Het gaat om een plan van het Interprovinciaal Overleg (IPO), boerenorganisatie LTO, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Unie van Waterschappen en het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt.

Uitstoot omlaag
De partijen willen garanderen dat de uitstoot van stikstof omlaag gaat. De vergunningverlening zit op slot doordat beloften daarover in het verleden niet zijn nagekomen. Rechters hebben overheden daar meerdere malen over op de vingers getikt.

Begin dit jaar eiste de rechter bijvoorbeeld dat de Nederlandse staat meer doet om te voorkomen dat stikstof op kwetsbare natuur neerkomt.

De ondertekenaars van het plan zeggen dat de landbouw over tien jaar 42 à 46 procent minder stikstof moet uitstoten dan in 2019. Ze willen dat onder meer voor elkaar krijgen door per bedrijf vast te leggen hoeveel stikstof er nog mag worden uitgestoten in 2030 en 2035.

Bedrijven die de doelen niet halen, kunnen in het uiterste geval (een deel van) hun vergunning of rechten verliezen.

Zones rond kwetsbare natuur
Ook willen de partijen dwingende maatregelen in een zone rond twee tot vijf Natura-2000 gebieden waar de stikstofproblematiek het urgentst is. Om de vergunningverlening daar weer vlot te trekken, kan volgens de auteurs van het plan worden ingezet op 'wettelijke herverkaveling'.

"Dat kan betekenen dat boeren verplicht - maar zonder er substantieel op achteruit te gaan - hun land moeten inruilen voor land dat verder van een natuurgebied ligt", zegt IPO-voorzitter Ina Adema. "Het kabinet wilde dit ook al, maar wij gaan een stapje verder. Wij willen ook de optie om in 2030 rond méér gebieden dwingende maatregelen te treffen als de vergunningverlening niet op gang komt."

Voorwaarden
In ruil voor deze toezeggingen willen de partijen ook dat de landelijke overheid over de brug komt. Ze willen bijvoorbeeld dat het demissionaire kabinet ondernemers die nu in een uitkoopregeling zitten zo goed mogelijk helpt bij het stoppen.

Ook wil het zien dat innovatie mogelijk wordt en dat het kabinet een groot deel van de rekening daarvan op zich neemt. Adema schat dat hier vanuit het Rijk een aantal miljarden voor nodig is.

Voor de boerenorganisaties is belangrijk dat bedrijven enkel nog worden afgerekend op hun eigen stikstofuitstoot in plaats van op de staat van de natuur in de buurt, omdat zij niet de enige zijn die daar invloed op hebben.

Ook willen boerenorganisaties dat ruimte die voor vergunningen ontstaat, wordt benut om bijvoorbeeld zogeheten PAS-melders weer aan een geldige vergunning te helpen.

Voor het IPO is dit plan deel 1 van een uitgebreider plan. De organisatie wil de komende tijd in gesprek met natuurorganisaties over de vraag wat er nodig is om natuur in Nederland te behouden en herstellen. Voorzitter Adema verwacht dat voor de aanpak tientallen miljarden vanuit het Rijk nodig zijn.