Deze vogel herken je (nog) niet want dat zou agressie oproepen, weet Frans

6 augustus 2023 om 09:30 • Aangepast 15 augustus 2023 om 02:06
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij onder meer aandacht aan een jonge roodborst, vliegende mieren en een lori van de Blauwe Bergen.

Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister deze hier:

Wachten op privacy instellingen...

Vreemde vogel op camping De Muie bij Sint Maartensdijk
Piet Hoedenmakers zat voor zijn stacaravan op camping De Muie in het Zeeuwse Sint-Maartensdijk en zag daar heel de dag allerlei soorten vogels fladderen. Hij zag tussen al die gevederde vrienden een vogel die hij niet meteen kon thuisbrengen. Hij stuurde mij bovenstaande foto. Hierop zie je een bruine vogel met op de borst en een deel van de rug een gespikkeld verenpak. We hebben te maken met een jonge roodborst. Pas later krijgen deze jonge vogels hun mooie oranjerode kleur op de borst.

In het begin zitten deze jonge vogels nog zo’n vijftien dagen op het nest. Daarna vliegen ze uit. Vader en moeder roodborst blijven deze jonge nakomelingen nog twee tot drie weken voeren en in die tussentijd komt langzaam het roodborstenpak op kleur. Dit moet ook niet te vlug gebeuren, want dat zou agressie oproepen bij de volwassen roodborsten. Ondanks dat de roodborsten er liefelijk uitzien, zijn het zeer territoriale dieren. Tien procent sterft tijdens de voortplantingstijd.

Spinsel met coconnetjes op een geranium (foto: Yvonne Rommelaars).
Spinsel met coconnetjes op een geranium (foto: Yvonne Rommelaars).

Spinsel met coconnetjes op de geranium
Yvonne Rommelaars zag spinsel op een geranium en op dit spinsel enige coconnetjes. Ze vraagt zich af wat dit kan zijn. Volgens mij zijn dit cocons (poppen) van een van de vele soorten bladwespen. Bladwespen horen thuis bij de grote familie van de vliesvleugeligen, maar hebben geen wespentaille. Daarnaast hebben ze larven die lijken op de rupsen van vlinders. Die worden dan ook bastaardrupsen genoemd. Een andere naam voor deze groep van vliesvleugeligen is zaagwespen. Deze naam is gebaseerd op het feit dat de vrouwtjes een zaagvormige legboor op het eind van hun achterlijf hebben. In ons land leven ongeveer 535 soorten bladwespen.

Een gamma-uil cfoto: Dithlinde Crielaers).
Een gamma-uil cfoto: Dithlinde Crielaers).

Vreemde vlinder, lijkt op een blaadje
Bij het snoeien van de klimrozen kwam Dithinde Crielaars een vlinder tegen. Ze stuurde mij een foto. Wat meteen opvalt bij deze nachtvlinder is de witte - soms zilverkleurige - vlek op beide voorvleugels. Soms lijkt deze vlek op een Griekse Y, ook wel gamma genoemd, maar soms ook op een pistooltje. De naam van dit dier is dan ook gamma-uil, maar je komt ook de naam pistooltje tegen. Dit omdat het gammateken dus soms iets weg heeft van een ouderwets pistool. De voorvleugels van deze vlinder zijn bruin en grijs, met soms een paarsachtige tint. Gamma-uilen zijn echte trekvlinders die vanuit het Middellands Zeegebied - in de nacht. maar ook overdag - naar ons land trekken. Ze bezoeken overdag geregeld bloemen en worden dan weleens verward met de kolibrievlinder, omdat ze wanneer ze eenmaal op zo’n bloem geland zijn met trillende vleugels op die bloem zitten.

Het werk van een harsmannetje (foto: Jolanda Knol).
Het werk van een harsmannetje (foto: Jolanda Knol).

