Deze spin bespringt zijn prooi, Frans Kapteijns vertelt je er meer over

8 oktober 2023 om 08:30 • Aangepast 20 oktober 2023 om 02:04
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij onder meer aandacht aan builenbrand in mais, een rups van de slakrupsvlinder en een vreemd organisme op een tuintafel.

Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister deze hier:

Wachten op privacy instellingen...

Welke spin hebben we gespot op de Veluwe bij Otterloo?
José Hermes spotte een spin op de Veluwe bij Otterlo en stuurde mij een foto met de vraag, welke spin is dit? Volgens mij is dit een van de springspinnen, met de naam kasspringspin. Springspinnen vormen een grote familie van wel bijna 5500 soorten over heel de wereld. Ze maken geen web, maar bespringen hun prooien. Overigens maken ze wel een spinragdraad op het moment dat ze springen, hierdoor zijn ze gezekerd. Daarnaast hebben ze een nog beter gezichtsvermogen dan gewone spinnen. Ze jagen dus duidelijk op zicht. Ze hebben kleine krachtige poten en een gedrongen lichaam. Jagen doen ze vooral bij warm en zonnig weer. Oorspronkelijk kwamen de kasspringspinnen voor in Azië, Australië en Zuid-Amerika. Ze leven hier veelal in kassen.

Builenbrand of maisbrand ontstaat doordat een brandschimmel de maïs aantast (foto: Christel van Halderen).
Builenbrand of maisbrand ontstaat doordat een brandschimmel de maïs aantast (foto: Christel van Halderen).

Een vreemd organisme op een aantal maisplanten
Christel van Halderen zag iets vreemds in de mais. Ze vraagt zich af wat het was. Ze stuurde me een foto en dacht zelf aan een schimmel. Christel heeft het bij het rechte eind. Wat ze zag heet builenbrand. Deze vorm van builenbrand of maisbrand ontstaat doordat een brandschimmel de maïs aantast. Deze brandschimmels tasten vooral de grassenfamilie en de cypergrassenfamilie (onder meer zeggesoorten) aan. Mais, tarwe, gerst en haver vallen onder die grassenfamilie. Wat de brandschimmels dan vooral doen, is de zaden aantasten. Daarna zie je een apart weefsel ontstaan, wat men gallen noemt (zie foto). Deze gallen barsten later open en de sporen vliegen dan weer naar een volgende maisplant.

De rups van de slakrupsvlinder (foto: Rosemarie de Wit).
De rups van de slakrupsvlinder (foto: Rosemarie de Wit).

Klein groen vreemd beestje
Rosemarie de Wit stuurde mij een foto van een piepklein beestje waarvan ik in eerste instantie geen pap kon maken. Na veel zoekwerk en het openslaan van boeken kwam ik op een antwoord: de rups van een slakrupsvlinder. Slakrupsvlinders - en er zijn meer soorten - behoren tot de nachtvlinderfamilie van slakrupsvlinders. Deze rupsen zijn enigszins afgeplat, een beetje eivormig en hebben een heel kort ietwat vierkant uitsteeksel. Deze rupsen hebben daar hun naam aan te danken, want ze lijken zo een beetje op een kleine slak. De nachtvlinders van deze soort zijn klein tot middelgroot, vaak felgekleurd en behaard.

De nachtvlinder van de kleine slakrups (foto: Saxifraga/Zoran Bozovic).
De nachtvlinder van de kleine slakrups (foto: Saxifraga/Zoran Bozovic).

Zie hierboven de foto van kleine slakrupsvlinder.

Een gebundeld netpluimpje (foto: Annerie Kocx).
Een gebundeld netpluimpje (foto: Annerie Kocx).

Vreemd organisme op een houten tuintafel
Annerie Kocx zag op haar tuintafel afgelopen jaar een vreemd organisme. Helaas was die foto zo onduidelijk dat ik hier niets van kon maken. Maar dit jaar was het organisme terug en op basis van deze foto kan ik er wel een naam op plakken. De naam van dit organisme is gebundeld netpluimpje. Dit is dan ook een myxomyceet. Deze myxomycetensoort (slijmzwammensoort) leeft op dood hout en kun je vooral tegenkomen in gemengde bossen, in naaldbossen en op tuintafels. Overigens leeft deze soort in kleine compacte groepen. Meer lezen over myxomyceten, kan via deze link.

Een mannetje en vrouwtje van de roodborsttapuit (foto: Yvonne Rommelaars).
Een mannetje en vrouwtje van de roodborsttapuit (foto: Yvonne Rommelaars).

Wat zijn dit voor vogeltjes op het prikkeldraad bij Het Zwin?
Yvonne Rommelaars zag in het mooie natuurgebied Het Zwin in België een paar vogeltjes op prikkeldraad. Een herkennende ze, dat was de roodborsttapuit. De andere niet. Haar vraag is dus: wie zat er naast de roodborsttapuit? Het antwoord is: ook een roodborsttapuit, maar dan het vrouwtje. Dus het mannetje en het vrouwtje van de roodborsttapuit zaten lekker bij elkaar op de prikkeldraad. Roodborsttapuiten zijn kleine zangvogels en worden maximaal dertien centimeter groot. Het mannetje heeft een zwarte kop en daaronder een witte streep of vlekken. De borst bij het mannetje is oranje, met een donkerbruine bovenzijde.

Het vrouwtje van de roodborsttapuit (foto: Yvonne Rommelaars).
Het vrouwtje van de roodborsttapuit (foto: Yvonne Rommelaars).

