Het tekort bij alle gemeenten in Nederland in 2026 wordt geschat op ruwweg 3 miljard euro per jaar. Om een signaal af te geven aan de landelijke politiek, heeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) haar leden aangeraden om voor het jaar 2024 nog met een sluitende begroting te komen. Maar voor de jaren 2026 en 2027 adviseert de vereniging om met een realistische begroting te komen, ook als daarin rode cijfers worden geschreven.

Tekort van 154 miljoen
De meeste Brabantse gemeenten geven gehoor aan die oproep, blijkt uit gegevens die Omroep Brabant heeft opgevraagd bij de provincie. Op negen gemeenten na, verwachten alle gemeenten in 2026 rode cijfers te schrijven. Totaal gaat het om een tekort van 130 miljoen euro dat oploopt naar 154 miljoen euro in 2027.

Financieel deskundige Michiel van der Eng van het Periklesinstituut denkt dat vooral kleinere gemeenten veel last gaan krijgen van het tekort. “Grotere gemeenten hebben meer rek in de begroting zitten en kunnen dit beter opvangen.” Het instituut verzorgt opleidingen voor politici en bestuurders.

Bekijk hieronder welke gemeenten de komende jaren een begrotingstekort verwachten, of open de kaart via deze link. Klik op een gemeente om de begrotingen tot 2027 te bekijken.

Tekorten opvangen
De VNG heeft een projectgroep opgezet, die onderzocht hoe gemeenten het beste om kunnen gaan met minder geld uit Den Haag. In een brief schrijft de VNG: “Om het hele tekort op te vangen, zou de onroerendezaakbelasting gemiddeld (!) met zo’n 60% moeten stijgen. Die stijging zou moeilijk uitlegbaar zijn: de inwoners krijgen er immers geen extra voorzieningen voor terug.” Sterker nog: op die voorzieningen dreigt flink te moeten worden bezuinigd.

Gemeenten voeren twee soorten taken uit:

• Gemeenten zijn verplicht om een aantal taken uit te voeren, waar gemeentebesturen eigenlijk niets over te zeggen hebben. Denk aan het uitgeven van paspoorten of vergunningen.
• Gemeenten hebben ook zogeheten autonome taken, waarvan de gemeentelijke politiek zelf zegt dat ze het belangrijk vinden om te doen. Denk aan het bouwen van een theater, het aanleggen van een fietspad.

De VNG schrijft dat het voor de hand ligt om eerst te kijken naar bezuinigingen op de verplichte taken. “Als je gaat bezuinigen op de paspoortuitgifte, betekent dit concreet dat er balies dicht gaan. Als je bijvoorbeeld alleen op woensdagavond een rijbewijs of paspoort kan aanvragen, gaan inwoners daar last van krijgen”, zegt Van der Eng van het Periklesinstituut.

Los daarvan kan niet uitgesloten worden dat gemeenten ook moeten korten op de gemeentelijke voorzieningen. Michiel van der Eng: “Het gaat echt heel nijpend worden voor gemeenten en gaat voor onrust zorgen. Een zwembad of buurthuis kan je maar één keer sluiten en komt meestal niet weer terug. Als later blijkt dat er toch genoeg geld is om die open te houden, komen er weer nieuwe kosten bij kijken om die voorziening weer te heropenen.”

Meer duidelijkheid in voorjaar
De VNG heeft alle gemeenten geadviseerd om in kaart te brengen wat de vijf belangrijkste gevolgen zijn voor hun gemeente. Waarschijnlijk komt hier in de loop van het voorjaar meer duidelijkheid over. Terwijl de gemeenten zich alvast voorbereiden op de mogelijke gevolgen, hopen ze dat de landelijke politiek toch nog met meer geld over de brug komt waardoor de bezuinigingen of belastingverhogingen toch niet nodig zijn.

Volgens Van der Eng heeft de landelijke politiek eigenlijk nog maar een half jaar de tijd om met duidelijkheid te komen. “In het najaar moeten gemeenten over de begroting voor 2025 gaan besluiten en met oplossingen komen om het dreigende tekort voor 2026 en later op te vangen.”

DIT VIND JE OOK INTERESSANT

Rode cijfers dreigen voor veel gemeenten, maar ze laten het gewoon gebeuren