Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister deze hier:

Roze 'hersenen' op een boomstronk
Edith de Wild was op een zondagochtend aan het wandelen bij de Geffense Plas en zag daar een roze paddenstoel op een boomstronk. Ze wil graag weten wat ze gezien had en stuurde mij de foto. Wat Edith gezien heeft, zijn de vruchtlichamen van een paarse knoopzwam. Sommige mensen zeggen dat de paarse knoopzwam er een beetje uit ziet als een soort dierlijke hersenen. Ik kan hen geen ongelijk geven! De vruchtlichamen van deze toch wel bijzondere zwam kun je al tegenkomen vanaf augustus. Ze zijn zeker tot december te vinden. Paarse knoopzwammen zijn saprofyt en komen zowel voor op zowel loofhout als naaldhout.

Kat vangt beestje met een blauw hoornachtig uitsteeksel op het hoofd
De kat van Ron Bombeeck kwam met iets thuis wat hij nog nooit gezien had. Het beestje wat de kat gevangen had, was erg bewegelijk en er zat volgens hem een blauw hoornachtig uitsteeksel op het hoofd. Hij wil graag weten welk soort larve het is. Nou, het is niet echt een larve maar de rups van de lindepijlstaart. Dat blauwe hoornachtige uitsteeksel zit overigens niet op het hoofd, maar aan het achtereind van de rups. Rupsen van deze fraaie vlinder leven, zoals de naam al aangeeft, vooral op lindebomen maar je treft hen ook aan op de zoete kers, berk, iep of els.

Lindepijlstaartvlinders zijn nachtactieve nachtvlinders, die tot de familie van de pijlstaarten behoren. Het vrouwtje heeft een spanwijdte van ongeveer tachtig millimeter. Bij een mannetje is de spanwijdte zestig millimeter. Lindepijlstaarten zijn prachtige, echte nachtvlinders die overdag rusten in de kruin van lindebomen, maar ook op boomstammen en muren.

Geleiachtige bolvorm op het blad van een boom
Jeroen en Marie-Cecile Bouwens, maar ook Chris en Gerda Decocq, kwamen op een boomblad een klodder geleiachtig spul tegen. Zij vroegen zich af wat het is. Wat ze gezien hebben, is een eipakket van een van de schietmotten in ons land.

Sommige schietmotten leggen zo’n eipakket op een blad. Vaak op ooghoogte, ruim boven de grond dus. In het najaar, wanneer het gaat regenen, spoelen de larfjes met eipakket en al naar beneden. Op die plek ontstaat dan 'hopelijk' een poeltje. Zo'n poeltje is voor de larve voldoende om zich te ontwikkelen en in het volgend voorjaar uit te vliegen. De larven die uit die eitjes komen, heten kokerjuffers. Weer andere schietmotten leggen hun eitjes direct in het water.

Vreemd geval, is dit ook een paddenstoel?
Annet Hurkmans zag iets vreemds op de Wamberg in Berlicum. Ze vroeg zich af of dit een paddenstoel is. Dat klopt inderdaad, de naam is kleine stinkzwam. Dit is een al wat ouder exemplaar. De ontwikkeling verloopt hetzelfde als bij de grote stinkzwam. Uit een minder bolvormig - zoals bij de grote stinkzwam - maar meer langgerekt ei komt zo’n kleine stinkzwam naar boven. Uit de opening in dat ei komt dan een stengel met een lengte van tien centimeter en een doorsnede van slechts een centimeter. Bovenop die stengel zit een kleverige, olijfgroene sporenmassa. Ook deze stinkzwam verspreidt een soort kadavergeur waarop vliegen en kevers afkomen. Dit zorgt dat die sporenmassa meegenomen wordt. Als de sporen eenmaal verdwenen zijn, blijft er een fel oranje kopje over, zie de foto.

Gezien op de Vughtse Heide, is het een paddenstoel?
Mariël Maas zag op de Vughtse Heide organismen op een boom. Zij dacht aan paddenstoelen, maar dit zijn stukjes hars die de naaldboom heeft uitgestoten. Hars is in een taaie, kleverige gelige vloeibare stof in naaldbomen. Zo te zien aan de schors van de boom gaat het hier om een dennenboom die behoorlijk beschadigd is. Om te zorgen, dat er geen virussen binnendringen of ongedierte - dat het voorzien heeft op wat achter de schors zit - probeert de boom zich te beschermen door het uitstoten van hars.

Met die hars wil de dennenboom de plek van de beschadiging dicht maken. Bij een grote beschadiging stuurt zo’n dennenboom veel hars naar de wond. Eenmaal in de buitenlucht verhardt die hars. Die wordt later helemaal wit, zoals op de foto te zien is. Helaas is het bij deze boom niet helemaal gelukt en zie je op een aantal plekken de hars als een verhard organisme hangen.

