Geschopt, geslagen en uitgescholden. Of geen kans krijgen bij een sollicitatie. Kinderen van ouders die in de oorlog lid waren van de collaborerende Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) hebben het na die oorlog niet makkelijk gehad. Velen voelen zich beschadigd door wat hen is overkomen.

Eén van hen is de Eindhovense Tanja Wolterbeek. Zij en haar broers en zusje kampten vele decennia met de gevolgen van de keuzes van hun ouders. Maar ze hadden daar zelf geen invloed op. Haar vader moest na de oorlog, net als andere collaborateurs, een celstraf uitzitten. Haar moeder had geen plek om naartoe te gaan, en dus werd dochter Tanja opgevangen in een pleeggezin, net als haar broers en zus. "Je voelt dat je wordt afgerekend op iets waar je geen vat op hebt."

Oorlogsverleden
"Op school werd ik geschopt, geslagen en uitgescholden. Als ik thuiskwam, dan was de reactie ‘Bewaar je tranen voor later, dan heb je ze harder nodig’. Toen ik mijn schooltijd achter mij had gelaten en ging solliciteren, werd ik ook beoordeeld op het oorlogsverleden van mijn vader. Toen dacht ik: het gaat altijd met mij mee", vertelt Wolterbeek.

Wolterbeek ziet dat meer kinderen uit Eindhovense NSB-gezinnen zijn beschadigd. Zij, haar broer en enkele andere lotgenoten vinden daarom dat excuses van de gemeente passend zijn. "Ik heb mij jarenlang schuldig gevoeld. Ik schaam mij voor wat mijn ouders gedaan hebben, maar ik ben niet schuldig."

Onderzoek
Ze snapt dat het lastig is voor de gemeente om excuses te maken. Dat het wel goed uitgezocht moet worden, om te achterhalen wie de opdracht kreeg om de NSB-kinderen op te vangen en wie iets te verwijten valt. Toch vindt ze excuses op z’n plek. Ook het onderzoek had al gedaan moeten zijn, stelt ze.

"Als de burgemeester van Amsterdam excuses kan maken aan iets waar ze geen aandeel in had, dan zou een excuus van de overheid aan NSB-kinderen ook moeten kunnen. Wij hebben door de manier waarop we opgevangen zijn geen opleiding kunnen volgen die we wilden en niet de opvang gehad die een kind nodig heeft."

"Er had actie ondernomen kunnen worden", vervolgt ze. "We hadden in een andere woonplaats opgevoed kunnen worden of we hadden een andere achternaam kunnen krijgen. Excuses zijn belangrijk. Laat andere mensen zien dat we geen schuldigen zijn."

Pijn
Dat de pijn bij veel kinderen van 'foute' ouders diep zit, merken ze ook bij het ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum. De instelling bracht twee weken geleden een rapport uit over hoe de oorlog nog nadreunt bij deze vaak vergeten groep. Zo vinden veel Nederlanders het 80 jaar na de oorlog nog steeds lastig dat kinderen van ouders die de kant kozen van de Duitse bezetter een publieke functie bekleden, blijkt uit het onderzoek.

Anne Marthe van der Bles is onderzoeker bij ARQ. Zij benadrukt dat de ervaringen van deze groep heel divers zijn. Toch hebben veel kinderen van foute ouders het zwaar gehad en hebben ze het er nog steeds moeilijk mee. "De ouders werden geïnterneerd en door de omgeving verstoten. De kinderen moesten naar tehuizen en pleeggezinnen. Ze groeiden vaak op in armoede, hadden minder kansen in het leven."

Aandacht
Van der Bles denkt dat het goed is dat er meer aandacht komt voor de trauma’s van deze groep. "Wat we van mensen zelf horen is dat openheid helend werkt", zegt ze. Wolterbeek heeft bewust de publiciteit gezocht om haar nare ervaringen te vertellen. "Het feit dat ik naar buiten ben getreden heeft veel losgemaakt. Je draagt het altijd bij je."

De gemeente laat in een reactie weten: "We betreuren dat in die tijd jonge kinderen de dupe zijn geworden van keuzes van hun ouders. Tijdens en na de oorlog. We leven mee met de mensen die hier last van hadden of nog steeds hebben."

Inmiddels heeft Tanja Wolterbeek een gesprek gehad met de gemeente over de kwestie.