Deze prins van Oranje werd hier gehaat, maar nu is het een held
Frederik Hendrik (1584-1647) is een charmeur, houdt van grote feesten, bouwt graag mooie paleizen (onder meer Paleis Huis ten Bosch waar koning Willem-Alexander en koningin Máxima wonen) en staat te boek als een echte vrouwenjager. Het is bepaald geen lelijke vent, zo blijkt al in zijn kinderjaren als hij de bijnaam Mooi Heintje krijgt.
Hij treedt al snel toe tot het leger en beleeft in 1600 op slechts 16-jarige leeftijd zijn eerste grote veldslag: de slag bij Nieuwpoort. Deze veldslag tegen de Spanjaarden tijdens de Tachtigjarige Oorlog, die onder leiding van Maurits wordt uitgevochten, levert een bittere nederlaag op voor de bezetters die grote verliezen lijden.
Frederik Hendrik maakt snel carrière als militair en geniet veel respect van de manschappen die hij aanvoert. Hij slaapt net als de soldaten in een tent en staat zelfs vooraan in de strijd als hij vindt dat dat nodig is.
Die dapperheid vindt niet iedereen verstandig. Vooral politici zien liever dat hij een plekje in de luwte kiest om niet het risico te lopen te worden gedood. Maar onze ijzervreter wil daar niets van weten. Dat zijn militairen de witte pluim van zijn hoed op de gevaarlijkste plekken zien opduiken, werkt volgens hem 'inspirerend'.
Onze flierefluiter geniet verder lekker van het leven en fladdert van vrouw naar vrouw. Hij verwekt een zoon bij de dochter van een burgemeester, maar tot een huwelijk laat hij zich niet verleiden. Dat verandert als Maurits ernstig ziek wordt en in 1625 zijn einde voelt naderen.
De prins is altijd vrijgezel gebleven en wil graag zijn rijk overdragen aan Frederik Hendrik. Hij zet zijn halfbroer voor het blok: alleen als hij trouwt, wordt Mooie Heintje zijn opvolger. Die kiest eieren voor zijn geld en een huwelijk volgt met de Duitse Amalia van Solms. De dochter van een neef van hem met wie hij al jarenlang een liefdesrelatie heeft. Een paar weken later sterft Maurits en volgt Frederik Hendrik hem op.
"Het lijkt wel een sprinkhanenplaag."
Die opvolging gebeurt niet zoals gebruikelijk in Den Bosch, maar in Waalwijk. Het jaar daarvoor is Frederik Hendrik daar met zijn troepen neergestreken om de Spanjaarden te verjagen die proberen Breda te heroveren. In 1590 was de Nassaustad door de list met het turfschip op de bezetters heroverd. Maurits verborg zich samen met zeventig soldaten in de boot en wist Breda te bevrijden.
Frederik Hendrik pikt alle grote gebouwen in de Grotestraat, die dan nog Dorpstraat heet, in en brengt in de panden zijn officieren onder. Ook zijn tienduizenden manschappen vinden in de omgeving een slaapplek bij mensen die hen verplicht in huis moeten nemen. Dat gaat bepaald niet zachtzinnig, zelfs kerken worden ingepikt.
Eten wordt bij boeren weggehaald. "Het lijkt wel een sprinkhanenplaag", schrijft historicus Jan van Oudheusden. Vissers moeten hun boten inleveren en raken zo hun inkomstenbron kwijt. En als het eten op is, wordt er gewoon in de omgeving geplunderd.
Er wordt hard gevochten, maar Breda geeft zich over. Tot overmaat van ramp breekt er ook een pestepidemie uit en Frederik Hendrik verlaat zwaar teleurgesteld Waalwijk, dat door alle ontberingen diep in de ellende zit. De Waalwijkers zijn maar wat blij dat hij vertrekt en hopen hem nooit meer terug te zien.
Frederik Hendrik voert daarna nog jarenlang oorlog tegen de Spanjaarden en verovert vele steden, waaronder Den Bosch en zijn geliefde Breda. Dat levert hem de naam Stedendwinger op. In 1647 overlijdt hij op 63-jarige leeftijd. Een jaar later eindigt de Tachtigjarige Oorlog met de Vrede van Münster.
In het Schoenenkwartier is nog een aantal weken een kleine expositie te zien met bijzondere objecten die herinneren aan het verblijf van Frederik Hendrik in Waalwijk.
Vervlogen Verleden
Vervlogen Verleden is een wekelijkse rubriek over leuke, opmerkelijke of grappige weetjes uit het rijke Brabantse verleden. Heb je een tip, mail dan naar: [email protected].