In de groeven van een vlonderplak zitten cocons of eitjes
Karin en Alex van den Heuvel zagen in de groeven van een plank een aantal 'cocons of eitjes netjes op een rij'. Ze vragen zich af wat ze zagen. Ik zie meteen dat dit cocons zijn, maar ik had dit soort cocons nog nooit gezien. Dus heb ik de Brabantse insectenkenner Pieter van Breugel om raad gevraagd. Hij herkende de cocons meteen en stuurde mij de volgende reactie: "Het zijn de cocons van de wormkruidbij, die behoren tot de familie van de zijdebijen. De broedcellen zijn duidelijk ingepakt in een soort cellofaan. In elke roodbruine cocon zit nu een rustlarve. In totaal elf cellen, waarvan de cocon uit de vijfde cel waarschijnlijk aan de afdekking is blijven zitten. Ik tel de cellen altijd naar de chronologie waarin ze gemaakt zijn. Op de foto is de oudste cel de onderste (bij de schroef).

Wormkruidbijen komen het meest voor op de hogere zandgronden. Je ziet ze dan ook het vaakst in het oosten en zuiden van Nederland maar daar ook in stedelijk gebied, zoals in parken en tuinen.

Het zware leven van de kokerjuffer – Duikvereniging Hydrofiel Groningen
Op 16 mei 2021 maakte duikvereniging Hydrofiel Groningen een duik in de Piccardthofplas. Daar zagen ze algen tijdens de eerste paar meters. Daarna werd het veel helderder, met veel gele algenvlokken op de bodem. Een aanmerkelijke daling van temperatuur constateerden ze op ongeveer drie meter diepte. Hoewel we geen thermocline (spronglaag of inversielaag, de aanduiding van een overgang tussen twee lagen water met een verschillende temperatuur en dichtheid, bijvoorbeeld in meren) zagen. Heel veel hydra (zoetwaterpoliepen) en kokerjuffers met hun zware kokertjes.

Een harige rups op een stoep in Eindhoven
Jos Nuijten kwam op een stoep in Eindhoven een harige rups tegen. Hij wil graag weten om welke rups het gaat. Volgens mij is dit de rups van de kleine beervlinder. In het najaar kun je deze rupsen tegenkomen, maar ook in het in het daaropvolgende voorjaar. Beide seizoenen kunnen, want de rups van de kleine beervlinder overwintert als rups.

Vooral zandgronden vormen het leefgebied van de rups van de kleine beervlinder. Maar daar kun je ze dan ook werkelijk overal ontdekken: in heidegebieden, op schrale graslanden, op open plekken in de bossen, maar ook op arme braakliggende landbouwgronden en zelfs in Brabantse tuinen. Maar dan moeten er wel open plekken zijn. Je ziet ze dan eten op de gewone struikhei, weegbreesoorten, brem en zelfs op de kardinaalsmuts.

Iets bijzonders op internet gezien
Rebecca Herbert zag een prachtige foto op internet. Een dunne boom die jaren geleden is gekapt en een grote boom die deze sindsdien vasthoudt en voedt. "Ze worden samen wakker in de lente en gaan in de herfst samen slapen. Wat Rebecca had gezien noem je inosculatie. Dit is een bijzonder natuurlijk fenomeen waarbij de delen van twee verschillende bomen - meestal maar niet uitsluitend dezelfde soort - samen groeien, zelf transplanteren en voedingsstoffen delen. De term komt uit het Latijn- oscul ar i,- en betekent om te kussen.

Zelf heb ik dit ook weleens gezien, maar ik wist niet dat dit een naam had. Als je op internet verder gaat zoeken kom je het volgende tegen: "Inoculatie is een verschijnsel waarbij de takken van bomen samensmelten wanneer ze langdurig met elkaar in aanraking komen. Dit kan gezien worden als natuurlijk enten. Bovengronds schuren takken onder de invloed van wind tegen elkaar tot de bast beschadigd raakt. Na verloop van tijd is de schors weg en raakt het cambium van de takken elkaar waardoor de takken samengroeien. Natuurlijk enten komt vaak voor bij bomen van dezelfde soort. Tussen verschillende soorten is dit minder gebruikelijk. Dit verschijnsel kan ook ondergronds optreden in het wortelstelsel zodat de bomen water en nutriënten kunnen delen.”

Rubriek mooie foto’s
In de rubriek mooie foto's dit keer een foto die gemaakt is door Yvonne Rommelaars. Zij legde een stilzittende kolibrievlinder vast bij haar appartement.

Natuurtip
Zondag 26 november wordt van tien uur 's ochtends tot twaalf uur 's middags een wandeling georganiseerd over het landgoed van kasteel Tongelaar. Dit rondje Tongelaar gaat 26 november over de voorbereiding van de natuur op de winter. De wandeling begint bij het kasteel. Na afloop van de wandeling kunnen deelnemers genieten van een 'goeilevenlunch': soep van het seizoen, zuurdesembrood en koffie of thee voor 7,50 euro.

Meer informatie:
• Reserveren is noodzakelijk en kan via de volgende link.

• Vertrekplek is kasteel Tongelaar aan de Tongelaar 12 in Mill.

• De parkeerplaats vind je aan de splitsing van de Hoogedijk en de Vaardijk in Mill. Op de autonavigatie: moet je de Hoogedijk in Mill invoeren. Niet op Google Maps rijden!

• Deelname is gratis.

• De wandeling gaat ook over drassige paden, doe dus goede waterdichte schoenen aan.

• Draag kleren die passen bij het weer.

• Honden zijn (mits vriendelijk en goed aangelijnd) welkom.

• Het infopunt en het kasteel zijn geopend van tien uur 's ochtends tot zes uur 's avonds.