Ieder weekend is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister de podcast hier:

Mooie zwammen, maar welke kevertjes zitten erop?

Hélène Felix kwam in het natuurgebiedje Gaas bij Tilburg een zwavelzwam tegen. Ze zag ook kevers op die zwam en ze vraagt zich af welke kevers dit zijn. Op de zwavelzwam zijn mooie zwarte kevers te zien met oranje figuren op de dekschilden. De naam is boletenzwartlijfje. Deze zwarte kevers hebben drie heldergele tot oranje dwarsbanden op de dekschilden, dit is op de foto goed te zien.

Heel bijzonder bij deze kevers is de plaatsing van de kop, want die zit is aan de onderzijde. Verder zijn de ogen zwart, dus vallen de ogen bij de zwarte kop niet op.

Zoals de naam van dit insect al enigszins duidelijk maakt, leven de boletenzwartlijfjes op zwammen en dan vooral boomzwammen. Niet alleen op boleten, dus. Je kunt deze diertjes vaak vinden op zwavelzwammen, maar ook op de bekende berkenzwammen.

Daarnaast zijn ook roodgerande houtzwammen en zadelzwammen bij hen favoriet. Vliegen kunnen ze wel, die kevers, maar dat doen ze nauwelijks. Daarom en omdat ze klein zijn, maximaal acht millimeter, vallen ze nauwelijks op. Eenmaal op zo’n zwam geland, vindt de gehele levenscyclus van dit insect daarop plaats. De volwassen kevers eten van de zwam. De uit de eitjes gekomen larven graven al etend gangen in het vruchtvlees van de zwam en verpoppen daar. Het meest kun je boletenzwartlijfjes tegenkomen in het oosten van ons land.

Is dit een lieveheersbeestje en is 'ie inheems?

Gerda Vis stuurde mij een foto van een lieveheersbeestje. Zij is benieuwd of dit een inheems lieveheersbeestje is of niet. Nou nee. Wat ze gefotografeerd heeft, is een tweevlekkig Aziatisch lieveheersbeestje. Dit lieveheersbeestje werd voor het eerst waargenomen in 2002, maar het duurde niet lang of het werd een van de meest algemene Nederlandse lieveheersbeestjes.

Het tweevlekkig lieveheersbeestje kom je overal in ons land tegen, meer nog dan onze inlandse lieveheersbeestjes. Ik heb wel begrepen dat deze soort in aantal aan het afnemen is. Oorspronkelijk kwamen Aziatische lieveheersbeestjes alleen voor in Japan en China. Ze zijn herkenbaar aan het deukje in de dekschilden van hun achterlijf. Daarnaast zijn ze iets groter dan inlandse lieveheersbeestjes. Waarom ze hier zijn en of de kleur en het aantal stippen bij de paring iets uitmaakt, leg ik uit in podcast 32.

Wat is dit voor mug, nog nooit gezien?

Maurice de Rouw zag een zwartgeel gestreepte mug. Ondanks dat hij 54 jaar oud is, had hij zo'n mug nog nooit eerder in zijn leven gezien. Hij wil graag weten wat het is. Als je heel goed kijkt, zie je dat het een soort langpootmug is. Een met de mooie naam driebandtijger. De foto verklaart de naam, want deze langpootmug heeft drie mooie gele banden op het achterlijf. En tja, dan kun je denken aan een tijger. Verder zie je op de foto van Maurice dat dit insect maar twee vleugels heeft. Daarmee hoort deze thuis in de orde van vliegen en muggen. De lange poten geven aan dat dit een langpootmuggensoort is. Driebandtijgers kun je vooral tegenkomen in ons Brabantse land, want deze soort heeft een voorkeur voor zandgronden. Vooral waterdoorlatende zandgronden en dat zijn voornamelijk de hogere zandgronden. Je ziet ze in die streken aan de randen van bossen maar ook in tuinen, vooral als er hagen zijn.

Is dit een van de fruitvliegen?

Anja Thompson wil graag weten tot welke vliegensoort zij fotografeerde. Helaas zit er een vertekening op de foto die ze stuurde en kan ik niet de exacte naam geven. Wel kan ik zien dat het insect behoort tot de bromvliegen, vermoedelijk van het geslacht pollenia. Mijn gok zou dan zijn een clustervlieg.

Clustervliegen zijn bruingrijs van kleur, hebben op het borststuk goudkleurige haren en zijn lang. Daarnaast bevat het platte achterlijf zilvergrijze vlekken. Kortom, een heel mooie bromvliegensoort. Na de paring leggen de vrouwtjes langwerpige, witte eieren op regenwormen of in de buurt van verse regenwormhoopjes. Uit de eieren komen vervolgens larven die de regenwormen opeten en daarna gaan verpoppen. In het daaropvolgende najaar vliegen de volwassen clustervliegen naar gebouwen of holle bomen om daar te overwinteren. Tijdens die periode teren ze op hun vetreserve, die ze tijdens hun larvale stadium hebben opgebouwd. In het voorjaar vliegen ze uit en voeden deze clustervliegen zich met vruchtensap, ontlasting en nectar. Met dat laatste helpen ze dus mee aan de bestuiving.

Is dit een jonge vink?

Rinus Mesman zag een vogel in zijn tuin en dacht dat het een jonge vink zou kunnen zijn. Rinus zou best weleens gelijk kunnen hebben, want een jonge vink lijkt ontzettend veel op een vrouwtjesvink. Ze hebben een bruinere staart en vleugels met een donkerdere olijfgroene rug en een lichtgrijsbruine buik. Vrouwtjesvinken - en dus ook jonge vinken - zien er sowieso niet zo opvallend uit en lijken zelfs een beetje op vrouwtjes van de huismussen. Het grootste verschil tussen vrouwtjesvinken en vrouwtjeshuismussen zijn de twee witte vleugelstrepen. Waaraan kan je dan toch zien of het een vrouwtjesvink is en geen jonge vink? Dat is dus lastig, maar je kunt het in ieder geval merken aan het bedelgedrag. Dit laatste doen duidelijk de jonkies.

Als je heel goed naar de totale vogel kijkt, lijken de volwassen vrouwtjes toch ietwat kleurrijker door hun opvallende tekening. Mannetjes, zie de bovenstaande foto, vallen meteen op.

Boletenzwartlijfje op berkenzwam - Roy Kleukers

Boletenzwartlijfjes zijn kleine (maximaal acht millimeter) maar fascinerende kevers, die vooral leven van boomzwammen. Ze zijn alleen te vinden in bossen. Hun gehele levenscyclus vindt plaats op en in zwammen. De larven graven al etend gangen in het vruchtvlees van de zwam. De larven zijn wormachtig en hebben een wit lichaam met drie paar gelede pootjes. Aan de voorzijde is de verdikte kop met twee bruine kaken zichtbaar. Als ze zich volledig hebben ontwikkeld wordt een popkamer uitgeknaagd in de zwam waar de verpopping plaatsvindt. Na enige tijd komt hieruit de volwassen kever tevoorschijn. Ook de volwassen dieren eten het vruchtvlees van de zwam. Boletenzwartlijfjes vliegen zelden. Bovenstaand filmpje is gemaakt in de Smalbroeken bij Boxtel.