Israël ontving sinds 2007 meer dan 3 miljard euro uit Horizon Europe, een wetenschappelijk subsidieprogramma van de Europese Unie. Dat is bedoeld om de mobiliteit of digitale infrastructuur te stimuleren. Deze zogeheten 'dual use'-projecten mogen sinds 2020 officieel geen militaire doelen dienen, maar in de praktijk ontbreekt het aan effectieve controle. Daardoor kunnen de 28 Nederlands-Israëlische innovaties alsnog een militaire toepassing krijgen.

Twaalf van deze projecten zijn gestart na de terreuraanslag van Hamas op 7 oktober 2023. Ook de TU/e was na die datum betrokken bij nieuwe samenwerkingen, vanuit de overtuiging dat ze 'werken aan het verbeteren van technologische systemen die de basis vormen voor onze digitale en fysieke infrastructuur'.

Legertelefoon
Een van de samenwerkingspartners van de TU/e is het hightechbedrijf Mellanox, dat bijna 1 miljoen euro ontving uit het Horizon-programma. Het bedrijf doet onderzoek naar kwantumtechnologie voor zelfrijdende voertuigen. Hoewel het project een civiel karakter heeft, zijn er zorgen.

De directeur van Mellanox, Eyal Waldman, is voormalig infanterieofficier van de Israëlische Golani-brigade van het Israëlische leger en zou volgens onderzoekers nog altijd gebruikmaken van een legertelefoon en -laptop. Eindhovense wetenschappers stelden onlangs in een kritisch rapport dat deze samenwerking 'van strategisch belang zijn voor de Israëlische militaire sector'.

Drones
De TU Eindhoven erkent bij Follow the Money dat het onderscheid tussen civiele en militaire toepassingen soms moeilijk te trekken is. “Zeker bij fundamentele innovaties met een lage Technology Readiness Level, zoals de lopende onderzoeken gestart na 7 oktober 2023 worden genoemd. We erkennen dat we opereren in een wereld waar technologische ontwikkelingen vrijwel altijd een bredere reikwijdte kunnen krijgen dan de context waarin ze ontstaan."

Via het Horizon-programma kreeg ook het Israëlische bedrijf Xtend Defence 50.000 euro subsidie voor de ontwikkeling van drones. Dankzij die drones bracht Israël Hamas-leider Yahya Sinwar in oktober 2024 om het leven.

Onrust
Binnen de Europese onderzoeksraad (ERC), die verantwoordelijk is voor de uitvoering van Horizon Europe, ontstond vorig jaar interne onrust. Sommige medewerkers weigerden subsidieaanvragen van Israëlische instellingen nog langer te beoordelen en stapten zelfs op, blijkt uit documenten die in handen zijn van The Investigative Desk.

In juli 2024 werd een nieuwe richtlijn ingevoerd door de Europese Commissie, waarin staat dat Israëlische Horizonpartners alleen nog actief mogen zijn op grondgebied dat al voor 1967 tot Israël behoorde.

Financiële risico's
Wanneer een universiteit besluit uit een project te stappen, wordt per geval bekeken wat de juridische en financiële gevolgen zijn. Dat kan leiden tot verlaging van de subsidie of juridische procedures. De universiteiten dragen daarbij zelf de financiële risico’s, die kunnen oplopen tot honderdduizenden euro’s.

Ondanks herhaaldelijke oproepen van studenten heeft de TU/e geen stappen ondernomen om haar banden met Israëlische partners te toetsen of te herzien.