Betere psychische zorg: Joke (79) strijdt er al bijna haar hele leven voor

8 april om 19:00 • Aangepast 19 april om 02:05
nl
Joke Zwanikken-Leenders (79) uit Den Bosch zorgt al bijna haar hele leven voor mensen met psychische problemen. Zelfs na haar pensioen is ze doorgegaan met haar werk. Onder de naam 'Verwenzorg' legt Joke als vrijwilliger mensen in de GGZ extra in de watten. Want ze vindt dat de psychiatrie in Nederland beter kan. “Psychiatrische patiënten zijn onterecht het afvoerputje van de samenleving”, zegt ze.
Profielfoto van Megan Hanegraaf
Geschreven door

Joke begon op haar zestiende als verpleegkundige in psychiatrische ziekenhuis Voorburg in Vught. “In die tijd was er niet veel aandacht voor dit soort zorg. Psychiatrische patiënten werden vaak buitengesloten door de samenleving”, vertelt ze. “Mensen zagen het als gekkenhuis in plaats van een ziekenhuis voor geestelijk zieke mensen.”

Joke vond het juist belangrijk om deze mensen met respect te behandelen en goed voor ze te zorgen. Maar het tegendeel gebeurde, volgens haar. "Het eten was slecht, alle patiënten droegen dezelfde kleding, ze mochten één per week in bad en sliepen met tientallen op een grote slaapzaal."

De verpleegkundige zocht daarom zelf naar manieren om het leven van deze mensen iets aangenamer te maken. Zo bracht ze een keer een tas vol kersen van de boomgaard bij hen thuis mee. “De patiënten smulden ervan. Ze waren hartstikke blij met zo’n klein gebaar, want zoiets kregen ze nooit. Maar van mijn leidinggevende kreeg ik op mijn kop, omdat het tegen de regels in was. Ze hadden erin kunnen stikken.” Dat typeert volgens haar hoe het eraan toegaat binnen de psychiatrie. “Alles moet volgens de theorie, terwijl het in de praktijk soms anders of beter kan.”

“De aandacht voor psychiatrische patiënten ontbreekt vaak.”

Joke bleef ervoor pleiten om de zorg meer te richten op de behoeften van de patiënt zodat er meer aandacht is voor hun welzijn. Met succes. De bewoners van Voorburg kregen beter eten, mooiere kleding en fijnere woonomstandigheden. “In 1974 heb ik ervoor gezorgd dat er voor het eerst een schoonheidsspecialiste kwam in de GGZ”, blikt de Bossche terug. “Vooral voor die tijd was dat uniek.”

Niet alleen in Vught, maar ook in de rest van Nederland werd de zorg mede door de inzet van Joke steeds iets beter. Eén van die verbeteringen is dat mensen met psychische problemen vaker zelfstandig, met begeleiding, wonen in plaats van in een ‘gekkenhuis’. “Maar ook dan is aandacht geven het belangrijkste wat er is. En dat ontbreekt dan nog te vaak”, benadrukt ze.

“De zorg in de psychiatrie moet nog stukken beter.”

Toen Joke op haar 64e met pensioen ging, bleef ze actief betrokken bij de psychiatrie. Ze richtte Verwenzorg op, waarmee ze activiteiten en evenementen organiseert om het leven van patiënten leuker te maken. “Het is ooit begonnen met het kistje kersen. Sindsdien staat de kers symbool voor Verwenzorg om te laten zien hoe blij je mensen kunt maken met een klein gebaar. Ik vind het belangrijk om dat te doen, want het helpt hen ook bij hun mentale gezondheid.”

Inmiddels hebben mede door Joke al honderden psychiatrische patiënten door heel Nederland genoten van bijvoorbeeld muziekoptredens, samen koken en gezamenlijke uitstapjes. “Ik wil ze dingen zoals ieder ander laten doen. Dingen die ze anders nooit zouden doen omdat ze ‘ziek’ zijn”, vertelt de ex-verpleegkundige.

Maar ondanks al haar inspanningen ziet Joke dat psychiatrische patiënten nog steeds niet gelijkwaardig worden behandeld. “Dat moet in de psychiatrie nog stukken beter, maar ik merk ook dat er niet genoeg faciliteiten, personeel en geld voor is om dat echt te kunnen."

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Deel dit artikel
Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!