Bij het snoeien vreemde harde bollen ontdekt aan takken
Jolanda Knol vond bollen bij het snoeien van een struik. Die bollen waren vergroeid met de takken. Ze vraagt zich af wat dit kan zijn, Volgens mij zijn dit gallen van harsmannetjes. Vrouwtjes van de harsbuilvlinder leggen hun eitjes op jonge, meestal zijtakken van naaldbomen,. Vaak op de grove den. Uit die eitjes komen later rupsen en die beginnen aan de schors van de boom te knagen. De naaldboom probeert de knager weg te jagen door hars af te scheiden, maar dat vinden de rupsen van de harsbuilvlinder juist perfect. Met de hoeveelheid hars, de ontlasting van de rups en spinsel bouwt zo’n rups dan een mooie gal voor zichzelf. Tevens zorgt de rups dat er in het midden van de gal twee ruimtes, kamers, overblijven. Een kamer is voor de rups zelf, waarin ze kan leven en groeien. De andere kamer is een soort toilet. In die kamer dropt die rups dan zijn of haar ontlasting. Mooi toch, een eigen toilet! Later wordt de rups een pop. Die blijft niet stil liggen, maar duwt zichzelf door de zacht geworden gal naar buiten. Dit is heel handig voor de uit te komen vlinder. Die kan dan zonder aan de hars vast te blijven kleven wegvliegen.

Een hommel vol stuifmeel (foto: Mariët Maas).
Een hommel vol stuifmeel (foto: Mariët Maas).

Hommel met heel veel stuifmeel op het lichaam
Mariët Maas ziet overdag en 's avonds hommels op en neer vliegen tussen de bloemen in haar tuin. Maar wat haar erg opvalt, is dat de hommel of hommels vol stuifmeel zitten, maar niet alleen aan de poten, zie de foto hierboven. Haar vraag is dan ook: wat is er toch aan de hand met deze hommel of hommels. Feitelijk niets. Die hommels zijn de werksters van het volk en verzamelen stuifmeel en nectar. Dit doen ze heel de dag en soms tot diep in de avond. In principe pakken ze stuifmeel en nectar en verwerken dit mengsel met hun voorpoten tot een soort balletjes. Die balletjes plakken ze aan hun achterpoten en zo nemen dit mee naar hun nest. Je snapt natuurlijk wel dat ze voor deze actie allerlei bewegingen moeten maken. Zo verspreidt het stuifmaal zich ook over de rest van hun lichaam en komen ze helemaal vol te zitten. Natuurlijk zie dit vooral bij grote bloemvormen. In deze video van Tjitske Wijzenbeek kan je dat mooi zien.

Wachten op privacy instellingen...

Bronstige reebok loopt blauwtje – Neervoort46
De bronsttijd van reeën begint eind juli en duurt tot ongeveer half augustus. De reebokken zijn nu op zoek naar reegeiten om te paren, in vaktermen ‘beslaan’ genoemd. Je hoort hun 'geblaf' dan heel duidelijk, luister maar eens. Op de video hierboven zie je een reebok achter een vrouwtje rennen, het is duidelijk bronsttijd. 'Mindere' mannetjes worden verjaagd. Maar het blijft de hinde die moet toestemmen!

De larve van een waterkever (foto: Irma de Lange-Bolhuis).
De larve van een waterkever (foto: Irma de Lange-Bolhuis).

Diertje is de weg kwijt
Irma de Lange-Bolhuis kwam op Discover van Google een artikel van mij tegen en vroeg zich af of ik ook vragen zou willen beantwoorden van mensen uit het mooie Friesland. Natuurlijk! Ze stuurde een bericht met daarin een foto van een diertje dat ze niet kon thuisbrengen. Op de foto zie je inderdaad een beetje vreemd wezen, maar ik herken het meteen. Het is namelijk de larve van een waterkever. Maar deze larve is een beetje de weg kwijt. Of beter gezegd: het water kwijt. De larve is bruin van kleur en heeft een wat brede kop.

Het diertje was op zoek naar water, want buiten het water kan dit insect niet overleven. In het water zijn dit echte rovers. Ook de volwassen kevers zijn dat. Ze jagen vooral op waterinsecten maar ook kleine vissen en salamanders worden buitgemaakt. Ze leven in allerlei soorten plassen, maar hebben een voorkeur voor dichte onderwatervegetatie. Sloten en vennen zijn favoriet. Als een plas te vol is of er te weinig prooien leven, vliegen ze weg. Dit doen ze voornamelijk in de nacht. Hopelijk heeft deze larve snel wat water gevonden, anders heeft dit diertje het niet overleefd.

Vliegende mieren (foto: Miranda Oostvogels).
Vliegende mieren (foto: Miranda Oostvogels).