Het vrouwtje heeft een bruine kop en ook een bruine bovenzijde, maar geen witte streep of halsvlekken. Daarnaast heeft zij ook nauwelijks oranje op haar borst en buik.

Het huidje van een kraakcicade (foto: René van Kuik).
Het huidje van een kraakcicade (foto: René van Kuik).

Vreemde cocon op de caravan in het Kroatische Cres
René van Kuik vond in Cres, in Kroatië, een vreemd soort cocon. Althans, dat dacht hij. Ik dacht het niet. Ik heb de vraag voor de zekerheid doorgestuurd naar Naturalis, want ik had zelf zoiets nog nooit eerder gezien. Volgens Naturalis is dit het uitsluiphuidje van een cicade, meer bepaald een van de kraakcicades. Voorheen was deze soort niet te vinden in Nederland, maar sinds 2010 is de soort aan het oprukken in ons land, zie deze link.

Wachten op privacy instellingen...

Apoda limacodes slakrups – Nature Cam
De slakrups is een nachtvlinder uit de familie van de slakrupsen. De spanwijdte bedraagt tussen de twintig en dertig millimeter. Dit is een algemene vlinder in Nederland. Op eiken en beuken zijn in augustus en september deze bijna pootloze rupsen vaak aan te treffen. De groene rups verplaatst zich op dezelfde manier als een slak en lijkt door het ontbreken van zichtbare pootjes ook sterk op een slak. Vandaar ook de Nederlandse naam 'slakrupsen' uit de familie limacodidae.

Een herfstmetaalwapenvlieg (foto: Willie Hermans).
Een herfstmetaalwapenvlieg (foto: Willie Hermans).

Wat voor mug?
Willie Hurkmans vraagt zich af met welke mug van anderhalve centimeter lang ze te doen had. Ze stuurde mij een foto. Wat je meteen kunt zien aan de foto is dat dit geen mug is. Het insect behoort wel toe aan de diptera ofwel de tweevleugeligen. Daarnaast heeft het insect een typische kop en heeft het lichaam een metaalachtige glans. Dit alles bij elkaar plus een lengte van anderhalve centimeter zorgt ervoor dat ik denk dit een herfstmetaalwapenvlieg is.

Een herfstmetaalwapenvlieg (foto: Saxifraga/Ab H. Baas).
Een herfstmetaalwapenvlieg (foto: Saxifraga/Ab H. Baas).

Wapenvliegen zijn onschuldige bloembezoekers en kunnen niet steken. De larven van herfstmetaalwapenvliegen leven in compost, rottend plantenmateriaal, vergane schimmels en ook in koemest.

Een boomblauwtje (foto: Anja Hurkmans).
Een boomblauwtje (foto: Anja Hurkmans).

Welk mooi blauw vlindertje landde op mijn been tijdens een wandeling in Karinthië?
Bij Anja Hurkmans landde een mooi blauw vlindertje op haar been. Ze is benieuwd welk vlindertje dit is. De foto is wat wazig, maar ik meen hierin een boomblauwtje te herkennen. Het boomblauwtje heeft naast blauw ook witachtige vleugels, met op de vleugels kleine zwarte vlekjes. De antennes zijn zwartwit geblokt.

Een boomblauwtje legt eitjes (foto: Vlinderstichting/Henk Bosma).
Een boomblauwtje legt eitjes (foto: Vlinderstichting/Henk Bosma).

Het boomblauwtje hoort thuis bij een van de mooiste dagvlinderfamilies met de naam blauwtjesfamilie. Boomblauwtjes hebben honingdauw (van blad- of schildluizen), sap van bloedende bomen en nectar op het menu staan. Heel soms zie je ze zitten bij plasjes water. Daar drinken ze, maar ze zitten ook weleens op uitwerpselen. Als je struiken in je tuin hebt staan, kun je ze mooi waarnemen want ze vliegen hoog in de toppen van struiken. Dit doen ze ook bij bomen, maar dan zijn ze lastig te zien natuurlijk.

Een wespspin (foto: Maryvonne de Kok).
Een wespspin (foto: Maryvonne de Kok).

Rubriek mooie foto’s
In de rubriek mooie foto's dit keer een foto gemaakt door Maryvonne de Kok. Zij legde een wespspin in de haag vast.

Natuurtip
Woensdag 11 oktober wordt van twee tot vier uur 's middags een herfstexcursie georganiseerd in Bergen op Zoom. De herfst wordt door velen gezien als een kleurrijke periode, maar naast het verkleuren van de bladeren bereidt de natuur zich ook op vele manieren voor op de naderende kou. Samen met een gids kun je meegaan om de bijzonderheden van het seizoen te ontdekken. Wandel je mee?

Meer informatie:
Aanmelden verplicht, zie deze link.

Vertrekpunt is bezoekerscentrum De Kraaijenberg, parkeerplaats Fianestraat 21 in Bergen op Zoom.

Deelname kost twee euro per persoon (betalen met PIN). Beschermers van Brabants Landschap en leden van IVN Groene Zoom kunnen gratis mee, op vertoon van hun jaarkaart.

Deze excursie is gericht op volwassenen.

De activiteit is niet bedoeld voor groepen. Voor scholen en BSO's worden lespakketten aangeboden. Voor kinderfeestjes zijn geen georganiseerde activiteiten mogelijk, maar je bent altijd welkom in het Klauterwoud!

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!