‘Let op de kinderen’: ervaringsdeskundige waarschuwt voor partnergeweld
Nicky is mededirecteur van Stichting Groei Veilig en ontwikkelaar van de methodiek ‘Schildje’. Hiermee helpt ze leerkrachten en pedagogisch medewerkers kindermishandeling te signaleren en bespreekbaar te maken. Ze ziet dat de aandacht voor femicide de afgelopen tijd terecht is gegroeid maar mist hierin de aandacht voor kinderen.
“Het opgroeien in een onveilige situatie, zoals bij femicide vaaks speelt, is een vorm van kindermishandeling”, vertelt Nicky. “Bij femicide gaat een dader vaak niet op de een of de andere dag over op moord, daar zit een heel lang patroon achter. Ik vraag me vaak af: wat als we kinderen in die situatie de taal hadden gegeven om te vertellen dat het thuis niet veilig voelde?”
Onveiligheid herkennen
Omdat vrouwen bij partnergeweld vaak worden geïsoleerd van hun omgeving, zijn signalen volgens Nicky lastig op te pikken. “Maar hun kinderen gaan naar school of de opvang. Taal, herkenning en veiligheid maken dat kinderen zich eerder uitspreken, of in ieder geval herkenbaar gedrag laten zien waar volwassenen op kunnen reageren.”
Signalen die waar te nemen zijn in het gedrag van kinderen die erop kunnen wijzen dat er meer speelt zijn:
- Concentratieproblemen
- Schrikachtig reageren
- Agressief zijn
- Verdrietig zijn
- Niet praten
- Eenzaamheid
- Slaapproblemen
- Schaamte
- Schuldgevoel proberen te verbergen
Nicky traint professionals in het herkennen van deze situaties. "Ons doel is om onveiligheid in een zo vroeg mogelijk stadium te herkennen en hulp in te schakelen waar nodig, zodat het niet verder uit de hand loopt.”
Daarnaast leert ze kinderen met 'Schildje' (preventief) hoe ze over onveiligheid kunnen, mogen en moeten praten. “Wat zijn grenzen en emoties, wanneer en hoe zeg je nee en hoe troost je iemand? Overigens is dit voor alle kinderen belangrijk. We versterken hiermee ook wat al goed gaat en helpen kinderen veerkrachtiger te worden."
Meldcode
Iedereen die met kinderen werkt, moet bij een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld handelen volgens de meldcode. Hierin staat hoe je omgaat met het signaleren en melden daarvan. Daarin zijn nog een hoop stappen te zetten, zegt Nicky. Zelf verloor ze op jonge leeftijd haar moeder, groeide op in onveiligheid en werd seksueel misbruikt.
"Veel professionals zijn onvoldoende opgeleid om bij vermoedens het gesprek aan te gaan met ouders. Signalen verdwijnen vaak uit beeld omdat ze niet worden genoteerd of er niet wordt doorgevraagd", stelt Nicky.
"Ook is er bij opleidingen als de pabo nog geen structurele aandacht voor dit onderwerp. Dat is echt te gek voor woorden. Praten over veilig opgroeien moet een vast onderdeel zijn voor alle kinderen op scholen. Zeker jonge kinderen begrijpen vaak niet wat thuis wel of niet normaal is."
Vragen stellen
Ze benadrukt dat niet alleen scholen of de kinderopvang iets kunnen betekenen. “In de zomervakantie is er helemaal een groot risico dat signalen gemist worden. Mocht je als naaste vermoedens hebben, dan is het belangrijk om met het kind in gesprek te gaan.
Stel geen vragen die je zelf al invult, omdat een kind vaak geneigd is om te zeggen wat je graag wil horen. "Zeg bijvoorbeeld: ‘vertel eens’, of herhaal letterlijk wat ze vertellen." Wie zich zorgen maakt, kan altijd advies vragen bij Veilig Thuis, zonder direct een melding te hoeven doen.
Ingrijpend
Voor de kinderen van Joeweela, Jessica en Shanesca kwam hulp te laat: zij moeten leven met het verlies van hun moeder. “Dat is ontzettend verdrietig”, zegt Nicky. “Het is één van de meest ingrijpende dingen die je kan meemaken. Zeker als je op latere leeftijd beseft dat je vader of andere opvoeder daar ook nog eens verantwoordelijk voor is.”
Ze hoopt dat er meer aandacht komt vanuit de landelijke politiek en gemeenten. "Ik ben al bijna vijftien jaar lang dag en nacht met dit onderwerp bezig, en er is nog niet veel veranderd. Heb alsjeblieft oog voor de kinderen. Ik blijf ervoor strijden."