaike Wiersma).
De gal van de gewone wilgenroosjesgalmug (foto: Maaike Wiersma).

Op internet niet te vinden, wat zit er toch in de wilg?
Maaike Wiersma stuurde mij een foto van een wilgenboom met tussen de bladeren een vreemd groeisel. Ze vraagt zich af waarmee we hier te maken hebben. Dit vreemde groeisel bij wilgenbomen is de gal van de gewone wilgenroosjesgalmug. Dit door de boom gemaakte groeisel bestaat uit dichte rozetten van bladeren, meestal aan de takuiteinden van vooral de amandelwilg en schietwilg. In het begin is de kleur van deze gal groen, maar naar de winter toe verdroogt de gal en wordt die bruin.

Een gal is een woekering van een plant, die ontstaat door een parasiet of symbiont. De meeste gallen worden veroorzaakt door insecten. Je hebt galwespen, galmuggen, galmijten, galvliegen en verder nog soorten zoals de gewone vijgenwesp en bladluis. In die gallen zitten de eitjes van deze insecten. De gal, waarvan de vorm specifiek is voor een bepaalde parasiet, dient als behuizing en voedsel voor de larve.

Een stippelmot (foto: Huub van der Velden).
Een stippelmot (foto: Huub van der Velden).

Wat voor beestje bevindt zich in de hotelkamer van mijn dochter?
Huub van der Velden stuurde mij een foto van een beestje dat zijn dochter in haar hotelkamer zag. Hij wil graag weten wat dit is. Op de foto zie je een langwerpig wit beestje met allemaal zwarte stippen. We hebben hier te maken met de nachtvlinder met de naam stippelmot. De stippelmotten, ook wel spinselmotten genoemd, behoren tot de familie van de microvlinders. De vlinders vallen bijna niet op, maar hun rupsen wel. Deze rupsen maken een groot tot gigantisch groot spinsel (web) rond hen. Zo’n groot web kan een hele struik of een hele boom beslaan. Het web van de mot is vrij taai, vogels en andere rupsen etende dieren kunnen er niet door komen. De rupsen kunnen zo ongestoord zo’n struik of boom helemaal kaal vreten. Daarna vindt de verpopping plaats, in dat web. Als de vlinders eenmaal verdwenen zijn, krijgen die ingepakte struiken en bomen nieuwe blaadjes. Niets aan de hand dus!

Een platbuik (foto: Kyan Fransen).
Een platbuik (foto: Kyan Fransen).

Rubriek mooie foto’s
Dit keer in deze rubriek een mooie gedetailleerde foto van een libelle, de platbuik. De foto is gemaakt door Kyan Fransen. "Zijn die mobieltjes van de jeugd toch de moeite waard", knipoogt moeder Mary-Jane Smetsers.

Natuurtip
Woensdag 26 juli wordt van elf uur 's ochtends tot een uur 's middags een Peel-ontdektocht georganiseerd door nationaal park de Groote Peel.

De activiteit heeft de titel 'Zin in Zomer' gekregen. Tijdens deze gezinstocht ga je, samen met een Peelgids van Staatsbosbeheer, allerlei leuke opdrachtjes doen in de natuur. Actief, informatief en ook een beetje creatief.

Meer informatie
Vertrekpunt is de balie van buitencentrum De Pelen aan de Moostdijk 15 in Ospel.

Volwassenen betalen zes euro, kinderen vier euro.

Online reserveren is verplicht en kan via deze link.

De excursie is geschikt voor gezinnen met kinderen vanaf 4 jaar.

De route is ongeveer anderhalve kilometer lang en de activiteit duurt anderhalf tot twee uur.

Meer informatie is verkrijgbaar via [email protected], telefonisch (0495 – 641 497) of via de website van de Pelen.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!