Een slechte oogst, een onverwacht sterfgeval of gewoon een hekel hebben aan iemand. Allemaal redenen om een vrouw te beschuldigen van hekserij. Naar schatting zijn tussen 1472 en 1674 in Nederland pakweg 250 heksen knisperend aan hun einde gekomen. Vaak waren de vermeende duivelsaanbidders arme, alleenstaande vrouwen of meisjes, ook niet ongebruikelijk was dat ze een geestelijke beperking hadden. Kortom, kwetsbare en makkelijke doelwitten die je als zondebok kon aanwijzen voor het onheil dat over jou was uitgestort.

De eerste heks eindigde in 1472 op de brandstapel. Aleyd, de huishoudster van de pastoor in het Gelderse Almen, werd beschuldigd van hekserij. Ondanks dat ze weigerde te bekennen, werd ze veroordeeld en levend verbrand. Het laatste slachtoffer was Entgen Luyten uit Limbricht in 1674. Ze zou een ander meisje ziek en kreupel hebben gemaakt, een kastelein hebben vermoord en ze kreeg de schuld van de dood van wat koeien en paarden. Na een maandenlang proces werd ze dood teruggevonden in haar cel, hangend aan een strop van blauw linnen. Haar lichaam werd begraven onder een galg.

Massaslachting
Een massaslachting onder heksen gebeurde In Roermond. Daar werden in 1613 en 1614 liefst tachtig heksen schuldig bevonden en binnen een paar maanden verbrand.

Bij het nagaan of iemand een heks was, gingen ze niet over een nacht ijs. De vrouwen en meisjes werden vaak uitputtend gemarteld om een bekentenis af te dwingen. En ja, als je iemand maar lang genoeg bewerkt met allerlei martelwerktuig dan beken je alles. Niet zelden wezen ze ook anderen aan om maar af te zijn van de helse pijnen.

Ook bestonden er heuse heksentesten. De meest eenvoudige was de watertest. Het demonische gedrocht kreeg een zware kei om haar middel of benen geknoopt en werd in een rivier gekeild. Bleef ze drijven of wist ze zich te bevrijden, dan was ze een heks. Zinken betekende dat je onschuldig was, maar dat kostte je dan wel je leven. Een andere manier was de heksenwaag. Heksen konden vliegen op een bezemsteel, dus waren erg licht. Maar met deze weegschalen werd gesjoemeld, zodat al snel vaststond dat iemand niet zwaar genoeg was om voor 'gewoon' mens door te kunnen gaan.

1595 vormt het hoogtepunt in de heksenvervolging in Peelland. Liefst 25 vrouwen komen om. 23 van hen sterven op een brandende stapel hout. De executies zijn in kasteel Cranendonk, Leende, Heeze, Geldrop, Mierlo, Lierop en Mierlo-Hout. Ter herinnering aan bij deze donkere bladzijde uit de Brabantse historie is 30 april een heksenmonument onthuld bij het kasteel waar het moorden begon.

De onthulling van het heksenmonument bij Kasteel Cranendonck in Soerendonk.

Het idee voor een gedenkmaal komt uit de koker van cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers, na het lezen van het boek Duivelskwartier van Johan Otten over de heksenvervolging in de Peel. "Als wij als samenleving die mensen vierhonderd jaar geleden kunnen terechtstellen, dan kunnen wij vierhonderd jaar later ook die plekken markeren en gedenken met een monument", zei hij daar vijf jaar geleden over.

Het kunstwerk is gemaakt door Carolein Smit. "Uit het boek bleven mij het meest moeder Margriet Brycken en haar 12-jarige dochter Heylken bij", zegt ze. "Met name het meisje dat zo trots vertelde aan wie het maar wilde horen wat zij en haar moeder allemaal gedaan hadden. Gedanst met de ‘boel’, de duivel en gevlogen en wat al niet meer, om te laten weten hoe bijzonder ze waren. Het heeft ze uiteindelijk het leven gekost."

Na dit monument komen er nog monumenten in Geldrop-Mierlo, Heeze-Leende, Helmond-Lierop, Someren en Asten zodat er een route ontstaat die blijvend aan het leed herinnert.