Ieder weekend is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister de podcast hier:

Kleine trechtertjes bij de ingang van de schuur

Sonja van Driel zag bij de ingang van haar schuur kleine geultjes. Ze stuurde mij een foto. Op die foto kun je duidelijk zien, als de foto uitvergroot is, dat het meer trechtertjes zijn dan geultjes. We hebben hier dan ook te maken met de larven van mierenleeuwen, die onderin die trechtertjes leven. Wachtend op prooidieren.

In het midden van zo'n trechter verschuilen zij zich dan. Enkel de kaak zie je dan soms iets boven het zand uitsteken. Wanneer er een mier of ander klein diertje zich in dat kuiltje of die trechter begeeft, lukt het deze niet meer om tegen de wand op te klimmen. Langzaam zakt zo'n insect dan naar beneden en dan grijpen de larven die prooi met hun sterke kaken. Soms bespoedigen deze larven de val naar beneden, door de prooi te belagen met zandkorrels, waardoor de prooidier uit balans raakt en naar beneden valt. Na de verpopping komen de volwassen dieren/imago’s uit de pophuid gekropen.

Deze imago’s/volwassen mierenleeuwen (zie de derde foto hierboven) lijken op libellenjuffers, maar zijn heel herkenbaar aan hun dikke antennes, die op een hockeystick lijken. De larven van deze mierenleeuwen hebben deze soort de naam bezorgd.

Tijdens een fietstocht een heel mooi vlindertje gezien

Nel Jansen zag tijdens haar fietstocht een mooi klein vlindertje. Ze stuurde mij een heel mooie foto. Op de foto zie je een vlinder met aan de bovenkant een oranjebruine kleur. Als Nel ook de onderkant had gezien, dan zou ze een geelbruine onderkant hebben gezien met lichte vlekken. De naam van dit mooie vlindertje is groot dikkopje. Deze behoort tot de familie van de dikkopjes. Deze familie is een bijzondere familie binnen de dagvlinders. Ze hebben een behoorlijke dikke kop, vandaar de naam. Dat die kop zo dik is, komt vermoedelijk door de lange roltong, die dikkopjes hebben. De tong is in vergelijking met andere vlinders erg lang. Daarnaast hebben dikkopjes stevige antennes met daarop verdikte uiteinden, die geknikt op de steel staan. Het groot dikkopje kom je het meest tegen bij de gewone braam, dophei en akkerdistel, waar ze zich voeden met nectar. Mannetjes kun je vroeg in de ochtend tegenkomen tijdens hun patrouillevluchten. In de middag gedragen deze mannetjes zich zeer territoriaal, beginnend vanaf hun vaste uitkijkposten.

Een uit een nestkast gevallen vogeltje

Johan van Knegsel stuurde mij een foto van een vogeltje. Volgens mij is dit de jonge bonte vliegenvanger. Hij vraagt zich af of de vogel uit het nestkastje gevallen kan zijn. Het antwoord is ja, dat komt wel vaker voor bij diverse jonge vogels. Soms door het dringen bij het vlieggat, als de ouders komen voeren. Daarnaast was hij benieuwd of hij de vogel zou moeten terugzetten of de dierenambulance zou moeten bellen. Ik zou aanraden eerst goed te kijken wat de ouders doen. Zijn het heel jonge vogels, dan zou ik ze terugzetten in het nestkastje. Lukt dat niet goed, dan niet teveel pogingen doen, maar meteen de dierenambulance bellen.

Daarnaast wil Johan graag weten hoeveel overlevingskansen zo’n jonge vogel heeft als je niets doet. Niet veel, tenminste als de ouders ook niets doen. Zeker omdat er overal katten rondlopen en natuurlijk omdat er ook andere predators (andere vogels en zoogdieren) rondvliegen en -lopen.

Een Siberische lis, is die zeldzaam?

Wilrie van Soerland wandelde in het natuurgebied Postelse Heide en ze ontdekte daar een Siberische lis. Zij vraagt zich af: is deze lis zeldzaam? Naast de officiële naam Siberische lis kom je ook weleens de naam Siberische vlag tegen. Hoe dan ook; deze mooie slanke plant is er eentje uit de lissenfamilie. Je komt deze lissensoort weleens tegen in natuurgebieden, maar dan is het een ontsnapte tuinplant. De Siberische lis is namelijk niet inheems in ons land. Dat betekent dan ook meteen dat de plant niet zeldzaam is, maar wel heel mooi. Oorspronkelijk kwam deze mooie plant met prachtig blauwe bloemen voor in Siberië, vandaar ook de naam. In Europa is de Siberische iris al langer bekend. In de middeleeuwen werd de plant in eerste instantie door monniken in Siberië verzameld en gekweekt en later verspreid in kloosters. Het gevolg is dat weer later deze mooie plant over geheel Europa verspreid was, maar er ontstonden ook veel verschillende soorten Siberische irissen, cultivars genoemd. Of de plant daar ook weer terugkomt volgend jaar is de grote vraag, want vaak is zo’n uitheemse soort maar eenmalig aanwezig.

Een soort vlieg voor de lens gezien, welke is het?

Nel Jansen kreeg een soort vlieg, die opvallend zwart was, voor haar lens maar kon het diertje niet thuisbrengen. Op de foto die ik ontving van Nel zie je een delta-achtige vlieg met grotendeels zwarte vleugels en een zwart achterlijf met witte stippen. We hebben hier te maken met de muurrouwzwever. Muurrouwzwevers zijn insecten die behoren tot de familie van de wolzwevers. Wolzwevers zijn parasitaire insecten, die hun eitjes leggen op eitjes of larven van andere insecten, onder meer van metselwespen en metselbijen (op de foto hieronder zie je de rosse metselbij).

Beide metselsoorten leggen hun eitjes in gaatjes in muren of houten palen. Het vrouwtje van de muurrouwzwever schiet al vliegend, voordat het nestgaatje wordt afgesloten, een eitje in het nest van deze prooidieren. Uit het eitje van de muurrouwzwever komt een larve, die zich voedt met de larve van de metselbij of metselwesp. In juni komt dan het volwassen insect uit het gaatje gekropen en dan begint dit proces weer van vooraf aan. Een leuk weetje: de meeste wolzwevers zijn warmteminnend, vandaar dat deze soort relatief veel in stedelijke omgevingen te zien is.

De mierenleeuw - Smithsonian Channel
Mierenleeuwen verstoppen zich onopgemerkt onder het zand en komen tevoorschijn om een insect in hun val te overvallen. Mierenleeuwen danken hun naam aan de roofzuchtige larven die gespecialiseerd zijn in het vangen van bodembewonende insecten. Ze maken vooral mieren buit, maar ook andere kleine diertjes worden gevangen met behulp van een zelf gegraven valkuiltje. De volwassen dieren of imago’s daarentegen leven niet van mieren maar van vliegende insecten of plantensappen. Ze lijken wat betreft uiterlijk op een kruising tussen een gaasvlieg en een waterjuffer. Volwassen mierenleeuwen worden wel mierenleeuwjuffers genoemd en zijn te herkennen aan de lange en vrij dikke antennes die aan het einde naar de buitenzijde gekromd zijn en doen denken aan een hockeystick.