Vliegende mieren, een aparte soort?
Miranda Oostvogels heeft een foto gestuurd van een hoopje zand met daarop heel kleine bruine mieren. Vanuit die hoopjes ziet ze af en toe wat mieren wegvliegen. Ze vraagt zich af hoe het zit met die vliegende mieren. is dit een andere soort dan de gewone mier? Een andere soort is dit zeker niet, maar in een bepaalde periode krijgen sommige vrouwtjes (toekomstige koninginnen) en mannetjes vleugels. Beide stijgen vervolgens hoog op in de lucht en daar vindt dan de paring plaats. We noemen dit vliegen dan de paringsvlucht, net zoals bij honingbijen.

Mieren horen dan ook bij de familie van de bijen, hommels en wespen. Feitelijk is een mier ooit een sluipwesp geweest die in de evolutie door de te grote concurrentie in de lucht, zich is gaan ingraven, de vleugels heeft afgebeten en ondergronds een kolonie is gaan vormen. Alleen de paring is hetzelfde gebleven. Zo krijgen bijna alle mannelijke en vruchtbare vrouwtjes (niet de werksters) van de mier tijdens hun paringsperiode vleugels. De koninginnen worden tijdens hun vlucht bevrucht en dalen daarna het nest weer in of vormen een andere kolonie. De mannetjes dalen ook weer neer op het nest, maar worden verstoten en leven daarna niet lang meer, want zelf kunnen zij geen voedsel zoeken. Op de video van MsBronwater met de titel ' Vrouwtjesmieren maken bruidsvlucht' kun je mieren met vleugels ontdekken.

Een lori van de Blauwe Bergen (foto: Gerry de Wit).
Een lori van de Blauwe Bergen (foto: Gerry de Wit).

Lori van de Blauwe Bergen
Gerry de Wit stuurde mij de bovenstaande foto en vroeg: "Deze vogel kwam vanmorgen bij ons aanvliegen, welke is het?'" Ik zie meteen dat het een soort papegaai of zoiets is, maar ik ben zeker geen kenner van vogelsoorten van ver buiten Nederland. Gelukkig heb ik vrienden die daar meer verstand van hebben. Een van hen tipte mij dat dit een lori is. Ik ben meteen het internet opgedoken en daar las ik dat de vogel officieel Lori van de Blauwe Bergen zou heten. Lori’s zijn opvallend fraai gekleurde vogels, die van origine voorkomen in het oosten van Australië en Tasmanië (het gebied van de Blauwe Bergen, vandaar de Nederlandse naam). In die landen heten deze lor’s lori Swainson's Lorikeet.

In ons land kun je een grote populatie lori's van de Blauwe Bergen tegenkomen in de Jungola van Wildlands in Emmen. Daarnaast zijn ze te zien in vogelpark AviFauna in Alphen aan den Rijn en in de Orchideeën Hoeve in Luttelgeest. De lori bij Gerry is er volgens mij een die ontsnapt is uit een privéverzameling.

De grote vos (foto: Thea Wilems).
De grote vos (foto: Thea Wilems).

Rubriek mooie foto’s
In de rubriek mooie foto's dit keer een foto die gemaakt is door Thea Willems. Zij fotografeerde de grote vos (dagvlinder) in Nijnsel, vlakbij de Dommel in ’t zonnetje,

Paardenbegrazing op de Peel.
Paardenbegrazing op de Peel.

Natuurtip
Zondag 13 augustus wordt van elf uur 's ochtends tot halftwee 's middags een wandeling georganiseerd door de Groote Peel. Hierbij staat de paardenbegrazing centraal. Samen met een Peelgids van Staatsbosbeheer wandelen de deelnemers over de zandrug aan de oostkant van dit hoogveengebied. Hier kun je genieten van een prachtig uitzicht vanaf de ‘de berg’, het hoogste punt van de Peel. Onderweg kom je Shetlandpony’s tegen.

Meer informatie:
• Vertrekpunt is de ingang van buitencentrum De Pelen aan de Moostdijk 15 in Ospel.

• Reserveren is verplicht en kan via www.staatsbosbeheer.nl/paardenbegrazingpelen. Je kunt ook contact opnemen met het buitencentrum via: [email protected].

• Meer informatie kun je telefonisch verkrijgen, via 0495 – 641 497.

• Deelname kost 7 euro per persoon.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!