Pinda’s, beren en verraad: een tragisch verhaal van het Tilburgs Dierenpark
Een bijzondere dierenparkbewoner is er tot op de dag van vandaag nog altijd te bewonderen, omdat die tijdens de sluiting in 1973 weet te ontsnappen: de Siberische grondeekhoorn. Maar het is ook het tragische verhaal van eigenaar Van Dijk die zijn park ten onder zag gaan 'door de gemeente'.
De ontstaansgeschiedenis van het dierenpark begint gek genoeg in Arnhem. Daar opende Johan Burgers zijn Zoo in 1923. Zijn dochter Johanna valt voor de charmes van Johan van Glabbeek uit Tilburg en pa schenkt haar het in zijn ogen perfecte huwelijkscadeau: een dierentuin. Dat opent in 1932 de poorten aan de Bredaseweg.
Dat gaat echter niet zonder slag of stoot. Tilburger Cornelis van Dijk richt eind 19e eeuw een bedrijf op in de handel van vogels, met name kanaries. Hij weet samen met zijn zonen een flink internationaal imperium op te bouwen en breidt uit met exotische beesten.
De dierenliefhebbers dromen van hun eigen dierenpark, kopen een flink stuk grond op in wat nu in de volksmond de Bisschop Buurt heet en dienen een bouwaanvraag in bij de gemeente. Maar tot hun grote verdriet wordt die geweigerd. Tilburg heeft meer vertrouwen in de familie Burgers en kiest voor dat plan.
De familie Van Dijk is geduldig en wacht een nieuwe kans op verwezenlijking van hun droom af. Die komt in 1946 als ze de mogelijkheid krijgen het park te huren. Die grijpen ze met beide handen en acht jaar later komt het park definitief in hun handen. Ze breiden het in de loop van de jaren flink uit. In de jaren zestig beslaat het ongeveer tien hectare.
Bezoekers komen massaal naar het park en zijn dol op de zakken pinda's die voor een dubbeltje per zak te koop zijn. De beren lusten er wel pap van en weten al snel hoe ze hun kostje bij elkaar kunnen schooieren door kunstjes te vertonen.
Vaak hebben ze zoveel pinda's naar binnen gewerkt dat ze hun normale eten links laten liggen. In het restaurant serveren in nette pakken gestoken obers lekkere hapjes en kinderen leven zich uit in de speeltuin.
De dierentuin draait als een tierelier en Van Dijk wil de zaken grootser aanpakken. Hij stapt naar de gemeente met plannen voor een heus safaripark, maar krijgt opnieuw het deksel op de neus. Tilburg gaat zelf met de plannen aan de haal en richt samen met buurgemeente Hilvarenbeek in 1968 Leeuwenpark Beekse Bergen op, het latere Safaripark Beekse Bergen. En dat luidt de ondergang in van het Tilburgs Dierenpark.
Het familiebedrijf krijgt met steeds meer tegenwerking te maken. Dieractivisten vinden de handel in exotische dieren niet meer van deze tijd en krijgen de steun van overheden. Internationaal worden de regels zo streng dat de verkoop uiteindelijk onmogelijk wordt gemaakt.
In 1973 besluit directeur H. van Dijk het park te sluiten. In een groot, spraakmakend interview met de Volkskrant steekt hij zijn frustratie over hoe de gemeente is omgesprongen met de dierentuin niet onder stoelen of banken. De Bredaseweg is omgelegd, zodat het aantal mensen dat voorbijkomt drastisch is gedaald.
Maar de doodsteek in zijn ogen is toch wel Beekse Bergen dat ook nog eens stevig wordt gepromoot. "Er zijn 36 wegwijzers gezet naar het safaripark. Ik kreeg er twee voor mijn park. Zo klein dat je ernaar moest zoeken", aldus Van Dijk tegen de krant. "Wat ze met de ene hand opbouwen, breken ze met de andere af."
De gemeente reageert met een korte ingezonden mededeling in de Volkskrant waarin ze zegt de sluiting te betreuren en wijst er fijntjes op dat het dierenpark al jarenlang geen 'vermakelijksheidbelasting' hoeft te dokken. "Het Tilburgse Dierenpark is een particuliere, commerciële onderneming, annex dierenhandel, waarvan de eigenaar, zonder enige pressie van wie dan ook, geheel vrijwillig de grond heeft aangeboden aan de Katholieke Hogeschool."
In augustus dat jaar sluit het park en worden alle dieren weggehaald. Een krat met Siberische grondeekhoorns valt en breekt open. De beesten ontsnappen en vestigen zich in de Oude Waranda. Daar floreren ze nog steeds, op de enige plek in Nederland waar deze exoot is te vinden.
In onderstaande video meer informatie over de Siberische grondeekhoorns:
Vervlogen Verleden
Vervlogen Verleden is een wekelijkse rubriek over leuke, opmerkelijke of grappige weetjes uit het rijke Brabantse verleden. Heb je een tip, mail dan naar: [email protected].