Koos is een fictieve sluismeester die telkens van outfit en thema verandert. Zo bakte hij met carnaval kroketten, organiseerde een kermis voor kinderen uit het azc en lag hij tijdens de griepepidemie ziek op bed. “Het doel is om mensen onderweg even een glimlach te geven. Ze kijken er kort naar en dat is het”, zegt Nick. Hij woont langs de Zuid-Willemsvaart en is als beheerder al enkele jaren betrokken bij het brugwachtershuisje.

Maar de komende weken is het huisje wel bedoeld om een boodschap over te brengen. “Mensen kennen de brugwachtershuisjes wel, maar het is ook leuk om de geschiedenis van deze plek te laten zien”, zegt Nick. Op 31 mei 1825 is het precies tweehonderd jaar geleden dat de eerste boten tussen Den Bosch en Helmond via dit kanaal voeren.

Het huisje is ter ere van het jubileum omgetoverd tot een levensgrote kijkdoos. Wie naar binnen kijkt bij het mini-museum ziet oude spullen, zoals bordjes en petten van sluismeesters. “Veel van die spullen komen uit het sluishuis dat iets verderop staat. Daar dronken de sluismeesters vroeger koffie of kregen ze betaald,” zegt Nick.

Op zwart-witfoto’s achter Koos hangen beelden van mannen met schoppen en kruiwagens die het kanaal uitgraven. Ook zie je schepen in het kanaal. “De oudere generatie herinnert zich vast nog hoe de boten door de binnenstad voeren. De kijkdoos van Koos brengt die herinneringen weer tot leven.”

Langs het kanaal tussen Den Bosch en Helmond staan nog zeven brugwachtershuisjes die vroeger werden ze gebruikt om de sluizen en bruggen te bedienen. Na de opening van het Máximakanaal in 2014 zijn de huisjes niet meer nodig.

In 2016 zag Imke van Dillen, oprichter van Stichting Weeshuisjes, kansen voor de leegstaande huisjes. “Ik vond het zonde. De gemeente wilde ze delen, maar alleen voor sociale, culturele of maatschappelijke doelen, niet voor commercie.” Ze richtte de stichting op om de huisjes een nieuwe betekenis te geven, vooral voor de buurt.

“Iedereen kon sluismeester zijn voor één dag en zelf bedenken wat ze met het huisje deden,” vertelt Nick. Sindsdien hebben meer dan achthonderd mensen de huisjes gebruikt voor allerlei activiteiten, van een ruilwinkeltje en kunstexposities tot koffietentje en een studieplek tijdens de coronaperiode.

Op 31 mei wordt bij alle brugwachtershuisjes in Den Bosch, Den Dungen en Helmond gevierd dat precies tweehonderd jaar geleden de eerste boten voorbij kwamen.

“Voor het eerst in al die jaren verbinden we die huisjes echt met elkaar,” zegt Imke. “Ze hadden allemaal hun eigen identiteit, maar dit weekend vieren we samen twee eeuwen kanaal.”

Langs het kanaal zijn verschillende activiteiten, zoals wandelingen, een vlaggenpuzzeltocht, een buitenbioscoop met historische beelden van de Zuid-Willemsvaart en worden geschiedenisverhalen verteld.